Tác giả: Zarak Khan | 2025-08-12

Các nhóm nhân quyền và người dân địa phương của Pakistan đang phản đối kế hoạch mở rộng dự án than do Trung Quốc cấp vốn ở vùng Thar của tỉnh Sindh.

Dự án này gồm nhà máy điện than Engro Thar Block II và một mỏ than lộ thiên lớn.

Hồi tháng 7, nhà điều hành khu mỏ và ngân hàng Meezan đã ký một thỏa thuận để tăng sản lượng khai thác hàng năm từ 7,6 triệu tấn lên 11,2 triệu tấn than.

Nhà máy điện này đi vào hoạt động năm 2019.

Những người phản đối cho rằng, việc mở rộng dự án sẽ tàn phá môi trường nhiều hơn và làm trầm trọng thêm các vấn đề kinh tế xã hội.

Mỏ than và nhà máy điện này là một phần quan trọng của Hành lang Kinh tế Trung Quốc-Pakistan, thuộc khuôn khổ Sáng kiến Vành đai và Con đường của Bắc Kinh.

Theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế, Pakistan đang nợ Trung Quốc, chủ nợ lớn nhất của nước này, khoảng 30% trong tổng số 100 tỷ USD nợ nước ngoài của mình.

Cảnh báo từ người dân địa phương

Ngày 6/8, một cuộc họp đã được tổ chức tại văn phòng Karachi của Ủy ban Nhân quyền Quốc gia (NCHR), một cơ quan được quốc hội ủy nhiệm, có trách nhiệm bảo vệ các quyền lợi của công dân.

Theo thông cáo báo chí của NCHR, cuộc họp này có sự tham dự của đại diện các tổ chức xã hội dân sự, các nhà hoạt động nhân quyền và cư dân vùng Thar.

Cuộc họp tập trung thảo luận về việc mở rộng dự án than và những ảnh hưởng của dự án đối với xã hội và môi trường.

Tại đây, các đại biểu đã bày tỏ quan ngại về hậu quả của việc tăng sản lượng khai thác than: thêm nhiều làng ở địa phương sẽ phải di dời, thiệt hại đối với đất canh tác, ô nhiễm nguồn nước ngầm vốn đã khan hiếm và ảnh hưởng đến các bãi chăn thả vốn là nguồn sinh kế của nông dân.

Người dân đang phải chống chịu với nhiều khó khăn nghiêm trọng về kinh tế cũng như việc có thêm những hậu quả về môi trường, Sohbat Bheel, một nhà hoạt động đến từ cộng đồng thiểu số Hindu sống tại Thar, nêu quan điểm và cho rằng cộng đồng này có thể là nhóm chịu ảnh hưởng nặng nề nhất.

"Bất kỳ việc mở rộng nào cũng sẽ đe dọa phá huỷ các cánh đồng nông nghiệp, ô nhiễm nguồn nước ngầm thiết yếu và xói mòn các đồng cỏ dành cho chăn thả gia súc", nhà hoạt động Bheel nói với Focus.

Theo thông cáo của NCHR, đại diện của ủy ban này đã cam kết với những người dự họp rằng, họ sẽ tổng hợp những quan ngại này thành một báo cáo toàn diện và gửi đến các quan chức chịu trách nhiệm vấn đề này.

Lo ngại lâu dài

Kể từ khi bắt đầu dự án than Thar, các cộng đồng địa phương và các nhà hoạt động nhân quyền đã tổ chức nhiều cuộc biểu tình trên khắp tỉnh Sindh, yêu cầu giải trình minh bạch và các biện pháp bảo vệ môi trường.

"Trước tiên, các dự án điện than này [bao gồm cả mỏ than và nhà máy điện] đã chiếm đất của chúng tôi một cách bất hợp pháp, khiến hàng nghìn gia đình bị di dời mà không có bồi thường hay tái định cư thoả đáng", Leela Ram, một người ủng hộ nhân quyền sống ở Thar, nói với Focus. "Giờ đây, chính những dự án này đang làm ô nhiễm nước uống của chúng tôi và tàn phá môi trường, đe dọa tương lai của con cháu chúng tôi".

Người dân vùng Thar đang phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng về nước uống sạch, cơ sở y tế thiếu thốn và cơ hội giáo dục hạn chế.

Hệ sinh thái mong manh của sa mạc từ lâu đã dễ bị tổn thương trước khí hậu cực đoan, khiến phát triển bền vững trở nên vừa thách thức vừa bức thiết.

Kết quả nghiên cứu đáng lo ngại

Các nghiên cứu độc lập trong nhiều năm qua đã chỉ ra những tác động tiêu cực của các nhà máy điện và mỏ than do Trung Quốc vận hành đối với chất lượng nước, sức khỏe cộng đồng và tình trạng toàn vẹn của môi trường địa phương.

Theo báo cáo năm 2023 của tổ chức Liên minh Luật Môi trường Toàn cầu, một tổ chức nghiên cứu môi trường có trụ sở tại Oregon, các mẫu nước uống từ chín địa điểm gần nhà máy điện than Thar đã được đem đi kiểm nghiệm.

Các kết quả đều ở mức đáng báo động: các mẫu nước chứa các kim loại nặng độc hại với nồng độ cao, bao gồm selen, thạch tín, thuỷ ngân, crom và chì, ở mức không an toàn cho con người. Báo cáo cho biết thêm, việc ô nhiễm kim loại nặng này gây ra nhiều nguy cơ sức khỏe nghiêm trọng, bao gồm rối loạn thần kinh, ung thư và tổn thương thận.

Trước đó, một nghiên cứu vào năm 2021 có tựa đề "Cuộc đua Than đá: Tác động của Sản xuất Điện than đến Quyền lợi Đất đai của Người Thari", do hai tổ chức nghiên cứu thực hiện cho thấy, mặc dù cộng đồng Thari bản địa liên tục biểu tình phản đối, nhưng giới chức vẫn không xem xét một cách nghiêm túc các quyền lợi của họ về đất đai, nguồn nước và môi trường trong lành.

Một phân tích năm 2020 của Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Không khí Sạch, có trụ sở tại Helsinki, Phần Lan, dự đoán rằng, phát thải từ khai thác than và các nhà máy điện ở Thar có thể gây ra khoảng 29.000 ca tử vong sớm liên quan đến ô nhiễm không khí trong vòng ba thập kỷ tới.