Oleh AFP dan Focus | 2025-07-24

TOKYO — Japan kini melabur secara besar-besaran dalam sejenis panel solar baharu yang ultra-nipis dan fleksibel, dengan harapan untuk mencapai sasaran tenaga boleh diperbaharui sambil mencabar dominasi China's dalam sektor tersebut.

Panel perovskit yang boleh lentur sangat sesuai untuk Japan yang bergunung-ganang, memandangkan tanah rata bagi ladang solar tradisional amat terhad. Salah satu komponen utama teknologi ini ialah iodin, dan Japan merupakan pengeluar kedua terbesar dunia selepas Chile — menjadikannya berada pada kedudukan yang baik untuk pengeluaran domestik.

Namun, teknologi ini turut berdepan cabaran. Panel perovskit mengandungi plumbum toksik, menghasilkan kuasa yang lebih rendah, dan mempunyai jangka hayat yang lebih pendek berbanding panel silikon.

Walaupun begitu, dengan matlamat mencapai pelepasan sifar bersih menjelang tahun 2050 dan keinginan untuk menamatkan dominasi solar China's, Japan tetap melihat nilai strategik dalam teknologi ini.

Sel perovskit ialah “kekuatan terbaik kami untuk mencapai kedua-dua matlamat: nyahkarbon dan daya saing industri,” kata Menteri Ekonomi, Perdagangan dan Industri Yoji Muto pada bulan November. “Kita mesti memastikan kejayaan pelaksanaannya dalam masyarakat, apa pun caranya.”

Bagi mempercepatkan penggunaan teknologi ini, kerajaan Jepun menawarkan pelbagai insentif, termasuk subsidi sebanyak ¥157 bilion ($1 billion) kepada Sekisui Chemical untuk membangunkan sebuah kilang yang dijangka menghasilkan panel mencukupi menjelang tahun 2027 untuk menjana 100MW — cukup untuk membekalkan tenaga kepada 30,000 isi rumah.

Menjelang tahun 2040, Japan merancang untuk memasang panel perovskit dengan kapasiti penjanaan 20GW, bersamaan dengan kira-kira 20 reaktor nuklear. Ini akan menyokong matlamat negara untuk menjana sehingga 50% daripada keperluan elektriknya melalui sumber boleh diperbaharui menjelang tahun tersebut.

Japan juga menyasarkan kuasa solar — termasuk sel perovskit dan silikon — untuk memenuhi sehingga 29% daripada keperluan elektriknya, meningkat daripada 9.8% pada tahun 2023.

“Untuk meningkatkan jumlah tenaga boleh diperbaharui dan mencapai karbon neutral, saya rasa kita perlu menggerakkan semua teknologi yang ada,” kata Hiroshi Segawa, pakar teknologi solar dari Universiti Tokyo.

“Panel solar perovskit boleh dibina dalam negara, bermula daripada bahan mentah hinggalah ke pengeluaran dan pemasangan. Dari segi itu, teknologi ini berpotensi menyumbang secara signifikan kepada aspek seperti keselamatan tenaga dan keselamatan ekonomi,” katanya kepada AFP.

Memaksimumkan Tenaga Boleh Diperbaharui

Panel solar silikon diperbuat daripada kepingan wafer nipis yang diproses menjadi sel untuk menjana elektrik.

Sel-sel ini perlu dilindungi oleh helaian kaca bertetulang dan bingkai logam, menjadikan produk akhir berat dan sukar dikendalikan. Namun, sel solar perovskit dihasilkan dengan mencetak atau menyapu bahan seperti iodin dan plumbum ke atas permukaan seperti filem atau kaca kepingan.

Produk akhirnya boleh mencapai ketebalan hanya 1mm dan seberat 1/10 daripada sel solar silikon konvensional.

Keanjalan panel perovskit membolehkannya dipasang pada permukaan tidak rata dan melengkung — satu ciri penting di Japan, di mana 70% daripada kawasan negara terdiri daripada kawasan bergunung-ganang.

