![(Từ trái sang phải) Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Lavrov, Thái tử Abu Dhabi, Sheikh Khaled bin Mohamed bin Zayed Al Nahyan, Tổng thống Indonesia Prabowo Subianto, Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa, Tổng thống Brazil Luiz Inacio Lula da Silva, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi, Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường, Thủ tướng Ethiopia Abiy Ahmed, Thủ tướng Ai Cập Mostafa Madbouly và Bộ trưởng Ngoại giao Iran Abbas Araghchi chụp ảnh thân mật trong hội nghị thượng đỉnh BRICS tại Rio de Janeiro, Brazil, ngày 6/7. [Pablo Porciuncula/AFP]](/gc9/images/2025/08/05/51407-afp__20250706__64xb69x__v6__highres__brazilbricssummitfamilyphoto-370_237.webp)
Tác giả: Qu Qiaoxi |
Việc Tổng thống Indonesia Prabowo Subianto tham dự hội nghị thượng đỉnh BRICS tại Brazil vào tháng 7 — lần tham dự đầu tiên với tư cách là thành viên đầy đủ — đang làm dấy lên lo ngại về những thay đổi chính trị toàn cầu ở Đông Nam Á.
Ngày 7/1, Indonesia trở thành quốc gia ASEAN đầu tiên chính thức gia nhập BRICS, một khối liên chính phủ gồm các quốc gia ở khu vực Nam bán cầu.
Sự có mặt của tổng thống Subianto tại hội nghị thượng đỉnh này cho thấy, sự gắn kết ngày càng tăng của Indonesia với khối BRICS. Khối này được thành lập năm 2009 bởi Trung Quốc, Nga, Brazil và Ấn Độ, sau đó là Nam Phi - gia nhập vào năm tiếp theo.
Trong những năm gần đây, Ai Cập, Ethiopia, Iran, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất và Indonesia cũng đã gia nhập nhóm này, nâng tổng số thành viên hiện nay lên con số 10.
![Tổng thống Indonesia Prabowo Subianto tham dự phiên họp toàn thể cấp cao của hội nghị thượng đỉnh BRICS tại Rio de Janeiro ngày 7/7. [Mauro Pimentel/AFP]](/gc9/images/2025/08/05/51408-afp__20250707__64zq444__v1__highres__brazilbricssummit-370_237.webp)
Theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), các nền kinh tế BRICS hiện chiếm hơn 40% sản lượng toàn cầu tính theo sức mua tương đương, cao hơn con số gần 30% của nhóm G7.
Indonesia đang nhắm tới mục tiêu tăng trưởng GDP 8% và kỳ vọng mở rộng thị trường trong khu vực châu Á, châu Phi và Mỹ Latinh thông qua BRICS và các đối tác khác ở Nam bán cầu. Theo các chuyên gia, nước này cũng tìm kiếm nguồn tài chính chi phí thấp thông qua Ngân hàng Phát triển Mới BRICS (NDB).
Yohanes Sulaiman, phó giáo sư tại Đại học Jenderal Achmad Yani, nói với tờ The Straits Times ngày 8/7 rằng, sức hấp dẫn của NDB nằm ở việc "tiền không bị kiểm soát chặt chẽ".
So với các tổ chức đa phương do các nước phương Tây dẫn dắt như Ngân hàng Thế giới và IMF, NDB áp đặt ít điều kiện hơn, cung cấp các tùy chọn tài chính linh hoạt hơn cho các dự án như thành phố thủ đô mới của Indonesia, chương trình bữa trưa miễn phí toàn quốc và phát triển cơ sở hạ tầng ven biển, phó giáo sư Sulaiman cho biết.
Sự đoàn kết trong ASEAN gặp trở ngại
Việc Indonesia gia nhập BRICS làm dấy lên những lo ngại về ảnh hưởng tiềm tàng đối với truyền thống không liên minh và sự đoàn kết nội bộ của ASEAN.
Việc gia nhập này đã thúc đẩy các quốc gia thành viên ASEAN như Thái Lan, Malaysia và Việt Nam tăng cường quan hệ với BRICS khi trở thành các nước đối tác của nhóm này.
Trong chuyến thăm Bangkok hồi tháng 5, tổng thống Prabowo đã công khai bày tỏ sự ủng hộ nỗ lực gia nhập BRICS của Thái Lan, khiến một số quan sát viên lo ngại về sự xuất hiện của một "nhóm kín BRICS" trong ASEAN.
Ngày 8/7, học giả người Indonesia Teuku Rezasyah nói với The Straits Times rằng, sự ủng hộ của Indonesia đối với Thái Lan "có thể hình thành một nhóm kín mới trong ASEAN, nằm ngoài mạng lưới Malay đã được thiết lập giữa Indonesia, Malaysia và Brunei".
Khuynh hướng chính trị và sự đoàn kết nội bộ của ASEAN sẽ tiếp tục bị kiểm chứng nếu Tổng thống Nga Vladimir Putin và các lãnh đạo BRICS khác được mời tham dự hội nghị thượng đỉnh của nhóm này, dự kiến diễn ra vào tháng 10, Derek Grossman, một giáo sư thỉnh giảng tại trường Quan hệ Quốc tế Elliott của đại học George Washington, cảnh báo trong một bài viết hồi tháng 7 trên Foreign Policy.
ASEAN hoạt động theo mô hình ra quyết định dựa trên sự đồng thuận, yêu cầu sự đồng ý hoàn toàn từ tất cả các quốc gia thành viên cho các quyết định lớn và từ lâu đã duy trì chính sách không liên minh để gìn giữ tính tự chủ chiến lược của mình.
Ông Grossman lưu ý, không có nhiều khả năng ASEAN đạt được sự đồng thuận về việc gia nhập BRICS, "các thành viên ASEAN đang tự thúc đẩy quan hệ với BRICS, điều này càng làm loãng và suy yếu ASEAN từ bên trong".
Ông cho rằng, vai trò trung tâm của Trung Quốc trong BRICS là một điểm mấu chốt đáng lo ngại.
Một số quốc gia ASEAN như Philippines, Singapore cũng như Indonesia - thành viên của BRICS và Việt Nam - nước đối tác của nhóm này, có thể sẽ ngần ngại với việc tạo cho Bắc Kinh thêm một kênh nữa để mở rộng ảnh hưởng trong khu vực, ông Grossman viết.
Sự khác biệt trong chiến lược đối với Trung Quốc đã tồn tại trong nhóm này lâu nay. Ví dụ, cả Philippines và Việt Nam đều phản đối việc trao cho Bắc Kinh thêm ảnh hưởng trong các cuộc đàm phán do ASEAN dẫn dắt về Bộ Quy tắc Ứng xử trên Biển Đông, ông cho biết thêm.
Về phần mình, chính phủ Indonesia tiếp tục nhấn mạnh lập trường không liên minh của nước này.
Phát biểu trong một cuộc phỏng vấn với Antara ngày 24/7, Ngoại trưởng Sugiono khẳng định, việc Indonesia gia nhập BRICS là một phần của chính sách đối ngoại độc lập và chủ động của nước này.
"Lịch sử của chúng tôi cho thấy, khi chúng tôi chọn đứng về phía một khối quyền lực, xã hội của chúng tôi sẽ bị chia rẽ", ông Sugiono tuyên bố.