Theo AFP và Focus | 2025-11-27

Ngày 26/11, Tổng thống Đài Loan Lại Thanh Đức (Lai Ching-te) cho biết, chính phủ của ông sẽ đề xuất chi thêm 40 tỷ USD cho quốc phòng trong vòng tám năm, trong bối cảnh hòn đảo dân chủ này tìm cách ngăn chặn nguy cơ bị Trung Quốc tấn công.

“Mục tiêu cuối cùng là xây dựng năng lực phòng vệ có thể bảo vệ lâu dài nền dân chủ Đài Loan,” ông Lại phát biểu tại một cuộc họp báo ở Đài Bắc, một ngày sau khi công bố kế hoạch quốc phòng trị giá 40 tỷ USD qua một bài viết trên Washington Post. Ông không tiết lộ thời gian dự kiến sử dụng khoản chi này trong bài.

Đài Loan đã và đang tăng cường chi tiêu quốc phòng trong thập kỷ vừa qua khi Trung Quốc gia tăng sức ép quân sự, nhưng chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đang thúc giục hòn đảo này hành động nhiều hơn nữa để tự bảo vệ mình.

Thêm vũ khí, thêm năng lực tác chiến phi đối xứng

Khoản chi thêm này sẽ được dùng cho “việc mua sắm đáng kể những vũ khí mới quan trọng từ Mỹ, đồng thời cải thiện hơn nữa năng lực tác chiến phi đối xứng của Đài Loan,” ông Lại cho biết trên Washington Post.

Ông cho rằng khoản đầu tư này “nhấn mạnh cam kết của chúng tôi trong việc bảo vệ nền dân chủ của Đài Loan,”. Tổng thống Lại gọi gói chi tiêu này là một bước tiến quan trọng nhằm trì hoãn hoặc ngăn chặn bất kỳ cuộc tấn công nào.

Tổng thống Lại khẳng định Đài Loan đã giữ được sự “kiên định” trước những vụ xâm nhập kỷ lục của Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc, khi lực lượng này đã tiến hành các cuộc diễn tập thăm dò vượt khỏi chuỗi đảo chiến lược đầu tiên .

Chuỗi đảo này bao gồm Nhật Bản, Đài Loan và Philippines.

Các cuộc diễn tập cho thấy Bắc Kinh ngày càng sẵn sàng thay đổi hiện trạng bằng vũ lực, ông Lại nhận định trên Washington Post.

“Việc quân đội Trung Quốc đang tăng cường lực lượng theo cách chưa từng thấy, kết hợp với các hành vi khiêu khích ngày càng gia tăng ở eo biển Đài Loan, biển Hoa Đông và biển Đông cũng như trên khắp khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương, cho thấy rõ sự mong manh của hòa bình trong khu vực,” ông nêu quan điểm, khi giải thích khoản ngân sách bổ sung như một phản ứng cần thiết trước thách thức chiến lược ngày càng tăng.

Tham vọng không lay chuyển của Bắc Kinh

Đảng Cộng sản Trung Quốc chưa bao giờ cai trị Đài Loan, nhưng Bắc Kinh tuyên bố hòn đảo là một phần lãnh thổ của mình và đe dọa sử dụng vũ lực để sáp nhập hòn đảo này.

Thông báo được đưa ra trong bối cảnh Tokyo và Bắc Kinh đang vướng vào một cuộc tranh cãi ngoại giao kéo dài nhiều tuần nay bắt nguồn từ đề xuất của Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi rằng Nhật Bản có thể can thiệp quân sự nếu Trung Quốc tấn công Đài Loan.

Sự bất đồng này cũng có phần ảnh hưởng đến cuộc điện đàm gần đây giữa Tổng thống Trump và lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình, khi ông Tập khẳng định chủ quyền của Trung Quốc đối với Đài Loan.

Căng thẳng giữa Trung Quốc và Nhật Bản diễn ra sau khi Mỹ phê duyệt việc xuất khẩu các bộ phận và linh kiện trị giá 330 triệu USD trongthương vụ bán vũ khí quân sự đầu tiên cho Đài Loan trong nhiệm kỳ thứ 2 của ông Trump vào hồi đầu tháng này.

Những khoản chi cụ thể của Đài Loan

Ông Lại, lãnh đạo của Đảng Dân chủ Tiến bộ, đã công bố kế hoạch nâng chi tiêu quốc phòng hàng năm lên hơn 3% GDP vào năm tới và 5% vào năm 2030. Số liệu của chính phủ cho thấy chi tiêu quốc phòng có thể đạt 30,25 tỷ USD vào năm 2026, tương đương 3,32% GDP. Con số này đánh dấu lần đầu tiên vượt ngưỡng 3% của Đài Loan kể từ năm 2009.

Ngoài các thương vụ mua sắm vũ khí mới, ông Lại cam kết đẩy nhanh phát triển mạng lưới phòng không T-Dome, một hệ thống nhiều tầng tích hợp cảnh báo sớm dựa trên trí tuệ nhân tạo, tên lửa đánh chặn, phòng thủ bằng máy bay không người lái và các nền tảng đối không. Theo Bloomberg, ông từng đưa ra các phát biểu tương tự trong những lần tiếp xúc với công chúng Mỹ, như một phần chiến lược nhằm đảm bảo Washington hiểu rõ mối đe dọa này.

Ông Lại nhấn mạnh những nỗ lực mới nhằm tăng cường phối hợp giữa chính phủ, quân đội và xã hội dân sự thông qua Ủy ban Kiên cường phòng vệ toàn xã hội được thành lập năm ngoái. Ông cho biết ủy ban này sẽ cải thiện khả năng ứng phó của Đài Loan trước các thiên tai hoặc khủng hoảng do con người gây ra.

“Thông điệp của tôi ở đây rất rõ ràng: Không gì có thể thay đổi cam kết của Đài Loan đối với hòa bình và ổn định,” ông Lại viết trên Washington Post. “Không quốc gia nào quyết tâm bảo vệ tương lai của Đài Loan hơn chính chúng tôi.”

Những rào cản ở Đài Loan

Tuy nhiên, chính phủ có thể gặp khó khăn trong việc được quốc hội thông qua, nơi mà phe đối lập -- Quốc dân đảng và Đảng Dân chủ Nhân dân Đài Loan -- đang kiểm soát. Chủ tịch Quốc dân đảng Cheng Li-wun đã bác bỏ các mục tiêu của ông Lại, với lý do Đài Loan “không có nhiều tiền như vậy.”

Bloomberg đưa tin, các khoản ngân sách đặc biệt như khoản chi này sẽ gặp phải nhiều trở ngại lớn vì cần có sự phê duyệt của cơ quan lập pháp.

Tuy nhiên, ông Lại nhấn mạnh Đài Loan vẫn sẵn sàng đối thoại với Bắc Kinh. Ông viết rằng dù Đài Bắc vẫn tiếp tục tìm kiếm các cơ hội đàm phán, các chính sách của hòn đảo này “được xây dựng dựa trên những nền tảng vững chắc thay vì những suy nghĩ thiếu thực tế.”