Theo AFP và Focus | 2025-05-27

Phát biểu tại lễ đánh dấu một năm cầm quyền, Tổng thống Đài Loan Lai Thanh Đức khẳng định: Đài Loan sẵn sàng đối thoại với Trung Quốc trên cơ sở bình đẳng và tôn trọng lẫn nhau, đồng thời nhấn mạnh cam kết của chính quyền ông trong việc củng cố năng lực phòng vệ của hòn đảo.

“Chúng tôi sẵn sàng đối thoại với Trung Quốc nếu hai bên cùng trên cơ sở bình đẳng và tôn trọng,” ông Lai phát biểu trong bài diễn văn đánh dấu một năm lãnh đạo.

Ông kêu gọi thay thế thù địch bằng đối thoại, nhấn mạnh Đài Loan mong muốn “chuyển đối đầu thành đối thoại, thay thế kiềm chế bằng trao đổi.”

Là người kiên định bảo vệ chủ quyền Đài Loan và bị Bắc Kinh xem là cái gai trong mắt, ông Lai cũng nhấn mạnh cần phải “chuẩn bị cho chiến tranh để tránh chiến tranh,” cam kết tăng cường năng lực quốc phòng và mở rộng hợp tác quốc tế.

Dù gọi hòa bình là điều “vô giá,” ông cũng cảnh báo người dân không nên nuôi ảo tưởng.

“Đài Loan sẽ chủ động hợp tác với các đồng minh quốc tế, sát cánh cùng nhau phát huy sức mạnh răn đe, chuẩn bị cho chiến tranh để tránh chiến tranh, hướng tới mục tiêu hòa bình,” ông nhấn mạnh.

Trong một giọng điệu có dấu hiệu mềm mỏng hơn, Văn phòng Sự vụ Đài Loan của Trung Quốc cùng ngày đưa ra phản hồi mà không có các đòn công kích cá nhân thường thấy nhắm vào ông Lai, thay vào đó gọi ông là “người đứng đầu khu vực Đài Loan.”

Người phát ngôn Trần Bân Hoa tái khẳng định lập trường của Bắc Kinh, cho biết Trung Quốc “sẵn sàng đối thoại,” nhưng chỉ “trên cơ sở nguyên tắc Một Trung Quốc,” vốn coi Đài Loan là một phần lãnh thổ Trung Quốc.

Cùng lúc đó, ông Trần chỉ trích lập trường “ly khai” của ông Lai và cáo buộc ông đang thúc đẩy việc “tách rời kinh tế” hai bờ eo biển, theo Đài Truyền hình Trung ương Trung Quốc (CCTV).

Trung Quốc, vốn luôn tuyên bố Đài Loan là một phần lãnh thổ và đe dọa sử dụng vũ lực để sáp nhập, đã tổ chức nhiều đợt diễn tập quân sự quy mô lớn xung quanh hòn đảo kể từ khi ông Lai nhậm chức.

Gần đây nhất là cuộc diễn tập đổ bộ diễn ra vào sáng ngày 20/5.

Hình ảnh do CCTV công bố cho thấy các xe bọc thép thuộc Quân đoàn 73 của Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc – đơn vị tiền tuyến đóng tại Hạ Môn – lao xuống vùng biển ven bờ phía nam tỉnh Phúc Kiến, khu vực gần Đài Loan nhất.

Đoạn video kéo dài khoảng một phút cho thấy các binh sĩ mặc áo phao màu cam điều khiển xe tăng di chuyển quanh các chướng ngại vật nổi, kèm theo nhạc nền nhạc kịch hùng tráng.

“Mang trong mình danh xưng người lính, huấn luyện là việc thường nhật của chúng tôi,” một binh sĩ Trung Quốc phát biểu, đồng thời khẳng định “chúng tôi luôn sẵn sàng chiến đấu.”

Bộ Quốc phòng Đài Loan cho biết đã phát hiện 15 máy bay quân sự Trung Quốc và 8 tàu hải quân hoạt động xung quanh hòn đảo trong vòng 24 giờ tính đến ngày 21/5.

Bộ này khẳng định các cuộc diễn tập của Trung Quốc là “định kỳ” và “đã được lên lịch trước,” đồng thời tuyên bố “không ảnh hưởng đến an ninh của các vùng biển và không phận xung quanh.”

Nội bộ phân hóa

Kể từ khi nhậm chức năm ngoái, ông Lai không chỉ đối mặt với áp lực quân sự từ Bắc Kinh mà còn vấp phải tình trạng bế tắc chính trị ngày càng nghiêm trọng trong nước.

Theo khảo sát của Quỹ Dư luận Công chúng Đài Loan công bố tháng 4, tỷ lệ ủng hộ ông Lai giảm xuống còn 45,9%, so với mức 58% một năm trước.

Tỷ lệ không ủng hộ lên đến 45,7% – mức cao nhất kể từ khi ông lên nắm quyền – một phần do cách chính quyền xử lý vấn đề thuế quan từ Mỹ và chiến dịch bãi nhiệm gây tranh cãi do đảng Dân Tiến (DPP) khởi xướng nhắm vào các chính trị gia đối lập.

Đảng đối lập chính – Quốc dân đảng (KMT) – gọi ông Lai là “kẻ độc tài” và cáo buộc ông đẩy Đài Loan đến gần hơn với chiến tranh với Trung Quốc, trong khi Đảng Dân Tiến của ông Lai lại cho rằng KMT là công cụ của Bắc Kinh.

Các nhà quan sát cảnh báo tình trạng chia rẽ trong nước có thể khiến Bắc Kinh càng thêm mạnh tay.

“Người duy nhất hưởng lợi khi Đài Loan chia rẽ, bất lực trong việc giải quyết các nhu cầu và điểm yếu lâu dài của mình, chính là Trung Quốc,” ông Ryan Hass, chuyên gia cao cấp tại Viện Brookings, nhận định.

“Đài Loan càng lộn xộn và phân hóa, Bắc Kinh càng dễ dàng tiếp cận và thuyết phục trực tiếp người dân hòn đảo,” ông Hass nhấn mạnh.

Trước tình trạng quốc hội do KMT kiểm soát, ông Lai đã tìm cách giảm căng thẳng, cho biết nhóm an ninh quốc gia của ông sẽ bắt đầu thực hiện các cuộc báo cáo “quan trọng” với phe đối lập.

Dù KMT tỏ ra nghi ngờ, đảng này cũng thừa nhận đây là “một bước đi nhỏ,” đồng thời kêu gọi ông Lai mạnh dạn hơn để chấm dứt cái mà họ gọi là “sự đàn áp tư pháp và thù hận chính trị.”

Dù gặp không ít sóng gió, ông Lai vẫn đạt được một số thành quả trong nước kể từ khi nhậm chức, theo ông David Sacks, chuyên gia về châu Á thuộc Hội đồng Quan hệ Đối ngoại.

Trong đó có việc nâng cao nhận thức công chúng về mối đe dọa Trung Quốc đối với Đài Loan, đồng thời cam kết tăng ngân sách quốc phòng lên trên 3% GDP.