Ayon sa AFP at Focus. | 2025-01-31

MAYNILA – Sinabi ni Pangulong Ferdinand Marcos ng Pilipinas noong Enero 31 na siya ay "lubhang nababahala" sa pagmamanman sa sandatahang lakas ng bansa matapos ang sunud-sunod na pag-aresto sa mga hinihinalang espiya mula sa China.

"Lubha kaming nababahala sa sinumang nagsasagawa ng mga operasyong paniniktik laban sa aming sandatahang lakas," ani Marcos sa mga mamamahayag.

Isang araw bago nito, inihayag ng mga opisyal ng seguridad ng Pilipinas na inaresto nila ang limang espiya mula sa China, kasunod ng pag-aresto sa isa nilang kababayan dahil sa paniniktik noong unang bahagi ng buwan.

Inakusahan ang mga suspek ng paggamit ng drone at kamera upang kunan ng video ang iba't ibang aktibidad ng militar malapit sa pinag-aagawang Spratly Islands.

Paniniktik gamit ang drone

Nangyari ang mga pag-aresto habang tumitindi ang sagupaan sa pagitan ng dalawang bansang Asyano kaugnay ng mga pinag-aagawang bahura at karagatan sa mahalagang South China Sea nitong mga nakaraang buwan.

Dalawang lalaki ang inaresto sa paliparan ng Maynila noong Enero matapos umanong magsagawa ng pagmamanman sa Hukbong Dagat ng Pilipinas at sa iba pang sasakyang-pandagat ng pamahalaan na nagsusuplay sa mga garison ng militar sa pinag-aagawang Kapuluan ng Spratly.

Gamit ang isang drone at isang high-resolution na solar-powered camera, nirekord ng mga lalaki ang mga aktibidad sa isang base ng hukbong-dagat, isang himpilan ng coast guard, isang base ng himpapawid, at isang pantalan sa lalawigan ng Palawan—ang pinakamalapit na malaking lupain sa Spratlys—ayon kay National Bureau of Investigation (NBI) Director Jaime Santiago sa isang pulong-balitaan.

"Itinuturing namin silang isang malaking banta sa pambansang seguridad. Kapag napunta sila sa maling kamay, maaari itong maging lubhang mapanganib para sa aming mga tauhan sa base at maging sa mga nakasakay sa aming mga barko," ani Philippine military chief Gen. Romeo Brawner sa isang press conference.

Nagbalatkayo ang mga espiya bilang mga mamimili ng produktong dagat o miyembro ng mga lehitimong organisasyon.

Inaresto ng mga awtoridad ang dalawang lalaking Chinese sa Maynila at isa pa sa gitnang lungsod ng Dumaguete noong Enero, ayon kay Santiago.

Ito ay kasunod ng pag-aresto noong Enero sa isang Chinese software engineer na nagngangalang Deng Yuanqing at dalawang Filipino na kasamahan na pinaghihinalaang nag-espiya sa mga kampo ng militar at pulisya—mga paratang na ibinasura ng embahada ng China sa Maynila.

Sinabi ng isang saksi sa mga awtoridad na nakipagpulong si Deng sa limang nakakulong na suspek isang beses sa isang buwan, at kumikilos ayon sa mga tagubilin mula sa isang hindi pinangalanang "foreign national" mula sa China, ayon kay NBI Cybercrime Unit Chief Jeremy Lotoc.

Sinabi ni Brawner na maaga pa upang ipagpalagay na ang pag-espiya ay sinuportahan ng estado at na hindi pa natutukoy ng mga awtoridad ng Pilipinas kung sino ang tumanggap ng impormasyong nakalap.

Bahagi lang ng malaking problema.

"Marahil ito ay bahagi lang ng malaking problema; marami pa ang mahuhuli sa paggawa ng mga aktibidad na ito," sabi ni Brawner. "Marami pa sila."

Sinabi ni Dana Sandoval, tagapagsalita ng Bureau of Immigration, sa mga mamamahayag na ang ilan sa mga suspek ay naninirahan sa Pilipinas mula noong 2002 at wala silang anumang rekord ng krimen.

Ipinarada ng mga opisyal ng seguridad ang limang suspek, na nakaposas sa isa't isa, sa harap ng media, kasama ang mga nakumpiskang "military-grade" na kagamitan sa pag-espiya.

Inaangkin ng Beijing ang malaking bahagi South China Sea, sa kabila ng isang internasyonal na desisyon na walang legal na batayan ang kanilang pag-angkin.

Hindi agad tumugon ang embahada ng China sa Maynila sa kahilingan ng AFP para magbigay ng komento tungkol sa mga bagong pag-aresto.

Noong Enero 25, inilarawan nito ang mga alegasyon ng espiya laban kay Deng bilang "walang basehang espekulasyon at akusasyon."

Sinabi ng misyon na hiniling nito sa konsul na bisitahin ang nakakulong na lalaki at hinimok ang Maynila na "protektahan ang mga lehitimong karapatan at interes ng mga mamamayang Tsino sa Pilipinas."