Tác giả: Hua Ziliang | 2025-03-24

Theo một báo cáo gần đây, đà suy giảm dân số liên tục, chất lượng giáo dục kém và việc giới trẻ Trung Quốc không sẵn lòng gia nhập quân đội khiến PLA gặp nhiều khó khăn trong việc tuyển dụng và giữ chân nhân tài chủ chốt.

Dù Trung Quốc đang có khoảng 100 triệu công dân ở độ tuổi nhập ngũ, từ 18 đến 23 tuổi, tỷ lệ người trẻ trong cơ cấu dân số của nước này ngày càng giảm, theo báo cáo công bố ngày 30/1 của Tổ chức nghiên cứu Rand Corporation.

Theo Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc, dân số nước này đã giảm trong ba năm liên tiếp và được dự đoán sẽ tiếp tục giảm cho đến năm 2030. Tới thời điểm đó, tỷ lệ dân số dưới 18 tuổi giảm từ 35% vào năm 1990 xuống dưới 20%.

Thay đổi nhân khẩu học cùng với sự thay đổi của môi trường giáo dục và kinh tế khiến cho mục tiêu phát triển "quân đội mạnh về công nghệ, có thể giành chiến thắng trong các trận chiến" của PLA trở nên không chắc chắn. Đây là những mục tiêu được đề ra theo định hướng của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.

Mục tiêu hiện đại hóa của PLA bao gồm phát triển chiến tranh thông tin và phối hợp chiến đấu– những mô hình tác chiến có nền tảng công nghệ như tác chiến không gian mạng, tác chiến điện tử và phối hợp giữa các lực lượng.

Do đó, quân đội nước này cần nhiều chuyên gia có nền tảng khoa học và công nghệ, kinh nghiệm vận hành các hệ thống điều hành phức tạp và kỹ năng ra quyết định nhanh chóng.

Báo cáo này cũng cho biết, việc đào tạo kỹ thuật và dạy nghề trong hệ thống giáo dục của Trung Quốc còn yếu, dẫn đến khó đáp ứng nhu cầu của quân đội về các chuyên gia và nhân lực tài năng trong lĩnh vực kỹ thuật.

Thiếu hụt nhân tài

Trong khi PLA đang nỗ lực chuyển mình từ một lực lượng quân đội truyền thống dựa vào số lượng đông đảo sang dựa trên công nghệ thì sự thay đổi về nhân khẩu học và việc thiếu hụt nhân tài đang khiến những nỗ lực này trở nên không chắc chắn, theo báo cáo của Rand.

Thế hệ con một được cho là tương đối yếu kém về cả thể chất và sức bền tâm lý, dấy lên nhiều lo ngại trong quân đội về khả năng sẵn sàng phục vụ của họ, báo cáo này lưu ý.

Báo cáo trên cũng khẳng định, thế hệ này thường có thể chất yếu và khả năng chống chịu căng thẳng thấp do lớn lên trong điều kiện tương đối đầy đủ về vật chất.

Vấn đề đãi ngộ là một trở ngại lớn khác.

Ngành công nghệ thường có mức lương và cơ hội phát triển sự nghiệp hấp dẫn hơn, vượt xa mức đãi ngộ của quân đội.

Chính phủ Trung Quốc đã tiến hành nhiều biện pháp nhằm cải thiện việc tuyển quân, bao gồm thực hiện nghĩa vụ quân sự hai lần một năm, cho phép cựu binh tái gia nhập quân đội và tăng phúc lợi cho họ.

Tuy nhiên, hiệu quả của những biện pháp này vẫn còn rất hạn chế.

Tờ The Economist đưa tin hồi tháng 11/2023, Quân Giải phóng Nhân dân có tỷ lệ quân nhân xuất ngũ cao.

"Nhiều binh sĩ đã xuất ngũ ngay khi đủ điều kiện nhận các đãi ngộ," Ken Allen, một nhà nghiên cứu về quân sự Trung Quốc, cho biết. Ông cũng cho rằng "có nhiều động lực để rời khỏi PLA hơn là ở lại."

Nếu không thể tuyển mộ được những nhân tài phù hợp, PLA có thể buộc phải "cân nhắc lại các mục tiêu và dự đoán của mình đối với quá trình hiện đại hóa, đặc biệt là việc liệu họ có thể áp dụng mô hình tác chiến theo kiểu phương Tây hoặc gần như phương Tây hay không", Rand viết trong báo cáo.

Trong bối cảnh lợi thế về nhân khẩu học đang giảm dần và những biến động xã hội ngày càng gay gắt, cách PLA vượt qua tình trạng khủng hoảng nhân tài sẽ trở thành một vấn đề trọng tâm trong quá trình hiện đại hóa quân đội Trung Quốc.