![Các bộ trưởng ngoại giao từ các quốc gia thành viên Diễn đàn Các đảo Thái Bình Dương (PIF) chụp ảnh chung ngày 14/8 tại Suva, Fiji, trong Hội nghị thường niên. [Ben Strang/AFP]](/gc9/images/2025/08/14/51532-afp__20250814__69h89g3__v1__highres__nzealanddiplomacypacific-370_237.webp)
Nguồn: Focus |
Ngày 14/8 tại Suva, Fiji, các bộ trưởng ngoại giao PIF đã thông qua đề xuất gây tranh cãi của Quần đảo Solomon, yêu cầu ngăn cấm các nước đối tác đối thoại của PIF tham dự hội nghị thượng đỉnh các nhà lãnh đạo PIF vào tháng 9.
Động thái này loại bỏ 21 quốc gia khỏi cuộc họp dự kiến diễn ra từ ngày 8-12/9 tại Honiara, Quần đảo Solomon. Trong số này có Trung Quốc, Đài Loan và Hoa Kỳ.
PIF có 18 thành viên, bao gồm Australia, New Zealand và hầu hết các đảo quốc Thái Bình Dương.
Bất an trong khu vực
Những ngày trước khi các bộ trưởng ngoại giao đưa ra quyết định, các chính phủ trong khu vực bày tỏ “sự bất an” và cảnh báo về “ảnh hưởng từ bên ngoài” đối với quá trình ra quyết định ở Thái Bình Dương.
![Ngoại trưởng Australia Penny Wong (thứ 2 từ trái sang) và Ngoại trưởng New Zealand Winston Peters (thứ 2 từ phải sang) trò chuyện ngày 14/8 tại Suva, Fiji, trong Hội nghị Ngoại trưởng PIF thường niên. [Ben Strang/AFP]](/gc9/images/2025/08/14/51533-afp__20250814__69h86ke__v1__highres__pacificislandsforumforeignministersmeeting-370_237.webp)
![Tại Fiji ngày 14/8, Ngoại trưởng New Zealand Winston Peters cảnh báo rằng ảnh hưởng từ bên ngoài đang đe dọa chia rẽ hội nghị thượng đỉnh sắp tới của các nhà lãnh đạo Nam Thái Bình Dương. Phát biểu này được đưa ra khi các nhà ngoại giao hàng đầu gặp gỡ để chuẩn bị chương trình nghị sự cho PIF vào tháng 9 tới. [Ben Strang/AFP]](/gc9/images/2025/08/14/51534-afp__20250814__69h84nq__v1__highres__nzealanddiplomacypacific-370_237.webp)
Thủ tướng thân Bắc Kinh của Quần đảo Solomon, ông Jeremiah Manele, đã hành động để tránh những xung khắc về sự tham gia của Đài Loan – điểm bất đồng mấu chốt giữa Trung Quốc và các thành viên PIF khác – theo lời một số quan chức Thái Bình Dương và Australia nói với đài ABC hồi đầu tháng 8.
Bắc Kinh đã gây áp lực buộc các nước chủ nhà loại bỏ Đài Loan.
Đầu tháng 8, ông Manele nói với quốc hội về kế hoạch loại trừ 21 nước đối tác đối thoại, viện dẫn nhu cầu xem xét lại cách các quốc gia PIF hợp tác với các nước không phải thành viên, theo Reuters.
Ông Manele gọi đây là một động thái tạm hoãn, không phải một sự thay đổi vĩnh viễn và nói rằng ông chỉ trì hoãn đối thoại với các đối tác cho đến năm 2026.
Đài Loan thất vọng
Đài Loan được công nhận bởi ba thành viên PIF – Palau, Tuvalu và Quần đảo Marshall – và đã tham gia PIF suốt nhiều thập kỷ.
Bộ Ngoại giao Đài Loan hồi đầu tháng 8 nói rằng họ nên được chào đón tại hội nghị thượng đỉnh PIF năm nay đồng thời nhấn mạnh: Ttrong quá trình hợp tác với khu vực, họ đã “tuân thủ tinh thần ‘Con đường Thái Bình Dương’ về sự đa dạng và dung hợp được chia sẻ bởi tất cả các quốc gia thành viên PIF”.
