Tác giả: Wu Qiaoxi | 2025-07-02

Từng được biết đến với các cuộc tuần hành phản đối sôi động và tranh luận đa nguyên, Hong Kong giờ phát sóng những phát biểu của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trên đài phát thanh công cộng trong một chương trình dài 14 tập.

Ngày 1/7 vừa qua đánh dấu 28 năm ngày Hong Kong được Anh trao trả về Trung Quốc và năm năm kể từ khi Bắc Kinh thực thi luật an ninh quốc gia, một luật có ảnh hưởng sâu sắc đến thành phố này. Quãng thời gian này đã biến nơi đây trở thành một Hong Kong "chỉ dành cho những người yêu nước".

Việc giải tán gần đây của một trong những đảng đối lập tồn tại lâu nhất của thành phố tô đậm điều mà nhiều người đã nhận ra, đó là sự biến mất gần như hoàn toàn của xã hội dân sự, thay vào đó là lời khen ngợi không chỉ trích dành cho Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) và người lãnh đạo đảng.

Liên đoàn Dân chủ Xã hội (LSD), một đảng ủng hộ dân chủ, đấu tranh cho bầu cử trực tiếp và phong trào cơ sở trong gần hai thập kỷ, đã chính thức giải tán ngày 29/6.

Trong tuyên bố chia tay thu hút sự chú ý, đảng này khẳng định: "Thà thành tro tàn trong gió còn hơn là bụi bay lơ lửng", The Collective, một trang tin phi lợi nhuận có trụ sở tại Hong Kong, đưa tin.

Việc giải tán diễn ra trong bối cảnh các cuộc đàn áp ngày càng gia tăng, làm suy yếu hầu hết các thể chế độc lập của thành phố.

"Chỉ trong năm năm, chính phủ Trung Quốc đã dập tắt sự sôi nổi của hoạt động chính trị và dân sự ở Hồng Kông và thay thế bằng sự đồng nhất của chủ nghĩa yêu nước cưỡng ép", Maya Wang, phó giám đốc bộ phận Trung Quốc của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền, cho biết trong báo cáo công bố ngày 29/6.

"Tắt" các tiếng nói bất đồng chính kiến

Báo cáo công bố ngày 30/6 của Tổ chức Ân xá Quốc tế nhấn mạnh cái cách mà luật an ninh được sử dụng để "tắt" những tiếng nói bất đồng chính kiến ​​và làm xói mòn nhân quyền.

Theo báo cáo, từ ngày 30/6/2020 - ngày luật an ninh quốc gia có hiệu lực - đến ngày 17/6/2025, chính quyền Hong Kong đã bắt giữ 332 cá nhân với nhiều cáo buộc liên quan đến an ninh quốc gia.

Trong đó, 189 người đã bị truy tố chính thức. Ít nhất 91 người phải đối mặt với các cáo buộc theo luật an ninh ban đầu và 76 người đã bị kết án.

Năm 2024, cơ quan lập pháp Hong Kong đã thông qua thêm một luật an ninh riêng, còn có tên gọi là Điều 23, cho phép chính quyền địa phương có nhiều quyền hạn hơn.

Trong khi đó, LSD chỉ là đảng mới nhất phải đóng cửa trong làn sóng giải thể các tổ chức dân chủ ở Hong Kong.

Đảng Công dân đã đóng cửa vào năm ngoái và Đảng Dân chủ bắt đầu giải thể đầu năm 2025.

Những năm cuối cùng của LSD chỉ còn là cái bóng so với quá khứ từng hoạt động sôi động. Từng được biết đến với việc biến địa điểm của cơ quan lập pháp thành sân khấu - ném bánh sandwich và chuối vào các quan chức chính phủ - trong những năm gần đây, đảng này đã bị thu hẹp thành một gian hàng nhỏ trên phố vào cuối tuần và bị cảnh sát bao vây xung quanh.

Chủ tịch LDS Chan Po-ying công bố quyết định giải tán đảng dựa trên sự nhất trí của các thành viên, để đảm bảo an toàn cho họ và vì bị áp lực chính trị, The Collective đưa tin.

Trong khi từ chối làm rõ liệu những người trung gian của Bắc Kinh có phải là nguồn gốc của áp lực này hay không, bà Chan, người đang cầm một bông hồng đỏ -- loài hoa biểu tượng của LDS, đại diện cho phẩm giá và sự không sợ hãi -- thể hiện sư thất vọng khi nói về "hiệu ứng domino" mà bà cho rằng sẽ buộc nhiều tổ chức hơn phải giải tán.

Phản kháng bằng sự im lặng

Sau năm năm, luật an ninh quốc gia đã thành công phá hỏng hệ thống bán dân chủ, xã hội dân sự và tự do ngôn luận mà Hong Kong từng có, thay thế những tiến bộ này bằng một xã hội im lặng, một bộ máy an ninh quốc gia không minh bạch và một hệ thống chính trị cho phép ĐCSTQ trực tiếp cai trị.

Các tờ báo từng lên tiếng như Apple Daily và Stand News đã đóng cửa. Tổ chức Phóng viên Không biên giới hiện xếp Hong Kong đứng thứ 140 về tự do báo chí trên toàn cầu, mức thấp nhất từ ​​trước đến nay. Môi trường truyền thông của thành phố này bị đánh giá "rất nghiêm trọng" — ngang với Trung Quốc đại lục.

Ngày 30/6, Liên minh châu Âu đã lên án "việc thực thi một cách hà khắc" luật an ninh quốc gia, cảnh báo luật này "làm xói mòn niềm tin vào pháp quyền và danh tiếng trong cộng đồng quốc tế của Hong Kong".

Giới chức Trung Quốc đã bác bỏ những chỉ trích này.

Ngày 1/7, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mao Ninh cáo buộc "một số chính trị gia phương Tây và các tổ chức chống Trung Quốc" vu khống hệ thống pháp luật của Hong Kong, khăng khăng rằng quyền của người dân vẫn được "bảo vệ đầy đủ".

Ngày 28/6, người dân Hong Kong tại hơn 20 thành phố trên thế giới đã tổ chức một cuộc biểu tình im lặng với chủ đề "Hong Kong có ổn không?"

Được truyền cảm hứng từ nghệ sĩ Kacey Wong, người biểu tình đã đứng ở nơi công cộng với miệng bị dán băng dính hoặc che bằng nhãn dán biểu tượng cho ĐCSTQ, cầm những tấm biển với lời tuyên bố một cách châm biếm "mọi thứ đều ổn" ở Hong Kong, Tây Tạng và Tân Cương. Theo bài đăng trên Facebook của Wong, mục đích của cuộc biểu tình là phản đối tuyên truyền của nhà nước bằng sự im lặng.

"Trong khi ĐCSTQ lớn tiếng trong các quảng cáo trên toàn cầu, chúng tôi sẽ im lặng và trung thực", Aniessa Andresen, giám đốc Hiệp hội Đức-Hong Kong khẳng định.

"Im lặng không phải là đầu hàng mà là sự kháng cự".