Tác giả: Zarak Khan | 2025-12-05

Dự định quá cảnh ba giờ tại Sân bay Quốc tế Phố Đông Thượng Hải đã biến thành 18 giờ bị giam giữ đối với Pema Wangjom Thongdok, một công dân Ấn Độ sống tại Vương quốc Anh, đến từ bang Arunachal Pradesh. Các nhân viên xuất nhập cảnh Trung Quốc đã chặn giữ cô vào ngày 21/11 khi cô đang đi từ London đến Nhật Bản.

Theo truyền thông Ấn Độ, các nhân viên tại quầy kiểm soát xuất nhập cảnh nói với cô rằng hộ chiếu Ấn Độ của cô “không hợp lệ” vì ghi Arunachal Pradesh là nơi sinh. Cô cho biết họ còn chế giễu cô khi khăng khăng cho rằng bang này là một phần của Trung Quốc.

Sự việc này làm dấy lên quan ngại về cách Bắc Kinh tuyên bố các chủ quyền gây tranh cãi đối với Arunachal Pradesh định hình cách Trung Quốc đối xử với du khách Ấn Độ, đồng thời khơi lại những nghi vấn về mức độ bền vững của sự hạ nhiệt ngoại giao gần đây giữa Ấn Độ và Trung Quốc.

Trung Quốc gọi Arunachal Pradesh là “Zangnan” hay là “Nam Tây Tạng”, một lập trường mà Ấn Độ bác bỏ.

Thongdok kể lại với hãng thông tấn ANI rằng khi cô chất vấn về quyết định đó, các nhân viên xuất nhập cảnh đã chế giễu và cười nhạo cô.

Cô cho biết: “Họ nói rằng ‘Arunachal không phải là một phần của Ấn Độ’, rồi bắt đầu chế giễu, cười nhạo và nói những câu như: ‘Cô nên xin cấp hộ chiếu Trung Quốc, cô là người Trung Quốc, không phải người Ấn Độ’”.

Trong các bài đăng trên mạng xã hội và trong các cuộc phỏng vấn với truyền thông Ấn Độ, Thongdok cho biết các quan chức Trung Quốc đã lấy hộ chiếu của cô, ngăn cô lên chuyến bay sang Nhật Bản và hầu như không cung cấp thông tin hay hỗ trợ gì khi thời gian quá cảnh ngắn biến thành một đêm đầy thử thách. Cô nói rằng sau đó các quan chức lãnh sự Ấn Độ tại Trung Quốc đã can thiệp, giúp cô lấy lại hộ chiếu và sắp xếp cho cô lên một chuyến bay tiếp theo để rời khỏi Trung Quốc.

Phản ứng ngoại giao

Ấn Độ đã đáp trả bằng cách gửi một công hàm phản đối mạnh mẽ đến cả Bắc Kinh và New Delhi, phản đối việc mà Bộ Ngoại giao Ấn Độ mô tả là hành động giam giữ “tùy tiện”.

Ông Randhir Jaiswal - người phát ngôn Bộ Ngoại giao nói trong một tuyên bố: “Arunachal Pradesh là một phần không thể tách rời của Ấn Độ và đây là một sự thật hiển nhiên. Mọi lời phủ nhận từ phía Trung Quốc cũng sẽ không thể thay đổi thực tế không thể tranh cãi này”.

Ông bình luận thêm: “Hành động của nhà chức trách Trung Quốc cũng vi phạm chính các quy định của họ, là cho phép công dân của tất cả các quốc gia được quá cảnh miễn thị thực trong thời gian lên đến 24 giờ”.

Ông Pema Khandu, thủ hiến bang Arunachal Pradesh, cho biết ông “vô cùng sốc” trước những gì Thongdok đã phải trải qua. “Mặc dù cô ấy có hộ chiếu Ấn Độ hợp lệ, nhưng vẫn bị đối xử bằng sự sỉ nhục và chế giễu mang tính phân biệt chủng tộc là điều khủng khiếp”, ông viết trên Twitter.

Ông viết: “Cách hành xử như vậy vi phạm các chuẩn mực quốc tế và xúc phạm phẩm giá công dân của chúng tôi”.

Bối cảnh căng thẳng biên giới

Vụ việc này càng làm gia tăng những căng thẳng kéo dài dọc theo Đường Kiểm soát Thực tế, ranh giới trên thực tế ngăn cách hai quốc gia láng giềng sở hữu vũ khí hạt nhân.

