Nguồn: AFP và Focus | 2025-10-16

SYDNEY – Úc phải học hỏi từ các cuộc nổi dậy du kích trong quá khứ và áp dụng chính sách “răn đe phi truyền thống” để đối phó với các mối đe dọa từ Trung Quốc, Nga và các nước khác, một viện nghiên cứu hàng đầu của nước này cho biết trong một báo cáo công bố ngày 15/10.

Úc chỉ có dân số 27 triệu người, so với 1 tỉ của của Trung Quốc và 140 triệu của Nga.

Viện Chính sách Chiến lược Úc (ASPI) công bố báo cáo hôm 15/10 trong bối cảnh Úc vẫn phải chờ đợi lâu dài để nhận các tàu ngầm đã đặt mua.

Theo thỏa thuận ba bên AUKUS với Hoa Kỳ và Vương quốc Anh, Úc sẽ tiếp nhận ít nhất ba tàu ngầm lớp Virginia từ Hoa Kỳ trong 15 năm tới, và có kế hoạch tự sản xuất sau này.

Cho đến lúc đó, Canberra sẽ phải đối mặt với một khoảng trống lớn trong phòng thủ, báo cáo của ASPI – một viện nghiên cứu phi đảng phái nhận tài trợ từ Bộ Quốc phòng Úc cũng như Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ – đã cảnh báo.

“Truyền thống dựa vào những ‘người bạn lớn và mạnh’ và vào sự răn đe hạt nhân mở rộng đối với Úc nay dường như không còn được bảo đảm”, các tác giả viết.

“Hôm nay, Úc có những lựa chọn để khỏa lấp khoảng trống răn đe – chúng ta chỉ cần nhìn ra ngoài những khuôn mẫu truyền thống”, họ nói.

Quá nhỏ để đối đầu trực diện

ASPI, dù thừa nhận “sự thua kém" (về số lượng) của Úc so với các đối thủ khổng lồ như Trung Quốc, cho rằng các cuộc chiến du kích trong quá khứ – như phong trào nổi dậy ở Chechnya chống Nga vào thập niên 1990 – cho thấy các lực lượng nhỏ hơn vẫn có thể gây thiệt hại nặng nề cho kẻ thù lớn hơn nhiều lần.

“Lịch sử cho thấy những khái niệm sáng tạo và năng lực phi đối xứng có thể tạo ra hiệu ứng răn đe trước và trong xung đột”, các tác giả viết.

“Các khái niệm răn đe của Úc hiện nay chưa phản ánh đúng bản chất của cạnh tranh như cách mà Trung Quốc và các chế độ độc tài khác – như Nga, Triều Tiên và Iran – đang tiến hành”, họ cảnh báo.

ASPI nêu ra việc Bắc Kinh ngày càng sử dụng cái gọi là chiến thuật “vùng xám” – chiến tranh mạng, cưỡng ép và phá hoại dưới ngưỡng chiến tranh – như bằng chứng cho thấy Úc cần có một chính sách năng động và phản ứng nhanh hơn.

Hãy là một con nhím gai hay con tôm độc

Canberra có thể học hỏi từ cách cố Thủ tướng Singapore Lý Quang Diệu từng mô tả thành bang của ông là một “con tôm độc”, cũng như từ các chiến lược “nhím gai” của Thụy Sĩ và các quốc gia Baltic, ASPI cho biết.

ASPI kêu gọi tái lập vị trí Cố vấn An ninh Quốc gia với quyền hạn rộng rãi và giám sát toàn diện các cơ quan tình báo của Canberra, đồng thời cải cách các luật về gián điệp và quốc phòng để tạo điều kiện thực hiện chính sách mới.

Để thu hẹp khoảng cách về năng lực cạnh tranh, Úc phải rút ra bài học chiến lược từ lịch sử và hỗ trợ các nỗ lực phòng thủ khu vực. Những bước đi đó đòi hỏi phải có sự thay đổi trong chính sách khu vực của Úc, như báo cáo của ASPI nêu rõ: “Cơ sở chiến lược của răn đe phi truyền thống là nhu cầu phát triển an ninh với Châu Á ... thay vì an ninh chống lại Châu Á ... hoặc ở Châu Á".

Úc hiện đang đẩy mạnh xây dựng quân đội nhằm tăng cường khả năng phòng vệ trước Trung Quốc – quốc gia đồng thời là đối tác thương mại lớn nhất của họ.

Canberra có kế hoạch nâng dần chi tiêu quốc phòng lên mức 2,4% tổng sản phẩm quốc nội, vẫn thấp hơn nhiều so với mức 3,5% mà Hoa Kỳ đề nghị.

Riêng chương trình tàu ngầm AUKUS có thể ngốn tới 368 tỷ AUD (239 tỷ USD) của nước này trong 30 năm tới, theo dự báo của chính phủ Úc.