Theo AFP và Focus | 2025-08-19

Vào ngày 18/8, các công tố viên Hồng Kông đã bắt đầu đưa ra những biện luận kết thúc trong phiên tòa xét xử ông trùm truyền thông ủng hộ dân chủ Jimmy Lai. Họ cho rằng ông đã có "ý định không lay động" trong việc kêu gọi nước ngoài áp dụng các lệnh trừng phạt đối với Hồng Kông và Trung Quốc.

Nhà sáng lập 77 tuổi của tờ báo Apple Daily {hiện đã bị đóng cửa), đã tuyên bố mình không có tội. Lâu nay, ông bị nhà cầm quyền Trung Quốc nhắm tới trong một nỗ lực mà các nhóm nhân quyền gọi là đàn áp chính trị. Tổng thống Mỹ Donald Trump cam kết "sẽ làm mọi thứ có thể để cứu ông [Lai]" đồng thời nhấn mạnh về sự chú ý quốc tế đối với vụ án của ông.

Các nhà chức trách cáo buộc ông Lai sử dụng nhiều nền tảng để vận động các quốc gia Phương Tây đồng thời mô tả ông là đối tượng chính trong một chiến dịch trấn áp mà theo những người chỉ trích, đã phản ánh nỗ lực dập tắt/triệt tiêu bất đồng chính kiến của Bắc Kinh. Các cáo buộc được đưa ra trên cơ sở luật an ninh quốc gia của Hồng Kông - một đạo luật được Bắc Kinh áp đặt vào năm 2020 sau khi các cuộc biểu tình đòi dân chủ quy mô lớn, đôi khi có kèm bạo lực, nổ ra vào năm 2019.

Các công tố viên trích dẫn mạng lưới quan hệ nước ngoài của ông Lai để lập luận rằng ông có "ý định không lay động trong việc kêu gọi các lệnh trừng phạt, phong tỏa hoặc các hoạt động thù địch khác" chống lại Trung Quốc và Hồng Kông, đồng thời cho rằng ý định này "dài hạn và ngoan cố".

Trong phần lập luận kết thúc, công tố viên Anthony Chau nhấn mạnh các chuyến đi Mỹ của ông Lai vào thời điểm diễn ra các cuộc biểu tình ở Hồng Kông năm 2019, trong đó có một chuyến đi vào tháng 7 và trong thời gian này ông Lai đã có dịp gặp Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence khi đó.

"Dù thế nào chăng nữa, tòa án sẽ nhớ rằng, ông Lai đã tự mình vận động và yêu cầu các lệnh trừng phạt mà ông ấy nói là nhắm vào các quan chức chứ không phải vào nhà nước" - công tố viên Chau nói, đề cập đến lời khai trước đó của ông Lai.

Ông Lai phủ nhận việc kêu gọi các lệnh trừng phạt chống lại Trung Quốc và Hồng Kông một cách tổng thể [chỉ chống lại một số cá nhân] đồng thời nói rằng ông chưa từng cổ động việc ly khai.

Quan ngại về sức khỏe

Phiên tòa dự kiến bắt đầu giai đoạn cuối vào ngày 14/8 nhưng đã bị hoãn hai lần: Lần đầu do thời tiết xấu và lần sau đó là để giải quyết nhu cầu y tế của ông Lai. Vào ngày 15/8, luật sư bào chữa cho biết ông Lai bị "rối loạn nhịp tim" và đã có lúc có cảm giác như "sắp quỵ".

Trước đó, gia đình và các nhóm nhân quyền đã bày tỏ lo ngại về sức khỏe của ông Lai. Ông trùm truyền thông này đã bị giam giữ từ tháng 12/ 2020. Có báo cáo cho biết ông bị biệt giam và đã bị sụt cân trong thời gian giam giữ.

Trong một tuyên bố ra ngày 15/8, chính quyền Hồng Kông nói rằng "ông Lai Chee-ying đã nhận được chăm sóc y tế đầy đủ và toàn diện trong thời gian bị giam giữ".

Mặc áo sơ mi trắng và áo khoác gió nhạt màu, ông Lai xuất hiện tại tòa ngày 18/ 8 mà không thấy bất kỳ thiết bị y tế nào trên người. Ông mỉm cười và vẫy tay chào những người ủng hộ và người thân trong gia đình có mặt trong khu phòng dành cho công chúng khi bước vào. Ông nghe các thủ tục tố tụng tại tòa qua một bộ tai nghe và nhắm mắt vài phút trong phiên buổi sáng.

Phiên tòa dai dẳng này, bắt đầu từ tháng 12/2023, đang bước vào giai đoạn cuối trong khi các quốc gia Phương Tây và các nhóm nhân quyền tiếp tục kêu gọi thả ông Lai. Ngoài cáo buộc cấu kết với bên ngoài, ông Lai còn phải đối mặt với cáo buộc gây kích động, liên quan đến 161 bài báo, trong đó có các bài xã luận ký tên ông.

Thế giới đang dõi theo

Đáp lại các lập luận về nhân quyền do phía luật sư bào chữa nêu ra, công tố viên Chau nói rằng ông Lai đã không nêu ra vấn đề nào về tính vi hiến. Elaine Pearson, giám đốc khu vực Châu Á của tổ chức Tổ chức Theo dõi Nhân quyền (Human Rights Watch), cho biết vào giữa tháng 8 rằng Hồng Kông nên "hủy bỏ các cáo buộc vô căn cứ" đối với ông Lai.

Tổng thống Trump nói trong một chương trình phát thanh của Fox News ngày 14/8 rằng ông đã đề cập tới vụ việc của ông Lai với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.

"Tôi sẽ làm mọi thứ có thể để cứu ông ấy" - hãng tin này dẫn lời ông Trump.

Vì ông Lai là công dân Anh, Sebastien, con trai ông, đã kêu gọi chính quyền của Thủ tướng Anh Keir Starmer cần có thêm hành động và nói rằng: "Tôi không muốn cha tôi chết trong tù".

'Tù nhân chính trị"

Ông Lai đã đưa ra những lời khai đầy khẩu khí, trả lời các câu hỏi về lý tưởng chính trị, phong cách quản lý và các mối quan hệ ở nước ngoài. Ông ít nhất hai lần tự mô tả mình là "tù nhân chính trị" - điều đã khiến ba thẩm phán phản bác gay gắt.

Các công tố viên đã trình trước tòa một sơ đồ có tiêu đề "Các mối quan hệ chính trị với bên ngoài của ông Lai", lập luận rằng ông đã chủ động tạo dựng ảnh hưởng tại Hoa Kỳ, Anh và Đài Loan.

Tờ Apple Daily đóng cửa vào năm 2021 sau khi cảnh sát đột kích và bắt giữ các biên tập viên cấp cao.

Một cựu nhân viên Apple Daily mang họ Trương (Chang) - người xếp hàng bên ngoài tòa án vào ngày 15/8 để ủng hộ ông Lai - đã mô tả ông là một người sếp biết "quan tâm" tới nhân viên. "Sức khỏe của ông ấy xấu đi sau khi bị đưa vào trại giam, nhưng tôi nghĩ tinh thần ông ấy vẫn mạnh mẽ. Và tôi hy vọng ông ấy có thể kiên định" - Chang nói với AFP.

Chính quyền Hồng Kông cho biết họ 'rất không đồng tình và bác bỏ những phát ngôn vu khống của các thế lực bên ngoài' liên quan đến vụ án của ông Lai.