Nguồn: Focus | 2025-12-02

Các nhà thầu quốc phòng lớn nhất của Trung Quốc đang chứng kiến doanh thu vũ khí sụt giảm ngay cả khi doanh số vũ khí toàn cầu cao kỷ lục, qua đó làm suy yếu nỗ lực của Bắc Kinh nhằm xây dựng một ngành công nghiệp quân sự tầm cỡ thế giới.

Sự suy giảm này khiến châu Á và châu Đại Dương trở thành khu vực duy nhất nơi các nhà sản xuất vũ khí hàng đầu thế giới suy giảm tổng thể trong năm ngoái.

Trong một báo cáo công bố hôm 1/12, Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI) cho biết tổng doanh thu vũ khí của 23 công ty có trụ sở tại châu Á và châu Đại Dương trong bảng xếp hạng Top 100 mới nhất của họ đã giảm 1,2%, xuống còn 130 tỷ USD trong năm 2024.

Các nhà sản xuất vũ khí Trung Quốc mất vị thế

SIPRI cho rằng mức giảm này “gần như hoàn toàn” là do sự sa sút của các nhà sản xuất Trung Quốc. Tám công ty Trung Quốc trong Top 100 bị sụt giảm 10% doanh thu vũ khí, xuống còn 88,3 tỷ USD năm 2024 – mức giảm theo tỷ lệ phần trăm lớn nhất của bất kỳ quốc gia nào trong danh sách. Sáu trong số tám công ty Trung Quốc ghi nhận doanh thu vũ khí thấp hơn trong bối cảnh có nhiều cáo buộc tham nhũng trong quá trình mua sắm, dẫn tới việc trì hoãn các đơn hàng mới và rà soát lại các hợp đồng hiện có, theo SIPRI.

Hãng hàng không khổng lồ AVIC, xếp hạng thứ 8, vẫn là nhà sản xuất vũ khí lớn nhất của Trung Quốc, nhưng doanh thu của họ đã giảm khi việc bàn giao máy bay quân sự chậm lại, theo SIPRI. Nhà sản xuất hệ thống trên mặt đất NORINCO, xếp hạng 11, ghi nhận mức giảm mạnh nhất trong toàn bộ Top 100 khi doanh thu vũ khí của họ giảm 31%, xuống còn 14,0 tỷ USD, sau khi giới chức xem xét hoặc buộc phải hoãn các hợp đồng lớn, sau khi chủ tịch hội đồng quản trị và lãnh đạo bộ phận quân sự của công ty bị cách chức vì các cáo buộc tham nhũng.

“Một loạt cáo buộc tham nhũng trong hoạt động mua sắm vũ khí của Trung Quốc đã dẫn đến việc các hợp đồng vũ khí lớn bị hoãn hoặc hủy bỏ trong năm 2024”, Nan Tian, Giám đốc Chương trình Chi tiêu Quân sự và Sản xuất Vũ khí của SIPRI, cho biết trong một tuyên bố của SIPRI.

“Điều này làm gia tăng sự không chắc chắn về hiện trạng các nỗ lực hiện đại hóa quân sự của Trung Quốc cũng như thời điểm hiện thực hóa các năng lực mới”, ông nói thêm.

Chống tham nhũng ảnh hưởng đến mua sắm

Theo Reuters, áp lực đối với ngành công nghiệp quốc phòng Trung Quốc có liên quan chặt chẽ đến chiến dịch chống tham nhũng trên diện rộng và kéo dài của Chủ tịch Tập Cận Bình.

Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) là một trong những mục tiêu chính của cuộc thanh trừng. Năm 2023, các điều tra viên của ông Tập đã hướng sự chú ý tới Lực lượng Tên lửa vốn rất được đề cao của PLA.

Hồi tháng 10, Đảng Cộng sản Trung Quốc đã khai trừ 9 vị tướng hàng đầu vì các cáo buộc tham nhũng, trong đó có He Weidong, vị tướng có cấp bậc cao thứ hai của nước này. SIPRI đã thấy những biến động chính trị liên tục này có liên hệ trực tiếp với hiệu quả kinh doanh của các nhà sản xuất vũ khí lớn.

Nhà sản xuất hàng không vũ trụ và tên lửa CASC, xếp hạng 17, chứng kiến doanh thu vũ khí giảm chủ yếu do Trung Quốc trì hoãn các dự án vệ tinh quân sự và phương tiện phóng sau khi chủ tịch CASC bị cách chức vào cuối năm 2023 vì các cáo buộc tham nhũng, theo SIPRI. Doanh thu vũ khí của CASC đã sụt giảm 16%, xuống còn 10,2 tỷ USD.

Trái lại, hãng đóng tàu CSSC, xếp hạng 14, là một trong chỉ hai công ty vũ khí Trung Quốc trong Top 100 ghi nhận tăng trưởng. Doanh thu vũ khí của họ tăng 8,7%.

Nhật Bản, Hàn Quốc và Ấn Độ vươn lên

Trong khi các nhà sản xuất vũ khí Trung Quốc bị siết chặt, thì các đối thủ trong khu vực đang tăng tốc.

Bốn công ty Hàn Quốc trong Top 100 đã tăng doanh thu vũ khí 31%, lên 14,1 tỷ USD trong năm 2024. Tập đoàn Hanwha, xếp hạng 21, nâng doanh thu vũ khí thêm 42%, đạt 8,0 tỷ USD nhờ xuất khẩu tăng và việc bàn giao các hệ thống vũ khí trong nước. Lần đầu tiên, tập đoàn đạt được nhiều doanh thu từ xuất khẩu hơn là từ thị trường nội địa, theo SIPRI.

Năm công ty Nhật Bản trong Top 100 ghi nhận tổng doanh thu vũ khí đạt 13,3 tỷ USD năm 2024, tăng 40% so với 2023. Cả 5 công ty đều đạt mức tăng hai chữ số nhờ nhu cầu nội địa mạnh mẽ. Tập đoàn Mitsubishi Heavy Industries, xếp hạng 32, tăng doanh thu vũ khí 37%, chủ yếu từ việc bán máy bay và các hệ thống tên lửa, theo SIPRI.

Trong khi đó, Ấn Độ tăng trưởng ổn định hơn. Ba công ty Ấn Độ trong Top 100 ghi nhận tổng doanh thu vũ khí tăng 8,2%, đạt 7,5 tỷ USD năm 2024, theo viện này.

Doanh số vũ khí toàn cầu đạt đỉnh cao mới

Mọi khu vực khác, ngoại trừ châu Á và châu Đại Dương, đều ghi nhận tăng trưởng. Tổng doanh số vũ khí của 100 công ty hàng đầu thế giới tăng 5,9% năm 2024, đạt mức kỷ lục 679 tỷ USD, khi các nhà sản xuất tận dụng nhu cầu cao, một phần được thúc đẩy bởi các cuộc chiến ở Ukraine và Gaza cũng như căng thẳng khu vực gia tăng, theo SIPRI.

Các công ty vũ khí của Mỹ tiếp tục chiếm thị phần lớn nhất, với tổng doanh thu tăng 3,8%, lên 334 tỷ USD. Châu Âu, không bao gồm Nga, ghi nhận tổng doanh thu tăng 13%, đạt 151 tỷ USD, trong khi hai công ty Nga trong Top 100 tăng tổng doanh thu vũ khí 23%, lên 31,2 tỷ USD, theo SIPRI.