Tác giả: Lee Hsien-chih | 2025-07-01

Đài Loan đã đưa hai tập đoàn công nghệ lớn của Trung Quốc vào danh sách đen trong một bước ngoặt chính sách rõ rệt, coi ngành sản xuất chip tiên tiến là một mệnh lệnh an ninh quốc gia.

Vào tháng 6, Cục Quản lý Thương mại Quốc tế (ITA) của Đài Loan đã cập nhật danh sách Hàng hóa Công nghệ Cao Chiến lược, bổ sung Huawei và Tập đoàn Sản xuất Chất bán dẫn Quốc tế (SMIC), cùng với nhiều công ty con của hai tập đoàn này ở nước ngoài.

Từ nay, các công ty Đài Loan phải xin phép chính phủ trước khi xuất khẩu bất kỳ sản phẩm nào cho các thực thể này. Danh sách đen mới bao gồm các chi nhánh của Huawei tại Nhật Bản, Nga và Đức, hạn chế nghiêm ngặt khả năng tiếp cận công nghệ nước ngoài của họ.

Giới quan sát cho rằng đây là lần đầu tiên Đài Loan áp đặt kiểm soát xuất khẩu cấp độ cao như vậy nhắm cụ thể vào các công ty công nghệ chủ chốt của Trung Quốc.

Dù phù hợp với chính sách xuất khẩu của Mỹ, động thái này nhấn mạnh nỗ lực của Đài Loan trong việc coi chip là tài sản an ninh quốc gia giữa bối cảnh ảnh hưởng công nghệ của Trung Quốc ngày càng tăng.

“Đây là một bước chuyển thực chất hướng tới cạnh tranh công nghệ chiến lược với Trung Quốc”, ông Min-yen Chiang, Phó giám đốc An ninh Kinh tế tại Trung tâm Công nghệ, Dân chủ và Xã hội (DSET), phát biểu với Bloomberg ngày 17/6.

“So với các nền dân chủ công nghệ khác có cơ cấu công nghiệp tương tự như Nhật Bản và Hàn Quốc, Đài Loan hiện đang có lập trường quyết đoán hơn”, ông nói thêm.

Danh sách mới của ITA hiện bao gồm 601 thực thể từ Trung Quốc, Nga, Iran và Pakistan.

Cơ quan này nhấn mạnh rằng các biện pháp kiểm soát nhằm “ngăn chặn phổ biến vũ khí và giải quyết các mối lo an ninh quốc gia”, đồng thời kêu gọi các nhà xuất khẩu Đài Loan đánh giá rủi ro một cách cẩn trọng.

Hải quan đã thực thi các biện pháp này tại biên giới và những ai vi phạm quy định này sẽ bị truy tố hình sự và chịu các lệnh trừng phạt thương mại.

Người phát ngôn của Văn phòng Sự vụ Đài Loan của Trung Quốc, bà Zhu Fenglian, hôm 25/6 đã phản ứng bằng cách cáo buộc chính quyền Đài Loan “nhiều lần sử dụng thủ đoạn đê hèn để lấy lòng Washington”.

“Tất cả những hành động ti tiện này đều là điều đáng xấu hổ”, bà nói khi được hỏi về danh sách đen cập nhật của Đài Loan.

Lo ngại an ninh

Các biện pháp hạn chế này có thể cản trở đáng kể khả năng của Huawei và SMIC trong việc tiếp cận vật liệu và công cụ của Đài Loan thiết yếu để sản xuất chip AI.

“Từ góc độ an ninh quốc gia, bảo vệ công nghiệp hay chiến lược địa chính trị, Đài Loan rõ ràng có trách nhiệm tham gia vào nỗ lực của liên minh dân chủ toàn cầu nhằm kiềm chế sự thâm nhập công nghệ của Trung Quốc”, ông Lin Ting-hu, Phó Tổng thư ký Hội Luật Quốc tế Đài Loan, nói với tờ Focus.

Nguyên là nhà nghiên cứu tại Hội đồng An ninh Quốc gia Đài Loan, ông Lin nhấn mạnh rằng Đài Loan không thể chỉ nhìn nhận chính sách Trung Quốc qua lăng kính kinh tế.

“Nếu sản phẩm từ các công ty then chốt như TSMC rơi vào tay các thế lực thù địch, hậu quả sẽ vượt xa thiệt hại về nghành nghề. Những linh kiện đó có thể trở thành bộ phận lõi của các hệ thống quân sự, ảnh hưởng trực tiếp đến an ninh và ổn định khu vực”.

Financial Times cũng cho biết động thái của Đài Loan còn hỗ trợ các nỗ lực của Mỹ nhằm hạn chế sự trỗi dậy công nghệ của Trung Quốc.

Dù Huawei đã quảng bá rằng chip AI của mình là đối thủ cạnh tranh với Nvidia, nhưng hiệu suất thực tế của chúng vẫn còn là một dấu hỏi.

Một phân tích của công ty nghiên cứu TechInsights (Canada) cho thấy mẫu MateBook Fold mới nhất của Huawei sử dụng vi xử lý 7nm của SMIC — một bước tiến với Trung Quốc, nhưng vẫn chậm ba thế hệ so với chip 2nm sắp ra mắt vào cuối năm nay của TSMC.

Nguy cơ rò rỉ qua đường vòng

Đứng đầu toàn cầu về sản xuất bán dẫn, Đài Loan kiểm soát năng lực chế tạo chip tiên tiến nhất cùng mạng lưới rộng lớn từ xây dựng phòng sạch đến cung cấp vật liệu.

Tuy nhiên, nếu thiếu giám sát chặt chẽ, công nghệ cốt lõi có thể bị rò rỉ qua các kênh ngầm.

Trung Quốc trước đây bị nghi ngờ sử dụng một mạng lưới ngầm các “startup” do nhà nước hậu thuẫn để tiếp cận các nhà cung cấp Đài Loan trong khi phục vụ các công ty công nghệ quốc gia cốt lõi như Huawei, SMIC, Phúc Kiến Cảnh Hoa (Fujian Jinhua) và ChangXin Memory.

Ngoài danh sách đen và kiểm soát cấp phép, Đài Loan cần cải thiện “truy xuất nguồn gốc sản phẩm” và “xác minh chuỗi cung ứng đầu vào”, đặc biệt với các con chip dưới 7nm, ông Lin nói.

“Những con chip này có khả năng ứng dụng quân sự và phải được coi là hàng hóa chiến lược cần kiểm soát nghiêm ngặt”, ông nhấn mạnh.

TSMC và toàn bộ ngành công nghiệp bán dẫn của Đài Loan không chỉ mang ý nghĩa kinh tế mà còn gánh vác trách nhiệm địa chính trị.

Nếu Huawei và SMIC vẫn có thể lấy chip do Đài Loan sản xuất qua đường vòng, thì Đài Bắc phải hành động dứt khoát để củng cố phòng thủ và bịt các kẽ hở.

[Phần I trong loạt II bài về Động thái An ninh Công nghệ của Đài Loan]