Theo Focus và AFP | 2025-08-04

Gián điệp nước ngoài đã gây thiệt hại cho Úc ít nhất 12,5 tỷ AUD (tương đương 8,4 tỷ USD) trong năm tài chính vừa qua — một con số mà giới chức cho rằng vẫn chưa phản ánh đầy đủ mức độ ảnh hưởng thực sự tới nền kinh tế và an ninh quốc gia.

Ước tính này được đưa ra trong một báo cáo đầu tiên thuộc loại hình này, do Tổ chức Tình báo An ninh Úc (ASIO) phối hợp với Viện Tội phạm học Úc công bố.

Trong bài phát biểu quan trọng tại Bài Giảng thường niên Hawke diễn ra vào ngày 31/7, Tổng Giám đốc ASIO — ông Mike Burgess — tiết lộ rằng ASIO đã phá vỡ 24 chiến dịch gián điệp và can thiệp nước ngoài kể từ năm 2022 — nhiều hơn tổng số trong tám năm trước cộng lại.

Ông đặc biệt nêu đích danh Nga là một mối đe dọa tình báo lâu dài.

“Nga vẫn là một mối đe dọa gián điệp dai dẳng và hung hăng,” ông Burgess phát biểu. Dù không tiết lộ chi tiết cụ thể, ông cho biết một số điệp viên Nga đã bị trục xuất khỏi Úc trong những năm gần đây.

Ông Burgess cũng chỉ ra Trung Quốc và Iran là những quốc gia hoạt động tích cực nhất trong việc nhắm vào các bí mật của Úc.

“Những quốc gia đáng chú ý đang hoạt động rất tích cực — tôi đã từng nêu tên Trung Quốc, Nga và Iran — nhưng còn nhiều quốc gia khác cũng đang nhắm vào bất kỳ ai và bất kỳ thứ gì có thể mang lại cho họ lợi thế chiến lược hoặc chiến thuật, bao gồm cả những thông tin nhạy cảm nhưng chưa được phân loại,” ông phát biểu, được dẫn lời bởi tờ The Conversation.

Ước tính trong báo cáo bao gồm thiệt hại từ các cuộc tấn công mạng, đánh cắp tài sản trí tuệ, nguy cơ nội gián và chi phí phòng thủ trên nhiều lĩnh vực.

Tuy nhiên, ông Burgess nhấn mạnh con số này vẫn chưa thể hiện đầy đủ mức độ nghiêm trọng.

“Mất đi lợi thế chiến lược, quyền tự chủ trong quyết định chủ quyền và năng lực chiến đấu là những tổn thất có giá trị to lớn, nhưng không thể quy đổi thành một con số cụ thể bằng tiền,” ông nói.

Chiến thuật đang thay đổi

Theo ông Burgess, quan hệ đối tác AUKUS của Úc — nơi nước này sẽ tiếp nhận tàu ngầm hạt nhân từ Hoa Kỳ và Vương quốc Anh — hiện đang trở thành mục tiêu hàng đầu của tình báo nước ngoài.

“Các cơ quan tình báo nước ngoài đang thể hiện một sự quan tâm đặc biệt nguy hiểm đối với AUKUS và những năng lực liên quan,” ông phát biểu, đồng thời nhấn mạnh rằng “chúng ta không chỉ bảo vệ năng lực chủ quyền của mình, mà còn bảo vệ các năng lực trọng yếu được chia sẻ với các đối tác.”

Ông nói thêm rằng đối phương đang tìm cách nhắm vào cả các chương trình quân sự tuyệt mật lẫn công nghệ lưỡng dụng.

“Các mục tiêu bao gồm năng lực quân sự liên quan đến hàng hải và hàng không, đồng thời còn có cả những đổi mới có thể ứng dụng cho cả mục đích thương mại và quân sự.”

ASIO cho biết đã ghi nhận việc các cơ quan nước ngoài sẵn sàng sử dụng những thủ đoạn cực đoan, như theo dõi nhân viên quốc phòng Úc ở nước ngoài và gài thiết bị nghe lén trong các món quà.

“Trong vài năm gần đây, chẳng hạn, các nhân viên quốc phòng khi đi công tác nước ngoài đã bị khám phòng bí mật, bị tiếp cận tại hội nghị bởi những điệp viên cải trang, và được tặng những món quà có gắn thiết bị theo dõi,” ông Burgess cho biết.

Điệp viên nước ngoài cũng sử dụng các chuyến công tác thương mại và chuyến thăm nghiên cứu làm bình phong cho hành vi đánh cắp thông tin.

Ông Burgess kể lại một trường hợp đoàn đại biểu nước ngoài đã bẻ trộm cành cây tại một cơ sở nghiên cứu nông nghiệp hạn chế tiếp cận.

“Gần như chắc chắn rằng vật liệu thực vật bị đánh cắp đó đã cho phép các nhà khoa học ở quốc gia kia sao chép và tái tạo hai thập kỷ nghiên cứu và phát triển của Úc,” ông cho biết.

Các thủ đoạn khác được nêu trong báo cáo ASIO-AIC còn bao gồm việc mua đất gần các căn cứ quân sự nhạy cảm, và xâm nhập vào các chương trình nghiên cứu chung. Báo cáo cảnh báo rằng các đối thủ đang ngày càng khai thác các kênh hợp tác và đầu tư hợp pháp để tiếp cận dữ liệu tuyệt mật hoặc nhạy cảm về thương mại.

Tâm lý tự mãn

Bất chấp tình hình leo thang, ông Burgess bày tỏ sự thất vọng trước tâm lý tự mãn trong nước, nhấn mạnh rằng ông đã “không thể đếm xuể số lần các quan chức cấp cao và giám đốc điều hành đánh giá thấp tác động của gián điệp.”

Ông dẫn chứng một trường hợp cụ thể: “Một quan chức thương mại từng nói với ASIO rằng không đời nào cơ quan tình báo Trung Quốc lại quan tâm tới con người và cơ sở vật chất của tổ chức ông ấy tại Trung Quốc.”

Ông Burgess cũng chỉ trích những công chức công khai tiết lộ thông tin nhạy cảm trên mạng. Ông cho biết có gần 2.500 người công khai khoe mình có quyền truy cập thông tin mật, và khoảng 1.300 người khẳng định mình làm việc trong cộng đồng an ninh quốc gia.

“Mặc dù con số này đã giảm kể từ khi tôi lần đầu tiên lên tiếng cảnh báo hai năm trước, nhưng điều đó vẫn khiến tôi choáng váng… Chẳng lẽ chính những người này lại không hiểu rõ mối đe dọa và nhận thức được rủi ro hay sao?”

Dù phần lớn người dân Úc kháng cự trước các tiếp cận từ nước ngoài, ông Burgess cảnh báo vẫn có những người bị mua chuộc.

“Đáng tiếc là một số người đã bị cuốn vào và rốt cuộc bị lợi dụng — dù là vô tình hay cố ý — để thu thập thông tin phục vụ cho một quốc gia khác.”