Trung Quốc chưa đưa ra bình luận công khai, nhưng các nhà ngoại giao của nước này trước đây từng vận động để loại bỏ những đề cập đến Đài Loan khỏi các thông cáo của PIF, giống như tại hội nghị năm ngoái ở Tonga.
Kẽ hở có lợi cho Trung Quốc, gây hại cho Đài Loan
Mặc dù ông Manele cấm tất cả các đối tác đối thoại của PIF, nhưng tác động sẽ nghiêm trọng hơn nhiều đối với Đài Loan.
Việc hủy lời mời “không ngăn các đối tác ở cấp song phương tiếp cận thông qua các đại sứ quán của họ”- cựu cố vấn PIF Sione Tekiteki nói với Pacific Waves, một kênh podcast của Đài Radio New Zealand.
Kẽ hở này có lợi cho Trung Quốc. Nước này có đại sứ quán tại Honiara, nên các quan chức của họ vẫn có thể gặp gỡ các nhà lãnh đạo PIF nhóm họp tại Honiara vào tháng 9.
Đài Loan khó có khả năng xin được thị thực kịp thời, tạo cho Bắc Kinh lợi thế ngoại giao.
“Ngay cả khi chúng ta thấy một số đối tác bên ngoài tìm cách gặp gỡ các quốc gia Thái Bình Dương tại Honiara, sẽ có một sự vắng mặt rõ ràng – đó là Đài Loan” - bà Anna Powles, phó giáo sư nghiên cứu an ninh tại Đại học Massey ở Wellington, New Zealand, nói với Pacific Waves.
Phản ứng của các quốc gia
Một số quốc gia lâu nay tham gia hoặc có liên hệ với PIF đã chia phe về vấn đề này.
Hoa Kỳ bày tỏ sự thất vọng. Nước này ủng hộ “việc tất cả các đối tác PIF, bao gồm Đài Loan, tiếp tục tham dự Hội nghị Thượng đỉnh Các nhà Lãnh đạo PIF hằng năm, như đã được các nhà lãnh đạo PIF nhất trí vào năm 1992” - một phát ngôn viên không nêu tên của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ nói với Reuters.
“Người ngoài giờ đây đang nói với chúng ta: Ai có thể là khách của chúng ta. Đó không phải là cách của Thái Bình Dương” - Ngoại trưởng New Zealand Winston Peters nói ngày 14/8 tại Suva.
Những người chỉ trích khác bao gồm Thủ tướng Fiji Sitiveni Rabuka và Thủ tướng Papua New Guinea James Marape, lần lượt viện dẫn những tổn hại đối với sự đoàn kết khu vực và hợp tác ở Thái Bình Dương.
Một số nhà lãnh đạo ủng hộ ông Manele, trong đó có các nhà lãnh đạo của Palau và Samoa.
Hệ lụy ở một khu vực tranh chấp
Cạnh tranh chiến lược giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ đang nóng lên ở Thái Bình Dương, vì vậy đề xuất của Honiara có thể để lại những hệ lụy lâu dài.
Kể từ khi chuyển quan hệ ngoại giao từ Đài Bắc sang Bắc Kinh năm 2019, Quần đảo Solomon đã tăng cường hợp tác về an ninh và kinh tế với Trung Quốc.
Ngăn chặn 21 nước đối tác đối thoại tham dự hội nghị thượng đỉnh lãnh đạo PIF vào tháng 9 sẽ làm mất đi “một cơ hội to lớn" để gặp gỡ các nhà tài trợ toàn cầu - nghị sĩ đối lập Quần đảo Solomon Peter Kenilorea Jr. nói với Reuters hồi đầu tháng 8.
Không có sự tham dự của Đài Loan, cán cân hợp tác ở Thái Bình Dương có thể nghiêng hơn nữa về phía Bắc Kinh, cựu cố vấn PIF Tekiteki lưu ý.