Tác giả: Wu Qiaoxi | 2025-07-11

Nhật Bản đang thực hiện những bước đi quan trọng nhằm tăng cường phòng thủ trong nước, trong đó có việc tiến hành cuộc thử nghiệm tên lửa đối hạm trong nước đầu tiên. Những động thái này diễn ra trong bối cảnh căng thẳng với Bắc Kinh gia tăng.

Lực lượng Phòng vệ Mặt đất Nhật Bản (JGSDF) đã phóng một tên lửa đối hạm Type 88 từ thao trường Shizunai ở miền bắc Hokkaido vào ngày 24/6.

Theo báo chí địa phương, khoảng 300 binh sĩ thuộc Lữ đoàn Pháo binh Số Một đã tham gia cuộc diễn tập, nhắm vào một tàu đã ngưng sử dụng cách bờ biển phía nam Hokkaido khoảng 40 km.

Cuộc thử nghiệm đánh dấu lần đầu tiên một vụ phóng tên lửa như vậy đã diễn ra trên lãnh thổ Nhật Bản. Trước đây các cuộc diễn tập bắn đạn thật thường được tổ chức tại Hoa Kỳ hoặc Úc do có những hạn chế về không gian và lo ngại về an toàn.

Với tầm bắn khoảng 100 km, Type 88 là một thành phần then chốt trong hệ thống phòng thủ chống hạm của Nhật Bản.

Cuối tháng 6, ông Masafumi Iida, Giám đốc bộ phận nghiên cứu an ninh tại Viện Nghiên cứu Quốc phòng Nhật Bản, nói với tờ South China Morning Post (SCMP) rằng việc bắn đạn thật là bằng chứng cho thấy “nỗ lực của Nhật Bản trong việc phát triển và sở hữu năng lực tấn công chính xác tầm xa, đang có những tiến bộ vững chắc, qua đó tăng cường khả năng răn đe của Nhật đối với Trung Quốc".

Nhật Bản đang nỗ lực nâng cấp kho vũ khí tên lửa của mình bằng cách phát triển phiên bản tầm xa của tên lửa đối hạm Type 12, với tầm bắn dự kiến lên tới 1.000 km.

Grant Newsham, nghiên cứu viên cao cấp tại Diễn đàn Nghiên cứu Chiến lược Nhật Bản, gọi vụ phóng tên lửa là “một bước đi thận trọng và khôn ngoan” vì “Nhật Bản đã thức dậy” và quan tâm nhiều hơn tới hoạt động quốc phòng trong bối cảnh Trung Quốc ngày càng lấn lướt - tờ SCMP đưa tin.

Căng thẳng gia tăng

Hiến pháp Nhật Bản hạn chế lực lượng vũ trang chỉ được phục vụ cho mục đích phòng thủ. Tuy nhiên, kể từ khi thông qua Chiến lược Quốc phòng năm 2022, Tokyo đã gọi Trung Quốc là “thách thức chiến lược lớn nhất” và đề cao tầm quan trọng của việc thắt chặt quan hệ với Hoa Kỳ.

Căng thẳng quân sự giữa Nhật Bản và Trung Quốc đã gia tăng trong những tháng gần đây, khi Bắc Kinh đẩy mạnh hiện diện trên biển và trên không khắp khu vực Đông Á.

Vào tháng 6, hai tàu sân bay Liêu Ninh và Sơn Đông của Trung Quốc lần đầu tiên hoạt động đồng thời trong khu vực Thái Bình Dương, nhiều lần di chuyển gần các đảo phía nam của Nhật Bản.

Trong cuộc diễn tập, một tiêm kích J-15 của Trung Quốc, cất cánh từ tàu Sơn Đông, đã bay cách một máy bay trinh sát của Nhật Bản chỉ trong khoảng 45 mét, tạo ra một tình huống chạm trán nguy hiểm.

Theo hãng tin Kyodo, vào ngày 9/7, một máy bay ném bom JH-7 của Trung Quốc cũng đã bay gần một máy bay trinh sát khác của Nhật Bản tới mức chỉ cách 30 mét.

