Tác giả: Zarak Khan | 2025-12-03

Nhật Bản đã bày tỏ lo ngại trước việc Trung Quốc biên chế tàu sân bay Phúc Kiến, cảnh báo rằng con tàu mới này đánh dấu một bước leo thang đáng kể trong tư thế quân sự của Bắc Kinh và mở rộng khả năng của họ trong việc phô diễn sức mạnh sâu vào các vùng biển tranh chấp.

Tokyo coi tàu sân bay thứ ba của Hải quân Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc không chỉ là một sự bổ sung thông thường, mà là một dấu hiệu đáng lo ngại về việc mở rộng năng lực tác chiến tầm xa của Trung Quốc, đặc biệt khi ở gần Nhật Bản và Đài Loan.

Tàu Phúc Kiến, được đặt theo tên tỉnh Phúc Kiến nằm đối diện Đài Loan, đã được biên chế ngày 5 tháng 11 tại Tam Á, tỉnh Hải Nam và đặc biệt hữu hiệu vì đây là tàu sân bay đầu tiên của Trung Quốc được trang bị Hệ thống Phóng Máy bay Điện từ (EMALS).

Điều đáng lo ngại đối với Nhật Bản là đội hình hộ tống của tàu sân bay mớ này đã nhanh chóng bắt đầu nhiệm vụ “huấn luyện lực lượng thực địa trên biển lần đầu tiên” chỉ vài tuần sau khi được biên chế.

Theo hãng tin nhà nước Trung Quốc - Tân Hoa Xã, đội hình này “đã tiến hành nhiều bài tập huấn luyện khác nhau, bao gồm điều hướng hạm đội, tìm kiếm và cứu nạn phối hợp giữa tàu và máy bay, cũng như cất cánh và hạ cánh máy bay trên tàu sân bay”.

Tân Hoa Xã đưa tin: “Nhiều loại máy bay trên tàu sân bay… đã hoàn thành các lượt cất cánh và hạ cánh bằng máy phóng điện từ trên tàu Phúc Kiến”.

Việc triển khai nhanh chóng này cho thấy ý định quyết liệt nhằm đạt được khả năng sẵn sàng chiến đấu đầy đủ.

Theo Kyodo News, Chánh Văn phòng Nội các Nhật Bản Minoru Kihara cho biết, Tokyo sẽ “theo dõi chặt chẽ” các hoạt động quân sự của Trung Quốc gần Nhật Bản và sẽ ứng phó "một cách bình tĩnh nhưng kiên quyết”.

Ông cho biết Trung Quốc đang tìm cách mở rộng tầm hoạt động trên các vùng biển và vùng trời xa, đồng thời khẳng định Nhật Bản sẽ thực hiện “mọi biện pháp có thể để đảm bảo cảnh giác và giám sát” ở các khu vực lân cận.

Lớn hơn và tiên tiến hơn so với hai tàu sân bay đầu tiên của Trung Quốc là Liêu Ninh và Sơn Đông, tàu Phúc Kiến làm nổi bật tốc độ mở rộng hải quân nhanh chóng của Bắc Kinh.

Ba tàu sân bay của Trung Quốc vẫn còn tụt hậu xa so với hạm đội 11 tàu sân bay của Mỹ.

Nhật Bản cảnh giác

Các nhà phân tích và quan chức Nhật Bản cho rằng Bắc Kinh không chỉ muốn mở rộng tầm hoạt động mà còn nhằm làm suy yếu khả năng răn đe bằng cách bình thường hóa sự hiện diện của các tàu Trung Quốc được trang bị vũ khí hạng nặng gần các hành lang hàng không và hàng hải nhạy cảm.

Vào tháng 9, tàu Phúc Kiến đã đi qua Eo biển Đài Loan và vào Biển Đông trong khuôn khổ các thử nghiệm trên biển của mình.

Hai Bộ Quốc phòng Nhật Bản và Đài Loan đều theo dõi các hoạt động của tàu sân bay này, vốn đã tiến đến cách quần đảo Senkaku (do Nhật Bản quản lý, Trung Quốc gọi là Điếu Ngư) khoảng 200 km. Cả Bắc Kinh và Đài Bắc đều tuyên bố chủ quyền đối với các đảo này.

