Tác giả: Wu Qiaoxi | 2025-08-01

Malaysia vừa bất ngờ siết chặt kiểm soát xuất khẩu các chip trí tuệ nhân tạo (AI) hiệu năng cao có nguồn gốc từ Mỹ nhằm ngăn chặn hoạt động buôn lậu sang Trung Quốc đang gia tăng.

Bộ Đầu tư, Thương mại và Công nghiệp Malaysia ngày 14 /7 đã công bố một quy định mới, yêu cầu phải có giấy phép thương mại chiến lược đối với việc vận chuyển chip AI cao cấp ra nước ngoài.

Giờ đây, các doanh nghiệp và cá nhân phải có thông báo gửi chính phủ trước 30 ngày và khai báo bất kỳ nghi ngờ nào về việc sử dụng sai mục đích, qua đó bịt lại lỗ hổng pháp lý có thể đã khiến hàng nghìn bộ vi xử lý sản xuất tại Mỹ chảy sang Trung Quốc.

“Malaysia kiên quyết phản đối mọi hành vi cố tình lách các quy định kiểm soát xuất khẩu hoặc tham gia vào hoạt động thương mại bất hợp pháp. Bất kỳ cá nhân hay công ty nào vi phạm Đạo luật Thương mại Chiến lược (STA) 2010 hoặc các luật liên quan sẽ phải đối mặt với các biện pháp pháp lý nghiêm khắc” - bộ này cảnh báo trong tuyên bố của mình.

Động thái này diễn ra trong bối cảnh Washington đang nỗ lực kiềm chế tham vọng AI của Bắc Kinh.

Chính quyền Trump vào ngày 4/7 đã đề xuất một quy định mới nhằm hạn chế việc xuất khẩu chip cao cấp sang Malaysia và Thái Lan, do nghi ngờ cả hai nước này đang bị lợi dụng làm cầu nối buôn lậu vào Trung Quốc.

Buôn lậu quy mô lớn

Các chuyên gia cho biết hoạt động buôn lậu chip AI vào Trung Quốc đang diễn ra tràn lan, đặc biệt là thông qua các quốc gia Đông Nam Á.

Vào tháng 1/2025, giới chức Singapore đã bắt giữ ba cá nhân vì cung cấp thông tin sai lệch về điểm đến cuối cùng của lô máy chủ AI trị giá 390 triệu USD chứa chip NVIDIA được vận chuyển sang Malaysia, theo một báo cáo do Trung tâm An ninh Mỹ Mới (CNAS) công bố vào tháng 6.

Theo báo cáo, trong một vụ buôn lậu liên quan đến Malaysia, một bên môi giới người Malaysia đã giúp một công ty Trung Quốc đang tìm mua chip thành lập một công ty ma tại Malaysia, bao gồm cả việc tạo lập một trang web doanh nghiệp và địa chỉ email mang danh nghĩa Malaysia.

Người môi giới này cũng đã thuê chỗ trong một trung tâm dữ liệu tại Malaysia để tạm thời lưu giữ các chip và qua mặt cơ quan kiểm tra trước khi vận chuyển chúng sang Trung Quốc sau vài tuần.

Theo báo cáo, hoạt động buôn lậu chip AI vào Trung Quốc trong năm 2024 dao động từ 10.000 đến vài trăm nghìn chip, với ước tính trung bình là khoảng 140.000 GPU NVIDIA đã bị tuồn lậu.

Một đối tượng buôn lậu được cho là đã vận chuyển 2.400 chip NVIDIA H100, trị giá 120 triệu USD, cho một khách hàng Trung Quốc bằng cách sử dụng các công ty ma và ghi nhãn giả mạo.

Theo báo cáo, các đối tượng buôn lậu – thường hoạt động trong khu vực Đông Nam Á – sử dụng các công ty ma và hoạt động trá hình để vận chuyển chip qua biên giới. Họ cũng sử dụng các thủ đoạn như dán lại nhãn, biến chip thành đồ chơi hoặc trà, và lợi dụng nhiều tuyến đường vận chuyển khác nhau.

“Các đối tượng xấu sử dụng những phương thức này để buôn lậu chip với số lượng khác nhau, từ các đơn hàng nhỏ lẻ đến những lô hàng khổng lồ trị giá hàng trăm triệu đô la” - báo cáo của CNAS cho biết.

“Người mua và người bán chip AI tại CHND Trung Hoa [Trung Quốc] đều thừa nhận rằng tình trạng buôn lậu chip AI của Mỹ với quy mô lớn đang diễn ra” - báo cáo cho biết thêm.

Cần tăng cường thực thi pháp luật

Malaysia, với ngành công nghiệp trung tâm dữ liệu đang phát triển mạnh và vị trí gần các tuyến hàng hải quan trọng, đã trở thành một địa điểm trung gian thuận tiện.

Một báo cáo trong tháng 6 của Cushman & Wakefield dự đoán rằng: Từ nay đến năm 2030, Malaysia sẽ phát triển năng lực trung tâm dữ liệu với tốc độ nhanh nhất trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương, vượt lên trên cả Thái Lan và Nhật Bản.

Vào ngày 15/7, Bộ trưởng Thương mại MalaysiaTengku Zafrul Aziz, nói rằng chính quyền vẫn chưa phát hiện thấy bất kỳ bằng chứng nào về hoạt động buôn lậu chip AI quy mô lớn.

Ông nhấn mạnh rằng “hoạt động điều tra vẫn đang tiếp tục” và cam kết rằng chính phủ “chắc chắn sẽ hành động” nếu phát hiện bất kỳ sai phạm nào - tờ Malay Mail đưa tin.

Tuy nhiên, các mạng lưới buôn lậu có khả năng thích nghi rất nhanh, dễ dàng lập ra các công ty bình phong cũng như che giấu các lô hàng bất hợp pháp, trong khi các cơ quan thực thi pháp luật thường khó bắt kịp.

Báo cáo của CNAS cảnh báo rằng nếu không tăng cường thực thi pháp luật, các dòng chip sẽ tiếp tục bị tuồn lậu một cách bất hợp pháp.

“Nạn buôn lậu chip AI khó có thể tự biến mất vì năng lực của các chip AI do Mỹ thiết kế ngày càng tăng, do vậy, nhu cầu trên thị trường chợ đen cũng sẽ ngày càng cao".