Ấn Độ và Trung Quốc có chung đường biên giới dài 3.380 km, luôn có các tranh chấp lãnh thổ, những cuộc đối đầu quân sự lặp đi lặp lại và sự cạnh tranh về hạ tầng quân sự. Quan hệ hai bên xấu đi nghiêm trọng sau vụ đụng độ tháng 6/2020 tại Ladakh khiến 20 binh sĩ Ấn Độ và 4 binh sĩ Trung Quốc thiệt mạng, đây là vụ đụng độ nghiêm trọng nhất giữa hai quốc gia kể từ năm 1975.

Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền đối với toàn bộ Arunachal Pradesh dù không quản lý bất kỳ phần nào của vùng này. Đáp lại, Ấn Độ tuyên bố chủ quyền đối với cao nguyên Aksai Chin, khu vực hiện do Trung Quốc kiểm soát.

Trung Quốc đã tăng cường nỗ lực củng cố tuyên bố chủ quyền của mình đối với Arunachal Pradesh bằng cách đưa ra một loạt “những địa danh chuẩn hóa” cho các vùng bên trong bang thuộc Ấn Độ này. Kể từ năm 2017, Bắc Kinh đã công bố nhiều danh sách đổi tên các thị trấn, núi, sông và đèo. Ấn Độ đã bác bỏ tất cả những nỗ lực như vậy, cho rằng chúng không có giá trị pháp lý.

Bắc Kinh khẳng định rằng việc ban hành các tên gọi mới nằm trong “quyền chủ quyền” của họ, một lập trường phản ánh chính sách lâu nay của Trung Quốc về việc cấp thị thực ghim cho cư dân Arunachal Pradesh. Trung Quốc tránh đóng dấu lên những hộ chiếu Ấn Độ này, mà thay vào đó ghim kèm một miếng giấy nhỏ riêng. New Delhi coi cách làm này là mang tính phân biệt đối xử và có động cơ chính trị.

Vụ việc đe dọa tiến trình hạ nhiệt quan hệ Trung–Ấn

Thời điểm Thongdok bị giam giữ đặc biệt thu hút sự chú ý vì nó diễn ra trong bối cảnh cả hai chính phủ đang thận trọng nổ lực ổn định mối quan hệ.

Bất chấp những nỗ lực ngoại giao gần đây, quan hệ Trung–Ấn vẫn còn mong manh.

Trong năm qua, hai bên đã cố gắng khôi phục các hoạt động hợp tác hạn chế, nối lại các chuyến bay thương mại, điều chỉnh quy trình tuần tra biên giới và giao lưu các chuyến thăm cấp cao. Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã nhất trí coi nhau là “đối tác, không phải đối thủ" trong hội nghị thượng đỉnh Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO) tại Thiên Tân, Trung Quốc, từ ngày 31/8 đến 1/9.

Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị cũng bày tỏ những quan điểm tương tự trong các cuộc hội đàm tại New Delhi vào tháng 8, cho thấy Bắc Kinh sẵn sàng theo đuổi một giai đoạn quan hệ dễ dự đoán hơn với New Delhi.

Nhà hoạt động chính trị Sanjay Kumar sống tại New Delhi, cho biết: “Vụ việc Thongdok bị giam giữ cho thấy chính xác lý do vì sao mà nhiều người Ấn Độ không tin tưởng Trung Quốc”.

Ông nhận định với Focus: “Chuỗi hành vi ngoại giao cưỡng ép, các hành động khiêu khích ở Arunachal Pradesh và Ladakh, cùng việc đe dọa những thường dân Ấn Độ của Bắc Kinh khiến New Delhi ngày càng khó có thể tin vào những cam kết chỉ trên danh nghĩa của Trung Quốc”.

Do đó, sự nghi ngờ từ phía Ấn Độ đang ở mức cao. Giới chức Ấn Độ đã bắt giam công dân Trung Quốc Liu Qunjing vào ngày 24/11 tại trạm kiểm soát Rupaidiha ở bang Uttar Pradesh, sau khi anh ta bị cáo buộc vượt biên trái phép từ Nepal vào Ấn Độ và quay phim các khu vực nhạy cảm dọc biên giới.

Trong suốt năm 2025, giới chức Ấn Độ đã nhiều lần bắt giữ các công dân Trung Quốc, chủ yếu dọc theo biên giới Ấn Độ – Nepal, cho thấy rõ việc tăng cường theo dõi và các mối lo ngại an ninh vẫn tiếp tục phủ bóng lên quan hệ hai quốc gia.