Tác giả: Wu Qiaoxi | 2025-07-14

Trung Quốc đang tăng cường nỗ lực định hình câu chuyện về biển Tây Philippines, không chỉ dừng ở các cuộc đối đầu trên biển còn qua các biện pháp ngoại giao nhằm bịt miệng các tiếng nói đối lập trên trường quốc tế.

Một bộ phim tài liệu của Philippines – khắc họa hiểm nguy mà ngư dân và lực lượng chấp pháp trên biển của nước này đang đối mặt tại Biển Tây Philippines – đã kiên cường vượt qua sức ép chính trị từ Bắc Kinh, sau khi Tổng lãnh sự quán Trung Quốc tại New Zealand tìm cách ngăn cản các buổi chiếu công khai.

"Food Delivery: Fresh from the West Philippine Sea" do đạo diễn Baby Ruth Villarama thực hiện, theo chân lực lượng tuần duyên và ngư dân Philippines trên những vùng biển đang tranh chấp ở Biển Đông – nơi từ lâu, các hành động gây hấn của Trung Quốc đã đe dọa sinh kế và sự an toàn của họ.

Bộ phim ra mắt vào ngày 30/6 tại Liên hoan phim Doc Edge ở Auckland, nhưng chỉ ít lâu sau, Tổng lãnh sự quán Trung Quốc đã can thiệp, yêu cầu ban tổ chức hủy các buổi chiếu tiếp theo – theo Rolling Stone Philippines đưa tin đầu tháng 7.

Trên website chính thức, Doc Edge đã công bố nội dung yêu cầu từ phía lãnh sự Trung Quốc, trong đó gọi bộ phim là một “công cụ chính trị.”

Theo thông tin từ ban tổ chức Doc Edge và các nhà sản xuất phim, lãnh sự quán Trung Quốc đã nhiều lần gọi điện cho các nhân sự phụ trách bán vé và thành viên ban giám đốc của liên hoan.

Biển Đông từ lâu là điểm nóng căng thẳng giữa Trung Quốc và nhiều quốc gia Đông Nam Á, đặc biệt là Philippines. Trung Quốc tuyên bố chủ quyền với khoảng 90% vùng biển này dựa theo cái gọi là “đường chín đoạn” – một tuyên bố đã bị Tòa Trọng tài Thường trực tại La Hay bác bỏ vào năm 2016.

Biển Tây Philippines – cách Manila gọi vùng đặc quyền kinh tế của mình trong khu vực tranh chấp – vẫn thường xuyên xảy ra va chạm giữa tàu tuần duyên Trung Quốc và Philippines, bao gồm các vụ tấn công bằng vòi rồng, đâm va và phá hoại ngư cụ.

Kiên định trước áp lực từ Trung Quốc

Trong một bình luận gay gắt, kênh truyền thông nhà nước Trung Quốc CGTN gọi bộ phim là một phần của “chiến dịch tung tin giả.”

Bất chấp áp lực này, Doc Edge đã từ chối hủy bỏ bộ phim, khẳng định “luôn bảo vệ tính độc lập và quyền tự do biên tập của liên hoan phim.”

“Doc Edge đã làm điều mà nhiều người khác không dám làm,” nhà sản xuất Chuck Gutierrez phát biểu với Rolling Stone Philippines. “Họ đã tạo ra một nền tảng nơi tiếng nói từ khắp nơi trên thế giới được lắng nghe – dù sự thật đó có khó chịu hay bất tiện đến đâu.”

Hành trình đưa bộ phim đến với công chúng không hề suôn sẻ.

Food Delivery từng được lên kế hoạch công chiếu tại Philippines vào tháng 3 trong khuôn khổ Liên hoan phim CinePanalo do Puregold tài trợ, nhưng ban tổ chức bất ngờ rút phim khỏi chương trình chỉ hai ngày trước lịch chiếu chính thức.

Liên hoan này được tài trợ bởi Puregold – một tập đoàn Philippines gốc Hoa chuyên kinh doanh hàng tiêu dùng giá rẻ, trong đó có nhiều sản phẩm xuất xứ từ Trung Quốc.

Tại thời điểm đó, ban tổ chức viện dẫn "các yếu tố bên ngoài" nhưng không đưa ra chi tiết cụ thể.

Theo giáo sư Jay Batongbacal, Giám đốc Viện Các vấn đề Hàng hải và Luật Biển thuộc Đại học Philippines, có khả năng Đại sứ quán Trung Quốc tại Manila đã gây áp lực để buộc liên hoan phải rút phim – theo The Economist.

Hiệp hội Đạo diễn Philippines đã lên tiếng chỉ trích quyết định này, cho rằng đó là “dấu hiệu đáng lo ngại về sự xói mòn của quyền tự do biểu đạt trong xã hội chúng ta.” Theo trang Rappler đưa tin hồi tháng 3, hiệp hội nhận định ban tổ chức “đã chọn cách bóp nghẹt sự thật.”

Trung tâm Nghiên cứu Thông tin và Liêm chính cũng lên án hành vi gây áp lực ngoại giao của Trung Quốc, gọi đó là “nỗ lực bịt miệng những câu chuyện đáng tin cậy” – theo Inquirer.net.

“Phải được nhìn thấy và được lắng nghe”

Food Delivery khắc họa cuộc sống của các ngư dân tỉnh Zambales và hải quân Philippines khi họ thực hiện các chuyến tiếp tế đến những tiền đồn ở quần đảo Trường Sa – một khu vực đang có tranh chấp chủ quyền căng thẳng trên Biển Đông.

Phim có những cảnh ngư dân tìm kiếm bốn người bạn mất tích, đối mặt với nghèo đói ngày càng nghiêm trọng và những hành vi sách nhiễu từ lực lượng hàng hải Trung Quốc.

Một ngư dân tâm sự trước ống kính trong một khoảnh khắc tĩnh lặng: “Meron talagang kinukuha dito na mga tao” — “Có những lúc biển lấy đi mạng người”.

Bộ phim nhận được sự đón nhận nồng nhiệt tại Doc Edge và đã giành giải Tides of Change vào ngày 3/7.

“Giải thưởng này thuộc về chúng ta – về mọi người dân Philippines,” đạo diễn Villarama phát biểu. “Bởi vì cũng như biển cả, không gì mạnh mẽ hơn khát vọng được nhìn thấy và được lắng nghe” – theo Inquirer.net.

Chính phủ Philippines đã lên tiếng ủng hộ ê-kíp làm phim.

Cố vấn An ninh Quốc gia Eduardo Año, trong một tuyên bố ngày 8/7, lên án nỗ lực của Trung Quốc nhằm ngăn cản bộ phim, gọi đó là “một hành động trắng trợn nhằm bịt miệng một câu chuyện mạnh mẽ vạch trần sự thật về tình hình ở biển Tây Philippines.”

Quân đội Philippines khẳng định họ “kiên định đồng hành” cùng đoàn làm phim Food Delivery “trong công cuộc bảo vệ sự thật và chủ quyền.”