Tác giả: Chen Meihua | 2025-07-31

Trong bối cảnh Mỹ thoái bỏ viện trợ nước ngoài, Bắc Kinh đã tăng cường nỗ lực thu hút các quốc gia láng giềng và mở rộng ảnh hưởng thông qua việc kết hợp các sáng kiến phát triển với ngoại giao đa phương.

Trong tháng 6, Trung Quốc và Singapore đã đạt được thỏa thuận thành lập "Chương trình đào tạo nước thứ ba" dành cho các quan chức của Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và Timor-Leste - một hoạt động trong khuôn khổ "Quan hệ Đối tác Toàn diện Chất lượng Cao Hướng tới Tương lai" giữa hai nước này.

Cùng trong tháng 6, Trung Quốc đã tổ chức Hội nghị thượng đỉnh Trung Quốc - Pakistan - Bangladesh đầu tiên và tại đây, lãnh đạo ba nước đã đồng ý thành lập cơ chế hợp tác ba bên trên các lĩnh vực: Thương mại, biến đổi khí hậu và cơ sở hạ tầng.

Sự chú trọng ngày càng tăng của Trung Quốc vào hợp tác tam giác - quan hệ đối tác phát triển giữa ít nhất ba bên: Hai hoặc nhiều hơn hai quốc gia đang phát triển và một quốc gia phát triển hoặc một tổ chức đa phương - phản ánh sự điều chỉnh chiến lược và sáng tạo, theo một bài viết trong tháng 7 của tờ Diplomat.

Trong bối cảnh cạnh tranh giữa Trung Quốc và Mỹ, các mục tiêu cốt lõi của Trung Quốc là: Thứ nhất, củng cố "quan hệ với các cường quyền khu vực thông qua việc lồng ghép các chương trình nghị sự phát triển với đòn bẩy kinh tế". Thứ hai, nâng cao "hình ảnh của Trung Quốc như một quán quân của chủ nghĩa đa phương, từ đó tái định hình các định chế toàn cầu theo hướng có lợi cho mình" - bài báo viết.

Thúc đẩy Đa phương

Vào tháng 4, Bắc Kinh đã triệu tập Hội nghị Trung ương về các công tác liên quan đến các quốc gia láng giềng - một cuộc họp hiếm hoi tập trung vào chính sách đối ngoại của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ), do Chủ tịch Tập Cận Bình chủ trì.

Cuộc họp này báo hiệu một nỗ lực mới nhằm tập hợp các đối tác khu vực và củng cố sân sau địa chính trị của Trung Quốc.

Một tháng sau, Ban Quốc tế của ĐCSTQ đã tổ chức các cuộc đối thoại với các đảng chính trị trong khu vực Đông Bắc Á và Đông Nam Á.

Mục tiêu là đẩy mạnh ngoại giao đa phương và cùng thúc đẩy sự ổn định và phát triển khu vực bằng cách tăng cường niềm tin chiến lược đối với nhau, làm sâu sắc thêm hợp tác và tìm kiếm sự đồng thuận trong khi tạm gác các khác biệt và dung dưỡng những tương đồng giữa các đảng chính trị khu vực.

Hợp tác tam giác của Trung Quốc không giới hạn trong các nhóm ba quốc gia.

Tại Hội nghị thượng đỉnh ASEAN - Trung Quốc - Hội đồng Hợp tác Vùng Vịnh diễn ra ở Kuala Lumpur, Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường nói rằng nền tảng hợp tác, trao đổi này "có thể coi là một bước tiên phong quan trọng trong hợp tác kinh tế khu vực" và hợp tác giữa ba bên có cùng tên này, có thể tạo ra một "vùng hợp tác kinh tế sôi động".

Hợp tác của Trung Quốc với các quốc gia Vùng Vịnh và các khu vực khác "được xây dựng trên tinh thần của Sáng kiến Vành đai và Con đường [BRI]" - Bà Kristy Tsun-Tzu Hsu, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu ASEAN Đài Loan tại Viện Nghiên cứu Kinh tế Trung Hoa, nói với Focus.

BRI là một dự án xây dựng cơ sở hạ tầng toàn cầu của Trung Quốc nhằm tạo thuận lợi cho việc xuất khẩu nguyên liệu thô từ các quốc gia nghèo sang nước này.

Trung Quốc đang ráo riết tạo ra một nền tảng mới thông qua hợp tác ba bên, mang lại nhiều sự linh hoạt hơn cho các quốc gia không muốn tham gia một cách chính thức vào các liên minh - bà Hsu nói.

Những lợi ích của Trung Quốc

Nói về hợp tác của Trung Quốc với Singapore và Timor-Leste, bà Hsu lưu ý rằng Trung Quốc đã có ảnh hưởng đáng kể ở Timor-Leste.

Giờ đây, với việc Trung Quốc đang cung cấp các khóa đào tạo và xây dựng năng lực để giúp Timor-Leste gia nhập ASEAN vào cuối năm nay, dự kiến Trung Quốc sẽ tăng cường hơn nữa ảnh hưởng của mình trong khu vực, bà nói.

"Trung Quốc đang tích cực tìm kiếm cơ hội hợp tác để củng cố lợi ích của mình" - ông Ian Chong, một nhà khoa học chính trị tại Đại học Quốc gia Singapore, nói với Focus.

Loại hợp tác này có thể giúp Trung Quốc mở rộng ảnh hưởng, nhưng không phải tất cả các nỗ lực đều mang lại kết quả như vậy - ông nói.

Tổ chức BRICS, do Trung Quốc dẫn đầu, đang là một thách thức đối với Mỹ do việc Trung Quốc mở rộng ảnh hưởng thông qua cơ chế "Plus" (Cộng) linh hoạt của tổ chức này, bà Hsu nói.

BRICS là một khối thương mại đa quốc gia có tên gọi được đặt theo tên các thành viên ban đầu là Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi.

Ví dụ, BRICS đã tăng số lượng thành viên lên 10 quốc gia bằng cách cho phép các quốc gia ASEAN như Malaysia và Việt Nam tham gia theo mô hình Plus.

Mô hình này "mang đến một phương thức tham gia mới cho các quốc gia hoặc công ty không muốn tham gia trực tiếp nhưng vẫn muốn có được thị trường" - bà Hsu cho biết.