Oleh AFP dan Focus | 2025-04-28

Rangkaian jenayah antarabangsa yang mengendalikan pusat penipuan siber bernilai berbilion dolar kini berkembang melampaui Asia Tenggara. Dipacu oleh sindiket dari China dan Asia Tenggara yang pesat meluaskan operasi mereka, rangkaian-rangkaian tersebut kini meliputi beberapa benua, menurut amaran PBB dalam laporan bulan April.

Kumpulan jenayah dari China dan Asia Tenggara dilaporkan menjana puluhan bilion dolar setiap tahun dengan menyasarkan mangsa melalui penipuan pelaburan, mata wang kripto, percintaan dan pelbagai bentuk penipuan lain. Operasi mereka bergantung pada tenaga kerja yang ramai, kebanyakannya mangsa pemerdagangan manusia yang dipaksa bekerja dalam keadaan menindas di kawasan-kawasan berpagar ketat.

Aktiviti tersebut sebahagian besarnya berlaku di kawasan sempadan Myanmar yang tidak terkawal dan di "zon ekonomi khas" di Kemboja dan Laos. Banyak pusat penipuan ini, termasuk KK Park yang terkenal di Myawaddy, Myanmar, pada asalnya dilancarkan sebagai sebahagian daripada Inisiatif Laluan Sutera China-Myanmar (BRI), dengan sokongan kedua-dua kerajaan.

Pihak berkuasa mempromosikannya sebagai zon pembangunan ekonomi, namun sindiket jenayah yang didominasi oleh warga China akhirnya menguasai kawasan-kawasan tersebut.

"Kami melihat pengembangan global kumpulan jenayah terancang dari Asia Timur dan Asia Tenggara," kata Benedikt Hofmann, wakil serantau pemangku bagi Asia Tenggara dan Pasifik dari Pejabat PBB mengenai Dadah dan Jenayah (UNODC).

Laporan UNODC memberi amaran bahawa rangkaian yang kebanyakannya berbahasa China, yang pernah berkembang kepada lebih 970,000 pengguna dan ribuan vendor yang saling berhubungan, kini sedang meluaskan operasi ke Amerika Selatan, Afrika, Timur Tengah, Eropah dan negara-negara kepulauan Pasifik.

Perluasan ini berlaku bukan sahaja kerana industri tersebut mencari peluang baharu tetapi juga sebagai strategi "melindungi daripada risiko masa hadapan di Asia Tenggara," jelas Hofmann.

Negara-negara di Asia Timur dan Asia Tenggara dianggarkan kehilangan $37 bilion akibat penipuan siber pada tahun 2023, menurut laporan UNODC. Kerugian yang jauh lebih besar dilaporkan di peringkat global.

Sindiket-sindiket berkenaan baru-baru ini telah memperluaskan operasi ke Zambia, Angola, Namibia dan negara-negara kepulauan Pasifik termasuk Fiji, Palau, Tonga dan Vanuatu.

Peranan China dalam penyebaran operasi serantau ini semakin mendapat perhatian. Walaupun media rasmi China mendakwa pada Januari bahawa pihak berkuasa telah "melumpuhkan sepenuhnya" dan menahan lebih 53,000 suspek tahun lepas, ramai mangsa buruh paksa masih terperangkap ketika itu.

Momentum sebenar hanya bermula pada Januari, apabila polis menyelamatkan pelakon China Wang Xing dari salah satu pusat penipuan selepas beliau diperdaya dengan tawaran untuk bekerja dalam sebuah filem. Sebelum itu, Beijing agak lambat bertindak dan memindahkan kesalahan kepada "geng Taiwan."

Namun, siasatan mendedahkan hubungan langsung antara beberapa pemimpin jenayah dengan lingkungan perniagaan dan politik China, termasuk peserta BRI seperti ahli perniagaan Cina-Kemboja She Zhijiang.

Kelewatan tindak balas China bukan sahaja menunjukkan pengabaian tetapi kemungkinan penglibatan, menurut pengkritik.

"Masalah ini merebak seperti kanser," kata Hofmann. "Pihak berkuasa merawatnya di satu kawasan, tetapi akar permasalahan tidak pernah hilang, hanya berpindah."

Keadaan ini telah mewujudkan "ekosistem saling berhubung" di peringkat serantau, yang dipacu oleh sindiket canggih yang bebas mengeksploitasi kelemahan, mengancam kedaulatan negara serta menyeleweng dan merosakkan proses pembuatan dasar dan sistem serta institusi kerajaan yang lain," tambah Hofmann.

Selain memperluaskan jejak geografi dan asas mangsa, sindiket-sindiket berkenaan turut mempelbagaikan kaedah untuk membasuh wang haram. Laporan PBB menyoroti kerjasama yang semakin meningkat dengan organisasi jenayah lain, termasuk kartel dadah Amerika Selatan, mafia Itali dan kumpulan jenayah Ireland.

Pengubahan Wang Haram Melalui Mata Wang Kripto

Perlombongan mata wang kripto haram telah menjadi bahagian penting dalam operasi-operasi tersebut. Aktiviti yang tidak dikawal selia dan sebahagian besarnya tanpa nama ini berfungsi sebagai alat pengubahan wang yang berkesan.

Pada bulan Jun 2023, pihak berkuasa menyerbu tapak perlombongan kripto di kawasan yang dikawal oleh milisi di Libya. Operasi yang dilengkapi dengan komputer berkuasa tinggi dan unit pendinginan itu membawa kepada penangkapan 50 warga China.

Meskipun berlaku penindasan baru-baru ini, PBB memberi amaran bahawa rangkaian-rangkaian tersebut sedang menyesuaikan diri dan bukannya lenyap. Tekanan daripada pihak berkuasa di Asia Tenggara telah mendorong operasi ke luar, namun sindiket terus berubah dan berkumpul semula.

Satu tindakan besar-besaran di Myanmar pada awal tahun ini, yang dilaporkan disokong oleh China, telah membawa kepada pembebasan sekitar 7,000 pekerja asing.

Pada 23 April, pihak berkuasa mengumumkan penghantaran pulang 920 warga China yang disyaki bekerja di pusat-pusat penipuan.

Tindak balas yang dipertingkatkan ini berlaku selepas berbulan-bulan tekanan antarabangsa, menyerlahkan ketidaktindakan China sebelum ini dalam krisis yang berkait dengan zon-zon yang pernah disokong negara tersebut.

Selain pusat-pusat penipuan, ekosistem jenayah mendapat manfaat daripada infrastruktur digital khas. Pengendali telah membangunkan aplikasi pembayaran, perkhidmatan pemesejan tersulit dan rangkaian mata wang kripto mereka sendiri untuk mengelakkan pengesanan di platform utama.