Tác giả: Chen Meihua | 2025-11-19

Bắc Kinh đang gia tăng các luận điệu về chủ trương “thống nhất hòa bình” với Đài Loan, tiến hành các chiến dịch kết hợp pháp lý, truyền thông và tâm lý nhằm khẳng định hòn đảo này “thuộc về Trung Quốc”.

Từ ngày 26 - 28/10, hãng thông tấn nhà nước Tân Hoa Xã của Trung Quốc đã đăng loạt bài ba phần dưới bút danh Zhong Taiwen, lập luận rằng Đài Loan là một phần của Trung Quốc về mặt pháp lý và việc thống nhất là “chắc chắn xảy ra”. Loạt bài được đăng sau dịp kỷ niệm 80 năm trao trả Đài Loan và trước cuộc gặp giữa ông Trump và ông Tập.

Trước cuộc gặp mặt, Bắc Kinh đã công bố một bản lập trường về Nghị quyết 2758 của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc, ra mắt trang Facebook sử dụng chữ phồn thể để thu hút người dùng Đài Loan, tuyên bố ngày 25/10 là “Ngày Quang phục Đài Loan” và cố vấn chính trị hàng đầu Vương Hỗ Ninh tham gia quảng bá “bảy tiến bộ sau khi thống nhất,” tất cả đều hàm ý có sự huy động lớn trong thực hiện chính sách đối với Đài Loan.

Bài đầu tiên trong loạt bài của Tân Hoa Xã đã điểm lại các tài liệu thời chiến như Tuyên bố Cairo và Tuyên bố Potsdam để khẳng định “vị thế của Đài Loan như một phần của Trung Quốc đã được xác định”. Bài viết lại một lần nữa giải thích sai Nghị quyết 2758, nhấn mạnh nghị quyết này chứng minh “Đài Loan thuộc về Trung Quốc”.

Bài báo thứ hai hứa hẹn rằng sau khi “thống nhất,” “các thể chế xã hội và lối sống hiện tại của Đài Loan sẽ được tôn trọng” trong khi Bắc Kinh thực hiện chính sách “những người yêu nước điều hành Đài Loan.” Bài đăng cho biết “ngân sách quốc phòng sẽ không còn chi cho chủ nghĩa ly khai đòi ‘Đài Loan độc lập’” và đảm bảo rằng người dân hai bên có thể tránh “nguy cơ chiến tranh” và hưởng lợi về mặt đời sống.

“Ép buộc bằng vũ lực”

“Chúng ta có thể mang lại cuộc sống tốt đẹp hơn cho 1,4 tỷ người, và chắc chắn có khả năng cùng tạo ra một tương lai tốt đẹp hơn với đồng bào Đài Loan,” bài báo viết.

Bài thứ ba tuyên bố “con đường duy nhất của Đài Loan là thống nhất hoàn toàn với Tổ quốc,” kêu gọi cả hai bên “ngồi xuống đối thoại và tìm ra cách tiếp cận ‘hai chế độ’ phù hợp cho Đài Loan.”

Chen Fang-yu, phó giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Soochow, nói với Focus rằng các bài báo của Tân Hoa Xã truyền tải hai thông điệp chính: biến Đài Loan thành một phần hợp pháp của Trung Quốc và tái khẳng định lời kêu gọi “thống nhất hòa bình.” Ông cho biết việc chấp nhận luận điệu này đồng nghĩa với thống nhất để “giải quyết vấn đề Đài Loan,” trong khi từ chối sẽ dẫn đến ép buộc bằng vũ lực.

Ông Chen lưu ý Đài Loan chưa bao giờ bị cai trị bởi Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Tuy nhiên, hiện Bắc Kinh tuyên bố “người dân Đài Loan đã khao khát trở thành người Trung Quốc từ năm 1895 và Đảng Cộng sản Trung Quốc ‘được kế thừa’ Đài Loan vào năm 1949,” một quan điểm mà ông gọi là “trái với sự thật.”

