Tác giả: Li Hsien-chih | 2025-05-22

Ngày 8/5, Đài Loan đã kỷ niệm 80 năm ngày kết thúc Thế chiến II tại châu Âu bằng cách lần đầu tiên tổ chức sự kiện Ngày Chiến thắng tại châu Âu (VE Day).

Tổng thống Lại Thanh Đức đã phát biểu trước các đại diện đến từ 17 quốc gia châu Âu và Liên minh châu Âu, nhấn mạnh rằng cả Đài Loan và châu Âu đều đang đối mặt với những mối đe dọa từ một “khối độc tài mới”.

Ông kêu gọi cộng đồng các quốc gia dân chủ đoàn kết để chống lại sự xâm lược và bành trướng của chủ nghĩa độc tài.

Ông nói việc nhân nhượng chỉ khiến những kẻ xâm lược “thèm muốn nhiều hơn”.

Ông nhấn mạnh rằng trải nghiệm đau thương của Thế chiến II đã dạy cho thế giới rằng tự do và dân chủ phải được bảo vệ bằng sức mạnh.

Ông Lại cảnh báo không lặp lại chính sách nhân nhượng trước chiến tranh, và nói rằng sự xâm lược không thể bị xem nhẹ”.

Hệ thống hợp tác giữa các quốc gia dân chủ kể từ Thế chiến II không chỉ là sản phẩm của lịch sử mà còn là nền tảng để đối đầu với sự bành trướng của chủ nghĩa độc tài ngày nay, ông nói.

Ông nhắc lại mối đe dọa chung từ “khối độc tài mới”, và kêu gọi các nền dân chủ “làm việc cùng nhau ngay lúc này với sự đoàn kết chặt chẽ, trước khi những rủi ro trở thành khủng hoảng và trước khi khủng hoảng bị lợi dụng bởi những kẻ mang tham vọng bành trướng.”

Các nhà quan sát nhận định, phát biểu của ông Lại nhằm cho thấy Đài Loan không chỉ là một vấn đề khu vực ở châu Á mà còn là một đối tác dân chủ quan trọng trong việc đối phó với sự bành trướng ngày càng gia tăng của chủ nghĩa độc tài từ Trung Quốc và Nga.

Kinh nghiệm của châu Âu trong Thế chiến II đem đến những bài học then chốt cho ngày nay, ông Tan Yao-nan, Tổng giám đốc Hiệp hội Chính sách hai bờ eo biển Đài Loan, nhấn mạnh.

Trả lời phỏng vấn của tạp chí CommonWealth, ông nhắc lại quan điểm của ông Lại, khi chỉ ra chính sách nhân nhượng thất bại của phương Tây đối với Đức Quốc xã.

Các nước phương Tây kỳ vọng các hiệp định hòa bình và các nhượng bộ sẽ đảm bảo ổn định nhưng thay vào đó lại nhận được chiến tranh toàn diện, ông nói.

Viết lại lịch sử

Ngày nay, Đài Loan phải đối mặt với một loạt các thách thức an ninh đa dạng từ Trung Quốc.

Các thách thức này bao gồm những vụ xâm nhập thường xuyên của máy bay và tàu của Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc, nghi vấn phá hoại cáp ngầm dưới biển, cưỡng ép kinh tế và chiến tranh thông tin liên tục, tất cả cùng tạo thành một mối đe dọa toàn diện.

Trái ngược hoàn toàn với lễ kỷ niệm nền dân chủ tại Đài Bắc, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã tham dự cuộc diễu binh Ngày Chiến thắng ở Nga vào ngày 9/5. Ông đứng cùng Tổng thống Nga Vladimir Putin, người đã ra lệnh xâm lược Ukraine.

Trước chuyến thăm Moscow, ông Tập Cận Bình đã ký tên một bài đăng trên báo nhà nước Nga Russian Gazette, khẳng định: “Việc đưa Đài Loan trở về Trung Quốc là một kết quả chiến thắng của Thế chiến II và là một phần không thể tách rời của trật tự quốc tế hậu chiến”.

Tuyên bố Cairo và Tuyên bố Potsdam 'khẳng định chủ quyền của Trung Quốc đối với Đài Loan", ông tuyên bố, và nhấn mạnh rằng thẩm quyền của Nghị quyết 2758 của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc "không cho phép bất kỳ thách thức nào" và rằng xu hướng "thống nhất tất yếu" với Đài Loan là "không thể ngăn cản”.

Nghị quyết 2758, được thông qua năm 1971, đã trao ghế cho Bắc Kinh tại Liên Hợp Quốc và khai trừ Đài Bắc.

Trung Hoa Dân Quốc (ROC) là một trong những quốc gia đồng minh đã đánh bại Đức Quốc xã trong Thế chiến II, qua đó thiết lập chủ nghĩa chống phát xít thành một chuẩn mực toàn cầu, ông Chang Kuo-cheng, thành viên tư vấn của Taiwan Think Tank, đã nhận định với Focus.

Trung Hoa Dân Quốc đã thua cuộc trong nội chiến Trung Quốc năm 1949, và các nhà lãnh đạo của họ đã chạy sang Đài Loan.

“Việc các đại diện châu Âu tham dự sự kiện kỷ niệm tại Đài Bắc đã khẳng định đóng góp lịch sử của Trung Hoa Dân Quốc 80 năm trước, ông Chang nói”.

“Những tuyên bố của Tập nhằm viết lại các câu chuyện lịch sử và bóp méo các chuẩn mực pháp lý quốc tế”, ông nói thêm.

Du hành thời gian của Bắc Kinh

“Tuyên bố Cairo (ban hành năm 1943) và Tuyên bố Potsdam (1945) nêu rõ Nhật Bản phải trao trả Đài Loan cho Trung Hoa Dân Quốc", ông Chang lưu ý.

Tuy nhiên, ông nói thêm rằng Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa mãi đến năm 1949 mới được thành lập, do đó không hề tồn tại vào thời điểm ban hành các tuyên bố này.

Những phát biểu mới nhất của ông Tập diễn ra trong bối cảnh Trung Quốc tiếp tục ngăn cản Đài Loan tham gia Đại hội đồng Y tế Thế giới (WHA) năm nay, với lý do rằng Đảng Dân chủ Tiến bộ cầm quyền của Đài Loan “ngoan cố duy trì lập trường ly khai ủng hộ độc lập Đài Loan” và rằng việc loại trừ này nhận được sự ủng hộ của cộng đồng quốc tế.

Bộ Ngoại giao Đài Loan cho biết các nghị quyết liên quan của Liên Hợp Quốc, như Nghị quyết 2758, không đề cập đến Đài Loan, cũng như không trao quyền cho Trung Quốc đại diện cho Đài Loan.

Bộ này cho biết cơ sở pháp lý mà Bắc Kinh viện dẫn là không có căn cứ.

Vào đầu tháng 5, Hạ viện Hoa Kỳ đã nhất trí thông qua Đạo luật Đoàn kết Quốc tế với Đài Loan bằng hình thức biểu quyết bằng lời nói.

Đạo luật này nêu rõ rằng Nghị quyết 2758 của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc không đề cập đến việc đại diện cho Đài Loan hay người dân Đài Loan tại Liên Hợp Quốc. Đồng thời, đạo luật kêu gọi Hoa Kỳ sử dụng ảnh hưởng của mình để chống lại những nỗ lực của Bắc Kinh trong việc xuyên tạc các nghị quyết quốc tế tại các tổ chức toàn cầu.