Tác giả: Jia Feimao | 2025-11-10

Một ngày lễ quốc gia được thực hiện không liên tục ở Đài Loan đang trở thành chủ đề công kích chính trị giữa Trung Quốc và hòn đảo dân chủ này.

Năm 2025, Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa (PRC) đã tổ chức một lễ kỷ niệm lớn, đánh dấu 80 năm ngày Nhật Bản từ bỏ quyền kiểm soát Đài Loan.

Ngày 24/10 vừa qua, Ủy ban Thường vụ Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc (NPC) đã bỏ phiếu quyết định ngày 25/10 là "Ngày kỷ niệm Quang phục Đài Loan".

Năm 1945, Trung Hoa Dân Quốc (ROC), bên chiến thắng trong Chiến tranh thế giới thứ hai, giành được quyền kiểm soát hòn đảo này từ Nhật Bản.

Bốn năm sau, ROC thất bại trong cuộc nội chiến Trung Quốc và phải rút sang Đài Loan.

Tân Hoa Xã đưa tin, người phát ngôn Văn phòng Các vấn đề Đài Loan của Trung Quốc, Chen Binhua, gọi quyết định của Ủy ban Thường vụ NPC là một biện pháp mạnh mẽ để bảo vệ "sự thật lịch sử" và "thanh danh của tổ quốc".

Ông Chen cho biết, ngày này sẽ có nhiều hoạt động kỷ niệm khác nhau và một chương trình giáo dục lòng yêu nước về các vấn đề liên quan đến Đài Loan sẽ được phát động trên toàn quốc.

Thông báo này ngay lập tức khiến dư luận Đài Loan phản ứng vì ngày 25/10 trong nhiều năm đã là một ngày lễ quốc gia ở đây.

Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa còn chưa tồn tại vào năm 1945, và ngày này không liên quan gì đến Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa hay Đảng Cộng sản Trung Quốc, vốn không có đóng góp tích cực nào cho cuộc chiến chống Nhật Bản, Hội đồng các vấn đề Đại lục, cơ quan phụ trách quan hệ với Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa của Đài Loan, khẳng định.

Đảng Cộng sản Trung Quốc chưa bao giờ nắm quyền điều hành ở Đài Loan nhưng luôn coi hòn đảo này là một tỉnh ly khai.

'Cuộc chiến pháp lý' của Trung Quốc

Các học giả cho rằng quyết định trên là một phần trong "cuộc chiến pháp lý" của Bắc Kinh - lạm dụng luật pháp hoặc các thể chế pháp lý để đạt được các mục tiêu chính trị chống lại Đài Loan.

Bằng cách luật hóa ngày kỷ niệm này, Bắc Kinh muốn củng cố về mặt pháp lý quan điểm "Đài Loan là một phần của Trung Quốc", Wang Hsin-hsien, giáo sư về nghiên cứu Đông Á tại Đại học Chính trị Quốc gia ở Đài Bắc, trả lời Thông tấn xã Trung ương Đài Loan (CNA).

Ông đánh giá đây là bước đi cụ thể hóa của Trung Quốc trong việc thúc đẩy "thống nhất" Đài Loan và đạt được mục tiêu dài hạn là "sự phục hưng vĩ đại của dân tộc Trung Hoa" vào năm 2049.

Hung Yao-nan, phó giáo sư về ngoại giao và quan hệ quốc tế tại Đại học Tamkang ở thành phố Tân Bắc, nói với CNA rằng quyết định này chủ yếu để phục vụ cho mục đích tuyên truyền trong nước của Trung Quốc.

Ông dự đoán quyết định này sẽ chỉ có ảnh hưởng hạn chế tới diễn ngôn quốc tế.

Kế hoạch tuyên truyền của Trung Quốc

Đối với công chúng Trung Quốc, quyết định của NPC gửi đi ba tín hiệu: "nâng cấp quyền tài phán đối với Đài Loan", "một quá trình thống nhất rõ ràng hơn" và "một xu hướng củng cố chung" trên eo biển Đài Loan, trang mạng xã hội Yuyuan Tantan có liên quan đến Đài Truyền hình Trung ương Trung Quốc (CCTV) bình luận.

Bắc Kinh đã tăng cường những nỗ lực khác nhằm "giáo dục lòng yêu nước" liên quan đến Đài Loan. Gần đây, CCTV đã phát sóng một phim tài liệu dài sáu tập mang tên "Quang phục Tổ quốc", phản ánh "sự bóc lột và áp bức tàn bạo" của Nhật Bản đối với Đài Loan trong thời kỳ thuộc địa (1895-1945).

Đe dọa quân sự

Trong khi cơ quan phụ trách vấn đề Đài Loan của Bắc Kinh đang đẩy mạnh cuộc tấn công pháp lý, Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) lại đưa ra những thông điệp quân sự đáng ngại. Hôm 25/10, truyền thông nhà nước Trung Quốc đã công bố các bức ảnh về đường phố Đài Loan do vệ tinh Jilin 1 thực hiện, cho thấy các địa điểm chiến lược quan trọng như cảng Đài Bắc và Công viên Khoa học Tân Trúc.

Trong một chương trình trực tuyến, ông Chang Yen-ting, cựu Phó Tư lệnh Không quân Đài Loan đánh giá các hình ảnh vệ tinh này có độ phân giải rõ đến từng centimet và có thể được sử dụng cho chiến tranh đô thị trong tương lai.

Động thái này rõ ràng thể hiện ý định hăm dọa Đài Loan, ông nói thêm.

Gần đây, một đội máy bay ném bom H-6K của Trung Quốc đã tiến hành các bài tập đối đầu gần Đài Loan, kênh Truyền hình Quốc phòng và Quân sự của CCTV đưa tin ngày 26/10. Cuộc huấn luyện này nhằm kiểm tra khả năng trinh sát, cảnh báo sớm, phong tỏa đường không và tấn công chính xác, với nhiều tiêm kích J-10 bay vào khu vực không phận mục tiêu, bản tin cho biết.

Dù bài đăng này không nêu rõ thời gian hoặc quy mô của cuộc tập trận nhưng Bộ Quốc phòng Đài Loan cho biết, vào ngày 17/10, PLA đã điều động nhiều máy bay tham gia cuộc "tuần tra chung sẵn sàng chiến đấu" nhằm quấy rối Đài Loan, với 17 lần vượt qua đường trung tuyến và phần mở rộng của đường này ở eo biển Đài Loan.

Một ngày lễ không được thực hiện liên tục

Việc Trung Quốc lợi dụng ngày 25/10 để hạn chế sư hiện diện quốc tế của Đài Loan diễn ra sau cuộc tranh cãi kéo dài nhiều thập kỷ tại Đài Loan về ngày kỷ niệm này và ý nghĩa của nó.

Từ năm 1946 đến năm 2000, ngày 25/10 được công nhận là một ngày lễ chính thức ở Đài Loan, gọi là Ngày Trao trả Đài Loan. Nhưng từ năm 2001 đến năm 2025, ngày này chỉ còn là một ngày kỷ niệm, không yêu cầu các công sở, cơ quan hoặc trường học phải đóng cửa hay nghỉ học.

Từ năm 2026, ngày 25/10 sẽ trở lại là ngày lễ quốc gia. Hồi tháng 5 vừa qua, quốc hội Đài Loan, hiện dưới sự kiểm soát của một liên minh ủng hộ quan hệ chặt chẽ hơn với Bắc Kinh, đã bỏ phiếu để công nhận vị trí trước đây của ngày này. Quyết định này sẽ có hiệu lực từ năm tới.