Luận điểm sai lệch

Raymond Chen-En Sung, thành viên của Viện An ninh Quốc gia Đài Loan, gọi loạt bài trên là “cuộc chiến ngôn từ” và “cuộc chiến pháp lý” đầy kẽ hở. Trong khi ông Chen Li-fu của Hiệp hội Giao lưu Thế hệ Trẻ Đài Loan đánh giá các lập luận này là đầy ngụy biện.

Ông Chen Li-fu cho rằng những thực tế trong nước của Trung Quốc khiến các cam kết trong loạt bài của Tân Hoa Xã trở nên mong manh. Dữ liệu chính thức năm 2023 vẫn cho thấy hàng trăm triệu người đang sống với mức dưới 1.000 nhân dân tệ (141 USD) mỗi tháng.

Raymond Chen-En Sung chỉ ra rằng chất lượng cuộc sống và bảo vệ quyền lợi ở Đài Loan vượt trội so với Trung Quốc, và việc thống nhất sẽ đồng nghĩa với “hạ thấp quyền lợi” của người dân Đài Loan.

Bộ Ngoại giao Đài Loan và Viện Hoa Kỳ tại Đài Loan (the American Institute in Taiwan) đã nhiều lần bác bỏ luận điểm của Bắc Kinh. Hồi tháng 7, Bộ trưởng Ngoại giao Lin Chia-lung khẳng định, Hiệp ước San Francisco, có hiệu lực pháp lý trong cộng đồng quốc tế, đã thay thế Tuyên bố Cairo và Tuyên bố Potsdam sau Chiến tranh Thế giới thứ hai, và “Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa chưa bao giờ cai trị Đài Loan.” Đến tháng 10, bộ này một lần nữa lên án Trung Quốc vì bóp méo Nghị quyết 2758 và gây hiểu lầm cho dư luận quốc tế.

Hoa Kỳ đã lên tiếng ủng hộ lập trường của Đài Bắc. Tháng 9 vừa qua, phát ngôn viên của AIT cho biết Bắc Kinh đã xuyên tạc các tài liệu lịch sử để biện minh cho việc ép buộc Đài Loan và luận điệu của họ là “sai lệch,” nhấn mạnh rằng những tài liệu đó chưa bao giờ xác định địa vị chính trị cuối cùng của Đài Loan.

Ông Sung cho rằng các bài bình luận của Tân Hoa Xã không thuyết phục nhưng cho thấy kế hoạch của Bắc Kinh là chiếm lĩnh dư luận và củng cố luận điểm của mình thông qua tuyên truyền và trí tuệ nhân tạo. Ông lập luận rằng chiến tranh tâm lý này nhằm làm suy yếu ý chí kháng cự và thuyết phục người Đài Loan rằng “kháng cự là vô ích hoặc quá tốn kém,” mở đường cho việc thống nhất.

Các bài báo kể trên cũng cho biết ngân sách quốc phòng sẽ chuyển từ “Đài Loan độc lập” sang các chương trình xã hội, điều mà ông Chen Li-fu gọi là yêu cầu Đài Loan “hạ vũ khí và khuất phục.”

Loạt bài cũng đưa ra hứa hẹn về một khuôn khổ “điều hành bởi những người yêu nước” tại Đài Loan sau khi thống nhất. Ông Chen Fang-yu nhận định đây là sự nới rộng của mô hình “những người yêu nước quản lý Hong Kong” của Bắc Kinh, nhưng trên thực tế lại yêu cầu sự trung thành với Đảng Cộng sản hơn tất cả. “Cuối cùng, ‘giải pháp Đài Loan’ này vẫn đồng nghĩa với một quốc gia, một chế độ,” ông nói.

Hội đồng Các vấn đề Đại lục của Đài Loan đã lên án mạnh điều họ gọi là nỗ lực của Bắc Kinh nhằm biến Đài Loan thành một Hong Kong khác. Cơ quan này cho biết kinh nghiệm của Hong Kong cho thấy cái gọi là những người yêu nước chỉ là những người trung thành được Đảng Cộng sản chấp nhận, trong khi những người không có được sự ủng hộ này có thể mất quyền tham gia chính trị hoặc đối mặt với sự đàn áp.