Panel ini telah pun digunakan dalam beberapa projek, termasuk sebuah bangunan 46 tingkat di Tokyo yang dijadual siap pada tahun 2028.

Bandar Fukuoka di barat daya Jepun turut menyatakan hasrat untuk menutup sebuah stadium besbol berkubah dengan panel perovskit.

Jenama elektronik utama Panasonic juga sedang membangunkan teknologi untuk mengintegrasikan perovskit ke dalam panel tingkap.

“Bagaimana sekiranya semua tingkap ini mempunyai sel solar terbina di dalamnya?” kata Yukihiro Kaneko, pengurus besar Jabatan Pembangunan Fotovolta Perovskit Panasonic's, sambil menunjuk ke arah bangunan pencakar langit yang diselaputi kaca di sekitar ibu pejabat syarikat itu di Tokyo.

Ciri tersebut akan membolehkan tenaga dijana di lokasi penggunaan, sekali gus mengurangkan beban terhadap grid nasional, tambah Kaneko.

Walaupun panel perovskit masih jauh daripada pengeluaran secara besar-besaran, teknologinya berkembang dengan pesat. Beberapa prototaip kini mampu berfungsi hampir setanding dengan panel silikon, dan ketahanannya dijangka mencapai tempoh 20 tahun tidak lama lagi.

Japan berpotensi mencapai kapasiti sebanyak 40GW daripada panel perovskit menjelang tahun 2040, manakala teknologi ini turut berpotensi mempercepatkan penggunaan tenaga boleh diperbaharui di negara lain, kata Segawa.

“Kita tidak seharusnya melihatnya sebagai pilihan antara silikon atau perovskit. Sebaliknya, kita perlu menilai bagaimana kita boleh memaksimumkan keupayaan untuk memanfaatkan tenaga boleh diperbaharui,” tambahnya.

“Jika Japan dapat menunjukkan satu model yang baik, saya percaya model tersebut boleh dibawa ke peringkat antarabangsa.”

Cengkaman China's

Tokyo mahu mengelakkan berulangnya kitaran ledakan dan kemerosotan dalam industri solar Japanese yang pernah berlaku sebelum ini.

Pada awal tahun 2000-an, panel solar silikon buatan Japanese merangkumi hampir separuh daripada pasaran global.

Kini, China menguasai lebih daripada 80% rantaian bekalan solar dunia — dari penghasilan bahan mentah utama hinggalah ke pemasangan modul.

Pada tahun 2024, sebanyak 94.9% panel solar di Japan's diimport — kebanyakannya dari China — menurut Persatuan Tenaga Fotovolta, seperti yang dilaporkan oleh Sankei Shimbun.

Dominasi China's dalam sektor ini telah menimbulkan kebimbangan dari segi keselamatan.

Pada bulan Mei, Japan melancarkan siasatan terhadap panel solar buatan Chinese kerana bimbang ia mengandungi peranti komunikasi tersembunyi yang boleh mengganggu sistem grid kuasa negara, menurut South China Morning Post (SCMP).

Siasatan itu dibuat susulan penemuan terdahulu oleh pihak berkuasa di United States dan Europe, yang membongkar kewujudan komponen komunikasi tidak diisytiharkan yang tertanam dalam penyongsang solar buatan Chinese.

Menurut penganalisis, komponen ini boleh membolehkan akses jauh tanpa kebenaran, memintas tembok keselamatan dan berpotensi mengganggu infrastruktur tenaga sesebuah negara.

Susulan itu, kerajaan Japanese kini sedang meneliti sama ada komponen seumpama itu wujud dalam panel solar yang diimport dan dijual di pasaran domestik.

“Sudah terlalu lama kerajaan Japanese tidak mempunyai dasar yang kukuh berkaitan import, jadi ini boleh dianggap sebagai satu panggilan sedar,” kata Toshimitsu Shigemura, ahli sains politik di Universiti Waseda, Tokyo, kepada South China Morning Post, sebuah akhbar yang berpangkalan di Hongkong Kong.

“Saya pasti mereka akan sangat bimbang dan akan meneliti panel solar yang diimport ini dengan lebih dekat,” ujar beliau.