Bắc Kinh không loại trừ khả năng sử dụng vũ lực để chiếm Đài Loan, một hòn đảo dân chủ mà họ gọi là một tỉnh ly khai. Trung Quốc cũng tuyên bố chủ quyền đối với hơn 80% diện tích Biển Đông.

Theo phân tích ngày 29 tháng 11 của Eurasian Times, “Đối với Nhật Bản, việc ngăn chặn Trung Quốc kiểm soát Eo biển Đài Loan là điều thiết yếu để đảm bảo sự tồn vong và ngăn chặn sự thống trị hoàn toàn của Trung Quốc”.

Trang tin này cho biết thêm, một cuộc tấn công quy mô lớn của Trung Quốc vào Đài Loan có nguy cơ dẫn đến “đụng độ trực tiếp với các tàu tuần tra và lực lượng phòng không của Nhật Bản” hoặc thậm chí bao gồm “các cuộc tấn công có chủ đích của Trung Quốc nhằm vô hiệu hóa các căn cứ gần đó của Nhật Bản” - những căn cứ mà Lầu Năm Góc có thể muốn sử dụng để đối phó Trung Quốc.

Trang tin này cho biết: “Do đó, Tokyo coi một tình huống liên quan đến Đài Loan là không thể tách rời khỏi việc bảo vệ lãnh thổ của chính mình”.

Nguy cơ cho các chuỗi đảo

Các nhà phân tích an ninh cho rằng chương trình tàu Phúc Kiến nhằm phục vụ tham vọng hàng hải tầm xa của Trung Quốc hơn là các nhu cầu phòng thủ.

Greg Poling, giám đốc Sáng kiến Minh bạch Hàng hải Châu Á thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) tại Washington, nói với Associated Press (AP) vào tháng 11 rằng, các tàu sân bay là “chìa khóa trong tầm nhìn của lãnh đạo Trung Quốc về một Trung Quốc cường thịnh có hải quân viễn dương”.

Theo giám đốc Greg Poling, trong khi hải quân Trung Quốc muốn thống trị các vùng biển xung quanh nơi được gọi là chuỗi đảo thứ nhất bao quanh Nhật Bản, Đài Loan và Philippines, họ cũng mong muốn có khả năng tranh giành chuỗi đảo thứ hai.

Mỹ hiện có các căn cứ quân sự quan trọng tại Guam và tại những khu vực khác thuộc chuỗi đảo thứ hai.

Theo AP, giám đốc Greg Poling cho biết: “Một tàu sân bay thực ra không giúp được nhiều trong Chuỗi đảo Thứ nhất, nhưng nó là chìa khóa cho cuộc tranh chấp đó, nếu bạn muốn tham gia với Mỹ ở khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương rộng lớn”.

Chính phủ Nhật Bản cho biết trong Sách Trắng Quốc phòng 2025 rằng Trung Quốc đang “tăng cường các hoạt động trên toàn bộ khu vực xung quanh Nhật Bản… mở rộng từ cái gọi là... chuỗi đảo thứ nhất sang chuỗi đảo thứ hai”, đồng thời nhất trí với nhận định của giám đốc Poling.

Tokyo gọi thái độ đối ngoại của Trung Quốc là “vấn đề đáng quan ngại nghiêm trọng đối với Nhật Bản và cộng đồng quốc tế”. Đồng thời, Nhật Bản kêu gọi phản ứng dựa trên “sức mạnh quốc gia tổng thể” của chính mình và dựa trên sự hợp tác với Mỹ, các quốc gia cùng chí hướng và những nước khác.

Báo cáo nêu ra một chuỗi hành vi nguy hiểm: trực thăng của Lực lượng Hải cảnh Trung Quốc xâm nhập không phận Nhật Bản vào tháng 5 năm nay, một tàu sân bay Trung Quốc đi gần vùng biển lãnh thổ Nhật Bản vào tháng 9/2024 và một máy bay quân sự Trung Quốc xâm nhập không phận Nhật Bản vào tháng 8/2024.