Ayon kay Shirin Bhandari | 2025-05-16

Ang mga pag-aresto kamakailan sa mga Chinese national kaugnay ng mga paratang ng paniniktik sa Pilipinas ay nagdulot ng pagkabahala hinggil sa lawak ng operasyon ng intelihensiya ng China sa bansa.

Noong Abril, dinakip ng mga pulis ang isang Chinese national malapit sa himpilan ng Commission on Elections (COMELEC) sa Manila. Nasa posesyon ng naaresto ang isang International Mobile Subscriber Identity (IMSI) catcher, isang kagamitang may kakayahang humadlang sa mga signal ng mobile phone.

Ang natuklasang ito ay lalo pang nagpalalim sa mga pangamba hinggil sa panghihimasok ng mga dayuhan sa prosesong pampulitika ng bansa. Binigyang-babala ng mga opisyal na, dahil sa nagaganap na paniniktik, maaaring makompromiso ang integridad ng halalan sa Mayo 12.

Lalong tumindi ang mga alalahanin nang maaresto sa Bulacan ang dalawa pang Chinese national na may kahalintulad na uri ng mga kagamitan, tatlong araw lamang bago ang halalan.

Inanunsiyo ng mga awtoridad na sasampahan ng mga kaso sa ilalim ng Cybercrime Prevention Act ang mga nadakip.

Noong Marso, naaresto ng mga awtoridad ang anim na Chinese national at isang Pilipino sa Subic Bay dahil sa umano’y paggamit ng mga drone upang tiktikan ang mga naval asset malapit sa Grande Island.

Ang mga inaresto ay nagpanggap bilang mga mangingisda habang sinusubaybayan nila ang mga sensitibong military zone, ayon sa mga opisyales.

Samantala, noong Enero, nagpahayag ng pagkaalarma si Pangulong Ferdinand Marcos Jr. kaugnay ng pagkakaaresto ng limang Chinese na lalaki sa Palawan sa parehong buwan. Ayon sa ulat, sinusubaybayan umano nila ang mga ruta ng Coast Guard at ang mga kaganapan sa mga pasilidad militar gamit ang mga real-time surveillance equipment.

"Lubos kaming nababahala kapag may naniniktik sa aming militar," ani Marcos.

Laganap na paniniktik

Ang mga pag-aresto kamakailan ay hindi na bago sa mahabang kasaysayan ng pinaghihinalaang paniniktik ng China sa Pilipinas.

Ang mga Chinese national na may kaugnayan sa Chinese Communist Party ay inakusahan ng pagbibigay ng donasyon sa mga lokal na ahensya ng pamahalaan at puwersa ng pulisya upang magkaroon ng kapangyarihang makaimpluwensiya.

Samantala, madalas na pinupuntirya ng mga hacker na suportado ng China ang mga ahensya ng gobyerno at kritikal na imprastruktura sa Pilipinas.

Matapos ang standoff noong 2012 kaugnay ng pag-angkin sa Scarborough Shoal, maraming sangay ng pamahalaan ng Pilipinas, kabilang ang Department of Foreign Affairs at ang Office of the President, ang nakaranas ng biglaang pagdami ng mga cyberattack.

Ayon sa mga security analyst, ang mga panghihimasok na ito ay isinagawa ng mga Chinese cyber unit na may kaugnayan sa People's Liberation Army (PLA).

Kinumpirma ng Department of Information and Communications Technology na may mga cyberattack na nagmula sa mga IP address ng China, at nakatuon ang mga ito sa komunikasyong militar, mga serbisyo sa tubig, at mga sistema ng kuryente.

Ang mga Philippine Offshore Gaming Operators (POGOs), na nagbibigay ng mga serbisyo sa pagsusugal online sa mga merkado sa labas ng bansa at kadalasang kumukuha ng mga Chinese na empleyado, ay matagal nang pangunahing alalahanin.

Noong Hulyo, inanunsyo ni Pangulong Marcos Jr. ang pagbabawal sa lahat ng POGO sa Pilipinas dahil sa diumano’y pagkakasangkot ng mga ito sa iba't ibang kriminal na aktibidad.

Pinaghihinalaan ng mga awtoridad na may ilang POGO na ginagamit ng mga retiradong tauhan ng PLA para magpanggap bilang mga sibilyan. Ang ilan sa mga establisyimentong ito ay matatagpuan malapit sa mga base militar at mahahalagang imprastruktura sa mga lugar tulad ng Clark, Subic, at Taguig, na nagdulot ng pagkaalarma sa mga opisyal para sa pambansang depensa.

Naipasara na ang ilang mga POGO, ngunit marami pa rin ang tumatakbo nang palihim, kaya patuloy ang mga debate ukol sa mga panganib na idinudulot nito sa pambansang seguridad at sa impluwensiya ng mga dayuhan.

Pagtugon sa paniniktik

Itinanggi ng Tsina ang mga akusasyon ng paniniktik at sinabi nitong ang mga ito ay bunga ng mga motibong politikal laban sa kanila.

Gayunpaman, dahil sa nakikitang banta, hinigpitan ang seguridad sa mga kritikal na lugar sa bansa, kabilang ang Malacañang Palace.

Noong Marso, nanawagan si House Assistant Majority Leader Jay Khonghun para sa mas mahigpit na seguridad sa mga military installation at embahada, at nagbabala na ang mga dayuhang intelihensiya "ay maaaring malalim na ang pagkakaugat" sa imprastruktura ng seguridad ng bansa.

Hinihimok naman ni Defense Secretary Gilberto Teodoro Jr. ang mga mambabatas na magpasa ng mga repormang ituturing ang paniniktik sa panahon ng kapayapaan bilang krimen. Ang kasalukuyang mga batas sa paniniktik ay maaaring magamit lamang sa panahon ng digmaan at hindi na ito angkop sa kasalukuyang panahon, ayon kay Teodoro noong nakaraang taon.

"Ang mahalaga ngayon ay mapatawan ng parusa ang paniniktik sa panahon ng kapayapaan," sabi ni Teodoro sa isang panayam, kung saan binigyang-diin niya ang pangangailangan ng agarang pagkilos upang gawing napapanahon ang mga batas ukol sa pambansang seguridad at matugunan ang mga lumilitaw na banta.