Theo Focus | 2025-07-17

Các hoạt động quân sự leo thang của Trung Quốc là một "thách thức an ninh/chiến lược chưa từng có và lớn nhất" đối với an ninh của Nhật Bản và trật tự quốc tế rộng lớn hơn - cuốn Sách trắng Quốc phòng Nhật Bản 2025 mới được phát hành nhận định.

Sách trắng, được xuất bản vào ngày 15/7, trích dẫn hoạt động xâm nhập đầu tiên được xác nhận của một máy bay chiến đấu Trung Quốc vào không phận Nhật Bản, cùng với sự gia tăng các động thái quân sự trong khu vực của Bắc Kinh.

"Những hoạt động quân sự mang tính gây hấn của Trung Quốc có khả năng tác động nghiêm trọng đối với an ninh của đất nước chúng ta", Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Tướng Nakatani phát biểu trong cuộc họp báo công bố Sách trắng.

Sách Trắng nêu bật một số vụ việc chủ chốt, là cơ sở cho những quan ngại của Nhật Bản.

Đáng chú ý nhất, tài liệu này đề cập đến sự xâm nhập của một máy bay do thám quân sự Trung Quốc vào không phận Nhật Bản ở ngoài khơi tỉnh Nagasaki trong tháng 8/2024 — vi phạm đầu tiên thuộc loại này đã được xác nhận.

Trong tháng tiếp theo, tàu sân bay Liêu Ninh (Liaoning) và hai tàu khác của Trung Quốc đã đi qua khu vực giữa các đảo Yonaguni và Iriomote của Okinawa.

Ngoài những sự kiện này, Sách trắng cũng mô tả xu thế liên tục gia tăng các hoạt động của Trung Quốc gần lãnh thổ Nhật Bản.

Chỉ riêng trong năm 2023, người ta đã phát hiện thấy các tàu hải cảnh Trung Quốc có mặt trong khu vực gần quần đảo Senkaku do Nhật Bản quản lý (Trung Quốc gọi là nhóm đảo Điếu ngư) tới 355 ngày - một kỷ lục từ trước tới nay.

Tài liệu này bày tỏ lo ngại về vai trò ngày càng gia tăng của lực lượng hải cảnh Trung Quốc. Là một bộ phận của lực lượng Cảnh sát Vũ trang Nhân dân, cơ quan này hiện có quy mô ngày càng lớn hơn, được trang bị vũ khí hạng nặng hơn cũng như đóng vai trò trực tiếp hơn trong chiến lược biển của Trung Quốc.

Những quan ngại về vấn đề Đài Loan

Không chỉ dừng ở đó, những lo ngại của Nhật Bản còn mở rộng đến Eo biển Đài Loan - nơi Trung Quốc đã và đang tăng cường hoạt động quân sự và tiến hành các cuộc tập trận thường xuyên.

"Trung Quốc đang cố gắng bình thường hóa các hoạt động của PLA [Quân Giải phóng Nhân dân] xung quanh Đài Loan, biến chúng thành sự đã rồi, đồng thời nỗ lực gia tăng khả năng chiến đấu của mình" - Sách trắng nhận định và cảnh báo rằng cán cân quân sự ở khu vực Eo biển Đài Loan đang nhanh chóng nghiêng về phía Trung Quốc.

Tài liệu này nhấn mạnh sự lo ngại ngày càng tăng của Nhật Bản đối với chiến lược "vùng xám" của Bắc Kinh — các hành động quân sự không ở mức gây ra xung đột công khai nhưng lại được sử dụng nhằm mục đích thay đổi hiện trạng.

Sách trắng lưu ý rằng "răn đe quân sự và phong tỏa thường được coi là các lựa chọn chính của Trung Quốc đối với Đài Loan" và trong kịch bản phong tỏa tiềm năng, "lực lượng hải cảnh Trung Quốc có thể được triển khai ở tuyến đầu để thực hiện các hoạt động vùng xám".

