Oleh Wu Qiaoxi | 2025-11-17

Jepun dan China kini terlibat dalam salah satu pertelingkahan diplomatik paling sengit sejak beberapa tahun lalu selepas Perdana Menteri Sanae Takaichi mencadangkan Jepun boleh bertindak balas secara ketenteraan terhadap konflik Taiwan.

Ketika ditanya sama ada "kontingensi Taiwan" yang melibatkan sekatan laut China akan dianggap sebagai "situasi yang mengancam kelangsungan hidup" Jepun, Takaichi menyatakan semasa memberikan keterangan di Jawatankuasa Bajet Dewan Rendah pada 7 November bahawa penggunaan kekerasan China di sekitar Taiwan boleh dianggap sebagai "ancaman eksistensial."

Takaichi pada sesi Parlimen pada hari sama memberi amaran bahawa “keadaan melibatkan Taiwan semakin serius. Kita perlu bersedia menghadapi kemungkinan paling buruk,” satu pernyataan yang dianggap melangkaui kenyataan pemimpin-pemimpin Jepun terdahulu dalam menjelaskan kemungkinan tindak balas ketenteraan terhadap krisis Taiwan.

Berdasarkan undang-undang keselamatan yang diluluskan pada 2015, "situasi yang mengancam kelangsungan hidup" membolehkan Jepun melaksanakan pertahanan kolektif terhad bagi menyokong sekutu rapat walaupun Jepun tidak diserang secara langsung.

Susulan itu, Beijing pada 14 November menasihatkan rakyat China supaya menangguhkan perjalanan ke Jepun dan memberi amaran kepada pelajar supaya menilai semula rancangan pengajian mereka, dengan memetik "risiko keselamatan" dan peningkatan sentimen anti-China selepas pertikaian politik tersebut.

Tokyo pada keesokan harinya mengemukakan bantahan rasmi terhadap langkah berkenaan, menggesa China mengambil "langkah-langkah yang sesuai" dan membantu membina hubungan dua hala yang stabil.

Saham-saham sektor pelancongan dan runcit Jepun merosot pada 17 November berikutan amaran perjalanan daripada China. Pelancong China merupakan kumpulan terbesar pelawat asing ke Jepun dan menjadi pemacu utama perbelanjaan runcit serta hospitaliti. Harga saham terus jatuh apabila Hong Kong dan Macau turut mengikuti jejak yang sama, mengeluarkan nasihat perjalanan serupa.

Neo Wang, penganalisis makro China utama di Evercore ISI di New York, memberitahu Bloomberg bahawa Beijing sekali lagi "menggunakan perbelanjaan pelancong China" untuk meningkatkan kos politik pendirian Takaichi mengenai Taiwan.

Ketegangan yang semakin meningkat

Beijing mengecam kenyataan Takaichi sebagai tindakan yang “keterlaluan dalam mencampuri urusan dalaman China” dan memanggil duta Jepun hadirkan diri untuk menerima satu bantahan yang jarang berlaku pada waktu malam.

Timbalan Menteri Luar Negeri Sun Weidong menegaskan bahawa isu Taiwan merupakan “garisan merah yang tidak boleh dilanggar”, manakala jurucakap Kementerian Luar Negeri Lin Jian memberi amaran bahawa sesiapa yang cuba menghalang penyatuan semula China akan menghadapi “tindak balas tegas" dan "kegagalan."

Pertikaian bertambah tegang selepas Konsul Jeneral Xue Jian dari Osaka memuat naik kenyataan di X bahawa “tengkok kotor yang menceroboh” perlu diputuskan “tanpa sebarang keraguan” dalam kenyataan yang ditafsir secara meluas di Jepun sebagai ancaman terhadap perdana menteri.

Siaran tersebut kemudiannya dipadamkan, tetapi Tokyo memanggil duta besar China dan mengutuk bahasa Xue sebagai “amat tidak wajar”. Ahli-ahli Parlimen daripada Parti Demokratik Liberal menyarankan kerajaan mempertimbangkan untuk mengisytiharkannya sebagai persona non grata sekiranya Beijing gagal mengekang tindakannya.

Media rasmi negara China turut mengkritik kenyataan Takaichi.

Satu akaun media sosial berkaitan CCTV menyatakan bahawa Takaichi “perlu menanggung akibat” pendiriannya, manakala komen-komen lain memberi amaran bahawa Jepun berisiko berdepan kekalahan yang membawa “penghancuran” sekiranya campur tangan secara ketenteraan dalam isu Taiwan serta menuduh Tokyo menghidupkan semula fahaman ketenteraan era perang.

Ketegangan terkini berlaku dalam latar belakang serantau yang sudah tidak menentu.

Pada 16 November, kumpulan kapal pengawal pantai China menghabiskan beberapa jam di dalam perairan sekitar Kepulauan Senkaku yang dikawal Jepun, dikenali di China sebagai Diaoyu, manakala angkatan tentera China terus menjalankan latihan kerap di sekitar Taiwan.

China menuntut keseluruhan Taiwan sebagai sebahagian daripada wilayahnya dan telah mengancam untuk menggunakan kekerasan bagi membawa pulau tersebut di bawah kawalannya. Pulau berkenaan terletak hanya lebih 100 km dari kepulauan barat daya Jepun dan berhampiran laluan maritim yang penting untuk import tenaga Jepun serta lokasi pangkalan-pangkalan utama AS.

Presiden Taiwan Lai Ching-te mengutuk kehadiran China berhampiran Kepulauan Senkaku/Diaoyutai sebagai "serangan pelbagai aspek" terhadap Jepun. Beliau menggesa Beijing menunjukkan kekangan dan bertindak sebagai kuasa besar yang bertanggungjawab, bukan "pembuat masalah."