Nguồn: Focus | 2025-03-28

Trong tháng 3, 4 tàu Cảnh sát Biển Trung Quốc đã vào và ở trong vùng lãnh hải của Nhật Bản, gần quần đảo đang tranh chấp Senkaku trong 92 giờ và 8 phút. Đây là lần xâm nhập lâu nhất của tàu Trung Quốc kể từ khi Tokyo quốc hữu hóa quần đảo này vào năm 2012.

Khoảng 2 giờ sáng ngày 21/3, 2 tàu Trung Quốc có vũ trang, được cho là đang truy đuổi các tàu cá Nhật Bản, đã xâm nhập khu vực này. Ngày hôm sau, thêm 2 tàu Trung Quốc có vũ trang khác cũng hiện diện ở đây.

Khuya ngày 24/3, Cảnh sát biển Nhật Bản thông báo, họ đã buộc các tàu Cảnh sát biển Trung Quốc phải rời khỏi khu vực này vào khoảng 10 giờ 04 phút tối cùng ngày.

Vụ việc hàng hải này xảy ra cùng thời điểm Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị đến Tokyo để tham dự hội nghị Ngoại trưởng Trung Quốc - Nhật Bản - Hàn Quốc lần thứ 11.

Trong cuộc gặp với ông Vương Nghị ở Tokyo vào ngày 22/3, Bộ trưởng Ngoại giao Nhật Bản Takeshi Iwaya đã bày tỏ quan ngại về hoạt động của các tàu Trung Quốc ở gần quần đảo Senkaku. Ông cho rằng những động thái này thể hiện 'rõ ràng sự leo thang.'

Một nghị sĩ phe đối lập Nhật Bản đã chất vấn ông Iwaya trong một phiên họp quốc hội và mô tả sự hiện diện của các tàu Trung Quốc là 'vô cùng không phù hợp,' theo tin từ Kyodo News ngày 25/3.

Phản ứng về vụ việc trên, phát ngôn viên Cảnh sát Biển Trung Quốc Lưu Đức Quân (Liu Dejun) khẳng định, quần đảo Điếu Ngư và các hòn đảo liên quan vốn thuộc về Trung Quốc.

"Chúng tôi yêu cầu phía Nhật Bản ngay lập tức chấm dứt các hoạt động trái phép trong vùng biển này", phát ngôn viên Lưu nêu rõ trong một thông báo.

Chiến thuật 'Vùng xám'

Trước đó, vào năm 2023, Trung Quốc từng có đợt xâm nhập lâu nhất vào khu vực này, kéo dài 80 giờ và 36 phút.

Cuộc đối đầu chưa từng có tiền lệ này khơi lại căng thẳng giữa Trung Quốc và Nhật Bản và làm tranh chấp lãnh thổ của 2 nước trở nên sâu sắc hơn.

Quần đảo Senkaku, được Trung Quốc gọi là quần đảo Điếu Ngư, là một nhóm các đảo nhỏ không có người ở, nằm cách Đông Bắc Đài Loan khoảng 170 km trên biển Hoa Đông.

Dù Nhật Bản đang nắm quyền kiểm soát nhưng cả Trung Quốc và Đài Loan đều tuyên bố chủ quyền với quần đảo này. Khác với những rạn san hô vòng nhỏ và nằm dưới mặt nước đang tranh chấp ở Biển Đông, quần đảo Điếu Ngư/Senkakus nhô lên khỏi mặt biển như phần ngọn của một dãy núi ngầm dưới nước.

Đối với Nhật Bản, quần đảo Senkaku không chỉ đại diện cho chủ quyền lãnh thổ mà còn là khu vực biển chiến lược và quan trọng đối với an ninh quốc gia và lợi ích kinh tế của nước này.

Trong khi đó, Trung Quốc coi các yêu sách (về chủ quyền) của mình là một phần trong câu chuyện lịch sử lớn hơn, gắn liền với sự trỗi dậy của nước này như một cường quốc trong khu vực.

Trung Quốc áp dụng một chiến lược kép gồm lý lẽ lịch sử và chiến thuật 'vùng xám' để khẳng định các yêu sách lãnh thổ của mình trên biển Hoa Đông và biển Đông, coi các tranh chấp này là những vấn đề chủ quyền không thể thương lượng trong khi tránh các xung đột quân sự trực tiếp.

"Các nhà lãnh đạo Bắc Kinh nhận ra rằng, chiến thuật này khá hiệu quả đối với các nước láng giềng trên biển của Trung Quốc, trong đó có Nhật Bản", nghiên cứu viên cao cấp về các vấn đề Trung Quốc tại Quỹ Carnegie vì Hòa bình quốc tế, Isaac B. Kardon đưa ra nhận định này trong một phiên điều trần của Quốc hội Mỹ vào năm 2024.