Nguồn: Focus và AFP | 2025-12-02

TOKYO: Các tàu Nhật Bản và Trung Quốc hôm 2/12 đã lâm vào thế đối đầu mới trên biển xung quanh quần đảo tranh chấp Senkaku, lực lượng hải cảnh của hai nước cho biết, trong bối cảnh căng thẳng lan rộng trên các kênh ngoại giao.

Trung Quốc gọi quần đảo này là Điếu Ngư. Nhật Bản quản lý những hòn đảo này và gọi đây là lãnh thổ Nhật Bản, trong khi cả Bắc Kinh và Đài Bắc đều tuyên bố chủ quyền.

Quan hệ Trung – Nhật đã căng thẳng kể từ tháng 11, khi tân Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi gợi ý rằng Tokyo có thể can thiệp bằng quân sự trong trường hợp Trung Quốc tấn công Đài Loan.

Trung Quốc tuyên bố Đài Loan tự trị là một phần lãnh thổ của mình và không loại trừ việc sử dụng vũ lực để đưa hòn đảo này về dưới sự kiểm soát của mình.

Hăm dọa một tàu cá Nhật Bản

Trong vụ việc mới nhất, các tàu của Hải cảnh Trung Quốc (CCG) đã tiến gần một tàu cá của Nhật Bản, khiến một tàu tuần tra Nhật Bản đã ra lệnh cho họ rời khỏi khu vực, Hải cảnh Nhật Bản cho biết.

“Các hoạt động của tàu hải cảnh Trung Quốc di chuyển trong lãnh hải của Nhật Bản quanh quần đảo Senkaku trong khi khẳng định các yêu sách của riêng họ về cơ bản là vi phạm luật pháp quốc tế”, lực lượng hải cảnh cho biết, đồng thời nói thêm rằng hai tàu Trung Quốc, cùng với các tàu khác, vẫn ở trong vùng biển lân cận.

Người phát ngôn CCG Liu Dejun đưa ra một lời tường thuật hoàn toàn khác, nói rằng một tàu cá của Nhật Bản đã “xâm nhập trái phép vào lãnh hải Trung Quốc”.

Đợt bùng phát căng thẳng này diễn ra sau một vụ việc ngày 16/11 tại cùng vùng biển, liên quan đến việc các tàu vũ trang của Trung Quốc đã phớt lờ lệnh rút đi của Nhật Bản, trong khi Bắc Kinh biện minh rằng các chuyến tuần tra này khi đó là hợp pháp.

Những vụ chạm trán trên biển mới nhất này trùng với việc Bắc Kinh gia tăng sức ép chính trị và ngoại giao đối với Tokyo sau khi bà Takaichi lên tiếng về Đài Loan. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lin Jian hôm 1/12 đã chỉ trích Nhật Bản vì đã nêu bật các yêu sách của mình đối với quần đảo này tại Bảo tàng Quốc gia về Lãnh thổ và Chủ quyền.

Hệ lụy tại Liên Hợp Quốc

Căng thẳng trên biển đi kèm với một cuộc trao đổi căng thẳng tại Liên Hợp Quốc (LHQ). Đại sứ Trung Quốc tại LHQ Fu Cong đã viết thư cho Tổng Thư ký LHQ António Guterres hôm 2/12, hối thúc Tokyo chấm dứt việc “chuyển trách nhiệm” trong tranh chấp liên quan đến phát biểu của bà Takaichi, theo tờ Chosun Daily của Hàn Quốc.

Một bức thư trước đó ngày 21/11 của ông Fu mô tả các bình luận của bà Takaichi về Đài Loan là một mối đe dọa quân sự mới.

Đại sứ Nhật Bản tại LHQ Yamazaki Kazuyuki đã phản hồi ngày 25/11, khẳng định lập trường cốt lõi “phòng thủ thụ động” của Tokyo và bác bỏ lập luận của Trung Quốc, theo Reuters.

Một số nhà phân tích được truyền thông Trung Quốc và Nhật Bản dẫn lại cho rằng Bắc Kinh có thể coi bà Takaichi là một nhà lãnh đạo ngắn hạn và có thể sẵn sàng chấp nhận việc quan hệ tiếp tục xấu đi trong nhiệm kỳ của bà.

Đài Loan là điểm nóng kể từ tháng 11

Quan hệ giữa Trung Quốc và Nhật Bản đã căng thẳng kể từ các phát biểu của bà Takaichi về Đài Loan. Bắc Kinh đổ lỗi cho bà Takaichi về sự xấu đi này.

Tại một cuộc họp báo thường kỳ của Bộ Ngoại giao Trung Quốc hôm 2/12, người phát ngôn Lin Jian yêu cầu Tokyo tôn trọng các cam kết chính trị của mình, rút lại lời phát biểu của bà Takaichi và “tự vấn lương tâm”.

Truyền thông nhà nước Trung Quốc, bao gồm Nhân dân Nhật báo, Tân Hoa Xã và Thời báo Hoàn cầu, đã khuếch đại những lời chỉ trích, huy động các nhà phân tích quân sự và học giả khi Bắc Kinh kỷ niệm 80 năm chiến thắng Nhật Bản trong Thế chiến II.

Tuy nhiên, khi Nhật Bản đầu hàng năm 1945, phe Cộng sản vẫn còn bốn năm nữa mới giành được quyền lực ở Trung Quốc.

Bắc Kinh đang leo thang thứ ngôn từ dân tộc chủ nghĩa kiểu “chiến lang” và sử dụng các tổ chức toàn cầu cùng các phái bộ ở nước ngoài để ngăn cản Nhật Bản ủng hộ Đài Loan, tờ báo bảo thủ của Nhật Yomiuri Shimbun cho biết.