Nguồn: AFP và Focus | 2025-03-21

Nhỏ nhắn, mềm mại, với đôi mắt to và đôi tai thỏ, những con búp bê Baby Three do Trung Quốc sản xuất đã trở thành món đồ phải có đối với trẻ em và thế hệ Gen Z Việt Nam hồi đầu năm nay và đã bán chạy trên khắp cả nước.

Tuy nhiên, mọi chuyện đã thay đổi khi bắt đầu làn sóng phản đối trên mạng đối với mẫu búp bê "Town rabbit V2" – với dấu hiệu trên má bị cho là giống với cái gọi là "đường chín đoạn" của Trung Quốc.

Bắc Kinh từ lâu đã dùng đường chín đoạn để biện minh cho tuyên bố chủ quyền đối với phần lớn Biển Đông giàu tài nguyên và thường khiến Việt Nam bất bình vì nước này cũng tuyên bố chủ quyền một phần vùng biển này.

Khu vực này có trữ lượng dầu khí quý giá và là tuyến vận chuyển quan trọng và một số nước láng giềng của Trung Quốc đã bày tỏ lo ngại rằng Bắc Kinh đang tìm cách mở rộng tầm với của mình.

Trước làn sóng phản ứng trên mạng này, Bộ Công Thương Việt Nam đã ra lệnh kiểm tra các loại đồ chơi được cho là có chứa hình ảnh đường chín đoạn mà họ cảnh báo đang "ảnh hưởng đến an ninh quốc gia và chủ quyền lãnh thổ".

Trang web của Cục Quản lý Phát triển Thị trường thuộc Bộ Công Thương lưu ý rằng những món đồ chơi có dấu hiệu gây tranh cãi này không chỉ xuất hiện tại các cửa hàng truyền thống mà cả trên các nền tảng thương mại điện tử lớn như Shopee, TikTok Shop và Facebook.

Các tiểu thương tại Hà Nội cho biết hầu hết những con búp bê vi phạm đã bị thu hồi khỏi các kệ hàng, nhưng việc kinh doanh một thời bùng nổ của họ đã bị ảnh hưởng nặng nề, với doanh số của tất cả các mẫu mã giảm mạnh.

Lê, người từ chối tiết lộ tên đầy đủ, cho biết cô từng bán đều đặn 100 búp bê Baby Three mỗi ngày với giá lên đến 20 USD mỗi con, nhưng hiện tại doanh số gần như bằng không, chỉ bán được vài con với giá giảm mạnh.

"Hầu hết trẻ em đã tẩy chay [búp bê này] vì chúng xem đây là một vấn đề dân tộc và nghĩ rằng mua Baby Three là không yêu nước", cô nói.

"Tôi đã đầu tư rất nhiều tiền vào món hàng này... cảm thấy thật uổng", cô nói thêm.

Theo dữ liệu được truyền thông nhà nước trích dẫn từ YouNet ECI, một nền tảng phân tích dữ liệu thương mại điện tử, giá bán trung bình của Baby Three trên Shopee và TikTok Shop đã sụt một nửa trong 10 tuần đầu năm 2025.

Vũ Tú, 19 tuổi, nói với AFP rằng những đồ chơi này "dễ thương và đáng yêu", nhưng vụ bê bối về "đường chín đoạn" đã ngăn anh không mua.

"Theo tôi, đồ chơi có đường chín đoạn ảnh hưởng đến chủ quyền của Việt Nam và tôi không ủng hộ chúng", anh nói.

Từ 'Barbie' đến vụ việc này

Cuộc tranh cãi cũng ảnh hưởng đến trang web của Chagee, một thương hiệu trà sữa Trung Quốc sắp khai trương cửa hàng đầu tiên tại Việt Nam.

Cảnh sát tại trung tâm thương mại TP. Hồ Chí Minh đang điều tra Chagee liên quan đến một bản đồ hiển thị đường chín đoạn trên trang web của họ.

Sở Văn hóa và Thể thao thành phố cho biết lúc cuối ngày 20/3 rằng, cùng với công an thành phố, họ đang "làm việc với Chagee Việt Nam để làm rõ vấn đề".

Trong một tuyên bố chính thức, cơ quan chức năng yêu cầu "cá nhân và tổ chức sử dụng bản đồ chính thống [để tránh] thông tin sai lệch về chủ quyền biển đảo quốc gia".

Chagee đã dự kiến mở một chi nhánh lớn tại trung tâm TP. Hồ Chí Minh, nhưng truyền thông nhà nước đưa tin rằng ngày 17/3, các công nhân đã tháo bỏ toàn bộ logo và biển hiệu khi vụ việc nổ ra.

Giới chức Việt Nam từ lâu đã rất nhạy cảm với đường chín đoạn.

Năm 2023, bộ phim hài giả tưởng "Barbie" do Greta Gerwig đạo diễn, với sự tham gia của diễn viên Margot Robbie và Ryan Gosling, đã bị cấm chiếu ở rạp vì có cảnh xuất hiện đường chín đoạn.

Trước đó, năm 2018, Việt Nam đã cắt bỏ một cảnh trong bộ phim hài lãng mạn "Crazy Rich Asians" vì có hình ảnh một chiếc túi xách hàng hiệu với bản đồ thế giới hiển thị các hòn đảo trên Biển Đông đang do Bắc Kinh kiểm soát.