Nguồn: Focus | 2025-09-23

Bộ Quốc phòng Nhật Bản đã đề xuất một ngân sách kỷ lục 8,8 nghìn tỷ yên (60,1 tỷ USD) cho năm tài chính tới, nhằm tăng cường năng lực phản công, chiến tranh bằng drone và hệ phòng thủ ven biển đa tầng.

Đề xuất ngân sách, công bố ngày 29/8, được đưa ra khi các quan chức viện dẫn một “môi trường an ninh đang leo thang nghiêm trọng” tại khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương.

Nếu được phê duyệt vào đầu năm tới, đây sẽ là năm thứ 14 liên tiếp tăng ngân sách quốc phòng, thêm 1 tỷ USD so với ngân sách hiện tại.

Đề nghị này là một phần trong kế hoạch 5 nămtăng cường quốc phòng của Tokyo được khởi động tháng 12/2022, với mục tiêu nâng chi tiêu quốc phòng lên 2% GDP vào năm 2027. Nhật Bản đang đi đúng quỹ đạo này, với chi tiêu liên quan đến quốc phòng đã đạt mức 1,8% GDP trong năm nay, theo Bộ Quốc phòng.

Chi tiêu quốc phòng của Nhật Bản từng bị giới hạn ở mức 1% GDP, một nguyên tắc vẫn được duy trì ngay cả sau khi giới hạn chính thức bị bãi bỏ năm 1987. Cuộc xâm lược toàn diện của Nga vào Ukraine năm 2022 và căng thẳng leo thang với Trung Quốc đã làm xói mòn sự kiềm chế này.

Trung Quốc đe dọa các chuỗi đảo và Nhật Bản

Hoạt động quân sự của Trung Quốc đã mở rộng tại các vùng biển và không phận xung quanh Nhật Bản, Tokyo cảnh báo trong sách trắng quốc phòng hồi tháng 7. Bắc Kinh đã tăng cường các hoạt động xung quanh quần đảo Senkaku, biển Nhật Bản và phía tây Thái Bình Dương, “vượt ra ngoài cái gọi là chuỗi đảo thứ nhất và mở rộng đến chuỗi đảo thứ hai”.

Chuỗi đảo thứ nhất bao gồm Nhật Bản, Đài Loan, và Philippines.

Chuỗi đảo thứ hai kéo dài từ Nhật Bản đến Guam và Tây New Guinea.

Các sự cố gần đây bao gồm một trực thăng của Hải cảnh Trung Quốc xâm nhập không phận Nhật Bản vào tháng 5, một tàu sân bay Trung Quốc di chuyển gần lãnh hải Nhật Bản vào tháng 9 năm ngoái, và một vụ xâm nhập của máy bay quân sự vào tháng 8/2024. Tháng 7 vừa qua, cả hai tàu sân bay đang hoạt động của Trung Quốc đã được triển khai sâu vào phía tây Thái Bình Dương, trong khi các máy bay chiến đấu Trung Quốc liên tục bay ở khoảng cách nguy hiểm gần các máy bay Nhật Bản, Tokyo cho biết.

Đề xuất ngân sách phân bổ 8,5 tỷ USD cho các loại vũ khí tầm xa, bao gồm phiên bản nâng tầm của tên lửa đất đối hạm Type 12 sản xuất trong nước, cũng như các hệ thống siêu vượt âm. Thêm 1,3 tỷ USD được dành cho 12 tiêm kích F-35, tiếp tục quá trình hiện đại hóa lực lượng không quân của Nhật Bản.

Khoản chi tiêu này phản ánh “môi trường an ninh đang leo thang nghiêm trọng” xung quanh Nhật Bản, một quan chức Bộ Quốc phòng nói với các phóng viên tại Tokyo, theo AFP.

“Có một nhu cầu cần bắt kịp với những thay đổi đáng kể trong cách chiến đấu của các lực lượng vũ trang”, quan chức này nói.

Ưu tiên cho drone

Đề xuất ngân sách này đề nghị tăng gần gấp ba lần chi tiêu cho các loại phương tiện không người lái, lên 313 tỷ yên (2,1 tỷ USD).

Một hạng mục trung tâm trong đề xuất là chương trình Phòng thủ ven biển đồng bộ, lai ghép, tích hợp và nâng cao (SHIELD), được phần bổ khoảng 879 triệu USD. SHIELD hình dung một mạng lưới drone đa miền, bao gồm các thiết bị phóng từ tàu và từ mặt đất cho các nhiệm vụ trinh sát và tấn công, cũng như các phương tiện không người lái trên và dưới mặt nước.

Khoản chi gia tăng cho các drone trên đất liền và trên biển sẽ lên tới 20,5 tỷ USD, được thiết kế để tăng cường hệ thống phòng thủ ven biển. Nếu kẻ địch vượt qua các tên lửa tầm xa của Nhật Bản, SHIELD được kỳ vọng sẽ ngăn chặn một cuộc xâm lược gần bờ biển hơn, theo các quan chức. Nhật Bản đặt mục tiêu hoàn thiện hệ thống này vào tháng 3/2028, dù chưa tiết lộ chi tiết về các địa điểm triển khai.

“Như đã thấy trong các cuộc xung đột gần đây như ở Ukraine, các chiến thuật liên quan đến phương tiện không người lái … đang trở nên phổ biến”, một quan chức Bộ Quốc phòng nói với các phóng viên, theo Japan Times.

“Ghi nhận đây là một ưu tiên cấp bách, Nhật Bản phải nhanh chóng thiết lập một thế trận phòng thủ bất đối xứng và đa tầng. Điều này sẽ đạt được bằng cách tận dụng không chỉ các phương tiện có người lái, mà còn cả các phương tiện không người lái giá rẻ, sản xuất hàng loạt, và kết hợp chúng một cách hiệu quả”.

Các nhà lập pháp đang thúc giục quân đội triển khai drone để ngăn chặn các vụ xâm nhập từ Trung Quốc. Tokyo đang tìm đến các nhà cung cấp ở Úc, Thổ Nhĩ Kỳ, Hoa Kỳ và các quốc gia khác trong nỗ lực nhanh chóng mua các loại drone trên không, trên và dưới mặt nước.

Các quan chức Nhật Bản nhấn mạnh nhu cầu phát triển ngành công nghiệp drone nội địa và cần “nguồn tài chính đáng kể” cho trí tuệ nhân tạo và các hệ thống điều khiển bay. “Không còn nghi ngờ gì nữa, sẽ tốt hơn nếu có thêm sản phẩm nội địa”, một quan chức nói với Japan Times.

Bộ Quốc phòng công bố kế hoạch cho một văn phòng mới về “các sáng kiến phòng thủ Thái Bình Dương”, tập trung vào giám sát và theo dõi dọc theo các hướng tiếp cận phía đông của Nhật Bản. “Ở phía Thái Bình Dương [của Nhật Bản], chúng tôi đang chứng kiến các hoạt động như việc vận hành đồng thời hai hoặc nhiều tàu sân bay và các máy bay được phóng từ đó”, một quan chức quốc phòng cho biết.