Sách Trắng liên tưởng sức ép quân sự của Trung Quốc đối với Đài Loan với các mục tiêu chính trị ở bình diện rộng hơn, trong đó có các nỗ lực cô lập chính quyền của Tổng thống Đài Loan Lại Thanh Đức (Lai Ching-te) và ngăn cản sự gia tăng hợp tác an ninh giữa Hoa Kỳ và Đài Loan.

Trong khi đó, Trung Quốc đang tăng cường hoạt động và thúc đẩy quân sự hóa ở Biển Đông dựa trên các tuyên bố chủ quyền lãnh thổ được nhìn nhận là không tương thích/không phù hợp với luật biển quốc tế - tài liệu này cho biết.

"Đây là những thay đổi mang tính đơn phương và bằng vũ lực nhằm tạo ra một tình thế đã rồi - điều mà Nhật Bản coi là mối lo ngại nghiêm trọng" - tài liệu này viết, đồng thời nhấn mạnh rằng vấn đề này là "mối quan tâm hợp pháp ... của toàn bộ cộng đồng quốc tế".

Mở rộng quốc phòng

Sách trắng Quốc phòng Nhật Bản còn nhấn mạnh đến các cuộc tập trận quân sự chung giữa Trung Quốc và Nga đồng thời lưu ý rằng việc Nga triển khai vũ khí tiên tiến ở vùng Viễn Đông và tái diễn các vụ xâm nhập không phận đã và đang làm gia tăng sức ép an ninh/chiến lược đối với Nhật Bản.

Tài liệu này nhấn mạnh mối quan hệ quân sự ngày càng gia tăng giữa Nga và Bắc Triều Tiên cũng như khả năng có các chuyển giao công nghệ liên quan đến tên lửa.

Sách trắng cảnh báo: Các động thái của Bắc Triều Tiên tạo ra một "mối đe dọa nghiêm trọng và cận kề hơn" đối với an ninh quốc gia của Nhật Bản. Tài liệu này đồng thời trích dẫn những tiến bộ về công nghệ tên lửa của Bắc Triều Tiên, trong đó có các hệ thống siêu thanh.

Để đối phó với môi trường an ninh đang xấu đi này, Nhật Bản đang tiếp tục kế hoạch mở rộng hoạt động quốc phòng trong nhiều năm của mình.

Sách trắng ghi nhận các khoản đầu tư vào phòng thủ tên lửa, các hệ thống không người lái và việc mới thành lập Bộ Tư lệnh Chiến dịch Liên hợp (Joint Operations Command) nhằm cải thiện sự phối hợp tác chiến.

Tài liệu cũng nêu bật các nỗ lực hiện đại hóa cơ sở hạ tầng các căn cứ quân sự và điều kiện nhân sự.

Nhật Bản đang tăng cường liên minh với Hoa Kỳ trong khuôn khổ một "Ấn Độ Dương -Thái Bình Dương Tự do và Rộng mở".

"Xu thế/tình hình chính sách an ninh của Hoa Kỳ sẽ có ảnh hưởng đáng kể đến môi trường an ninh khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương" - tài liệu này lưu ý đồng thời nhấn mạnh tới các cuộc đối thoại cấp thượng đỉnh và cấp bộ trưởng gần đây cũng như sự cần thiết phải theo dõi chặt chẽ các diễn biến liên quan.

Tuy không phải là một lộ trình chiến lược, nhưng Sách trắng mang đến những đánh giá, phân tích thường niên của Nhật Bản về hoạt động và lập trường quốc phòng của mình.

Cảnh báo rằng trật tự quốc tế đang bước vào "một kỷ nguyên khủng hoảng mới", Sách trắng nhấn mạnh nhu cầu cấp bách của Nhật Bản trong việc tăng cường năng lực quốc phòng của mình một cách căn bản và đẩy mạnh hợp tác không chỉ với các đồng minh mà còn với một mạng lưới đối tác rộng lớn hơn để đối phó với các mối đe dọa đang gia tăng trong khu vực.