Tác giả: Jia Feimau | 2025-09-26

Các hoạt động “vùng xám” của Bắc Kinh đã mở rộng từ eo biển Đài Loan xuống Biển Đông.

Trung Quốc tuyên bố chủ quyền hơn 80% diện tích Biển Đông, mặc dù các quốc gia láng giềng bác bỏ lập luận này.

Các giàn khoan của Trung Quốc trong vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của Đài Loan

Trong 5 năm qua, Trung Quốc đã triển khai 12 giàn khoan dầu trong vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) thuộc quần đảo Đông Sa (Pratas) của Đài Loan, làm gia tăng căng thẳng trong khu vực.

Các giàn khoan này chỉ cách vùng biển hạn chế của quần đảo 48 km.

Khu vực gọi là quần đảo Đông Sa chỉ có một hòn đảo thực sự (Đông Sa), một đảo san hô vòng và hai bãi cát ngầm.

Theo một báo cáo của Jamestown Foundation công bố tháng 9, các giàn khoan này, do Tập đoàn Dầu khí Hải dương Trung Quốc (CNOOC) thuộc sở hữu nhà nước phát triển, bao gồm bảy chân đế khoan, ba đơn vị nổi khai thác, xử lý và chứa dầu (FPSO) cùng hai giàn khoan bán chìm, tất cả đều nằm trong vùng đặc quyền kinh tế mà Đài Loan tuyên bố chủ quyền.

Sự xâm phạm chậm rãi nhưng bền bỉ

Đài Loan cho biết việc Trung Quốc gia tăng hoạt động khoan thăm dò là một phần trong nỗ lực rộng lớn hơn nhằm thâu tóm các vùng biển tranh chấp ở Biển Đông.

Jamestown cho biết nếu các cơ sở này hoạt động vô thời hạn mà không bị thách thức, Trung Quốc sẽ giành được quyền kiểm soát trên thực tế đối với khu vực xung quanh mà không cần một cuộc xung đột công khai.

Ngoài ra, chúng cho phép Trung Quốc khai thác tài nguyên trái với ý muốn của Đài Loan.

Báo cáo ngày 8/9 của Domino Theory tiết lộ hai giàn khoan bổ sung, Nanhai 5 và Nanhai 7, đang hoạt động trong vùng EEZ của Đài Loan. Giàn Nanhai 7 treo cờ Liberia như một hình thức ngụy trang.

Tuy nhiên, Cơ quan An toàn Hàng hải Trung Quốc đã công bố trước tọa độ hoạt động kéo các giàn khoan này, làm cho các hành vi xâm nhập trở nên bình thường hóa.

“Các giàn khoan nước sâu quy mô lớn là lãnh thổ quốc gia di động và là vũ khí chiến lược của chúng ta,” ông Wang Yilin, Chủ tịch CNOOC khi đó, phát biểu vào năm 2012.

Các ứng dụng quân sự tiềm năng

Các giàn khoan, có thể phục vụ cả mục đích quân sự và dân sự, có thể tăng cường khả năng cưỡng ép, phong tỏa và thậm chí xâm lược của Trung Quốc nhằm vào Đài Loan.

Theo báo cáo của Jamestown, chúng có thể tiếp nhận trực thăng tấn công và tên lửa đất đối không. Những cơ sở đa dụng như vậy là một phần trong chiến lược chiến tranh đa chiều của Bắc Kinh, bao gồm các biện pháp về nhận thức, pháp lý và kinh tế.

Ngoài ra, các giàn khoan có thể chứa nhiều loại cảm biến giám sát và pháo binh, góp phần vào chiến lược “hợp nhất quân – dân” của Trung Quốc, ông Lin Chauluen, nhà phân tích quốc phòng tại Đài Loan, cho biết trong một bài viết cho Viện Nghiên cứu Quốc phòng và An ninh Quốc gia Đài Loan.

Các tàu dân quân Trung Quốc, thường ngụy trang thành tàu đánh cá, thường xuyên hoạt động quanh quần đảo Đông Sa, làm leo thang căng thẳng.

Gợi ý cho Đài Loan

Đài Loan nên tăng cường giám sát bằng vệ tinh và chia sẻ tình báo để ghi nhận các hoạt động phi pháp này và phơi bày tính bất hợp pháp của chúng trước cộng đồng quốc tế, ông Lin viết.

Báo cáo của Domino Theory nhấn mạnh những thách thức trong giám sát bằng vệ tinh do điều kiện thời tiết và khoảng trống hình ảnh. Báo cáo kêu gọi Đài Loan nâng cao năng lực của lực lượng bảo vệ bờ biển và cơ quan thực thi pháp luật.

Khoảng cách là một vấn đề đối với lực lượng phòng thủ Đài Loan.

Đảo Đông Sa cách cảng Cao Hùng ở miền nam Đài Loan 445 km. Trong khi chỉ mất một giờ bay, hành trình bằng đường biển mất cả ngày. Hòn đảo này có một lực lượng nhỏ thủy quân lục chiến và sĩ quan bảo vệ bờ biển đóng quân.

Bộ Quốc phòng Mỹ cho biết trong báo cáo năm 2021 về sức mạnh quân sự Trung Quốc rằng Trung Quốc có thể xâm chiếm các đảo nhỏ như Đông Sa với ít sự chuẩn bị quân sự.

Một bài học có thể rút ra từ Việt Nam, quốc gia khác đang vướng vào các tranh chấp hàng hải với Trung Quốc.

Các cuộc phản đối nhất quán của Việt Nam đối với việc Trung Quốc khoan thăm dò trong EEZ của Việt Nam đã ngăn chặn sự mở rộng của Bắc Kinh. Jamestown kêu gọi Đài Loan làm theo để tránh khuyến khích các hành vi xâm lấn của Trung Quốc.

Lời lên án từ phía Đài Loan

Văn phòng Tổng thống Đài Loan gần đây đã lên án các hoạt động khoan thăm dò của Trung Quốc trong EEZ của Đài Loan và các khu vực khác ở Biển Đông, khẳng định rằng những hành động này vi phạm luật pháp quốc tế và đe dọa đến ổn định khu vực.

“Điều này không chỉ vi phạm các chuẩn mực pháp lý quốc tế như Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS), mà còn làm suy yếu nghiêm trọng trật tự quốc tế và tạo ra những rủi ro không chắc chắn đối với ổn định khu vực,” văn phòng cho biết trong một tuyên bố, yêu cầu Trung Quốc “ngay lập tức chấm dứt” các hoạt động phi pháp.

Đài Loan tái khẳng định cam kết hợp tác với các quốc gia trong khu vực để đảm bảo an ninh khu vực.