Trong khi đó, căng thẳng tại biển Hoa Đông vẫn ở mức cao.

Vào ngày 10/7, Chính phủ Nhật Bản thông báo rằng các tàu hải cảnh Trung Quốc đã xuất hiện tại vùng biển quanh quần đảo tranh chấp Senkaku (Trung Quốc gọi là Điếu Ngư) trong 234 ngày liên tiếp — một kỷ lục mới kể từ khi Tokyo quốc hữu hóa các đảo này vào năm 2012.

Tokyo cáo buộc Bắc Kinh đã xây lắp một công trình mới ở bên phía Trung Quốc của đường trung tuyến (median line) tại biển Hoa Đông, ở khu vực được cho là có trữ lượng dầu khí chung.

Lo ngại về hoạt động xây dựng đơn phương của Trung Quốc, các nhà lập pháp Nhật Bản đã bay qua khu vực này bằng máy bay quân sự vào ngày 29/6 để kiểm tra các cơ sở/công trình này. Họ, sau đó, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc “phải đảm bảo rằng tài nguyên của Nhật Bản không bị Trung Quốc khai thác".

Tại một cuộc họp cấp cao của Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản vào cuối tháng 6, Thủ tướng Shigeru Ishiba cảnh báo rằng Trung Quốc đang “tìm cách thay đổi hiện trạng ở biển Hoa Đông và Biển Đông bằng vũ lực".

“Chúng ta phải tăng cường khả năng răn đe để ngăn chặn sự lan rộng của hành động gây hấn đến lãnh thổ của chúng ta” - ông nói, đồng thời cam kết thúc đẩy các cải cách quốc phòng theo Chiến lược An ninh Quốc gia.

‘Khả năng răn đe mạnh mẽ hơn’

Trong một bước đi quan trọng khác nhằm tăng cường phòng thủ ở khu vực tây nam, Nhật Bản đã bắt đầu triển khai đội bay gồm 17 chiếc V-22 Osprey tại một căn cứ quân sự có tính thường trực và mới được khai trương tại Saga vào ngày 9/ 7.

Các máy bay này đã được đồn trú tạm thời tại tỉnh Chiba trong suốt năm năm qua. Việc tái bố trí này hỗ trợ chiến lược của Nhật Bản trong việc đối phó với sự bành trướng trên biển của Trung Quốc và bảo vệ chuỗi đảo Nansei — khu vực có tầm quan trọng chiến lược do có vị trí gần Đài Loan.

Các máy bay Osprey sẽ phối hợp chặt chẽ với Lữ đoàn Triển khai Nhanh Đổ bộ của Nhật Bản nhằm nâng cao khả năng cơ động và ứng phó trong tình huống khẩn cấp.

Việc triển khai này “sẽ đóng vai trò như một biện pháp răn đe mạnh mẽ hơn, không chỉ đối với Trung Quốc mà còn với các quốc gia khác”- một quan chức cấp cao của Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản nói với tờ Mainichi Shimbun.

Nhật Bản đang tăng cường hợp tác quân sự quốc tế.

Tàu sân bay HMS Prince of Wales của Anh dự kiến sẽ tiến hành các cuộc diễn tập chung với Nhật Bản tại vùng biển gần Trung Quốc trong tháng 8 và tháng 9 tới.

Các nhà quan sát đang theo dõi chặt chẽ liệu các tiêm kích F-35B của Anh có hạ cánh trực tiếp xuống tàu khu trục trực thăng Kaga của Nhật Bản hay không — một động thái sẽ là dấu mốc mới, đánh dấu khả năng phối hợp, tác chiến giữa các đồng minh tại khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương - tờ The Japan Times đưa tin hồi đầu tháng 7.

Từ cuộc thử nghiệm tên lửa đầu tiên trong lãnh thổ của mình đến việc mở rộng triển khai lực lượng tại khu vực tây nam, Nhật Bản đang từng bước vượt qua chủ nghĩa hòa bình thời hậu chiến và áp dụng một tư thế phòng thủ chủ động hơn để đối phó với tham vọng khu vực ngày càng gia tăng của Trung Quốc.