Oleh Focus | 2025-03-10

Pertikaian undang-undang mengenai bayaran-bayaran hidrokuasa adalah peringatan yang jelas mengenai beban ekonomi yang diiringi Inisiatif Jalur dan Jalan China (BRI) di Laos.

Nam Ou Power, anak syarikat Power Construction Corp. di China (PowerChina), telah memfailkan kes di Singapura terhadap Electricite du Laos (EdL), lapor Reuters pada 5 Mac.

Menurut dokumen yang dikemukakan pada Februari ke Pusat Timbang Tara Antarabangsa Singapore, EdL berhutang sebanyak $486.3 juta kepada PowerChina untuk pembayaran yang tertunggak, ditambah anggaran $65.8 juta dalam faedah.

Tuntutan tersebut berkaitan dengan invois-invois bulanan yang dibuat antara Januari 2020 dan Disember 2024.

Tuntutan itu juga merangkumi $3 juta tambahan sebagai ganti rugi kerana pembayaran dibuat dalam mata wang kip Laos dan bukannya 85% dalam dolar Amerika seperti yang dipersetujui.

Jumlah tersebut bersamaan dengan kira-kira 4% daripada Keluaran Dalam Negara Kasar Laos.

Pertikaian ini berpunca daripada projek Hidrokuasa Lata Sungai Nam Ou yang bernilai $2.7 bilion, salah satu usaha tenaga terbesar di Laos.

Projek ini terdiri daripada tujuh stesen hidrokuasa sepanjang 350km di Sungai Nam Ou dan menyumbang 1.27GW kepada jumlah kapasiti hidrokuasa Laos, atau kira-kira 7% daripada kapasiti keseluruhan negara sebanyak 18GW.

Loji-loji kuasa ini telah beroperasi sejak 2021, tetapi Laos mengalami kesukaran untuk memenuhi kewajipan kewangannya.

Laos telah membuat pelaburan besar dalam 80 empangan hidrokuasa di Sungai Mekong dan anak-anak sungainya, sebagai sebahagian daripada cita-citanya untuk menjadi "bateri Asia Tenggara," mengeksport tenaga ke negara-negara jiran.

Hutang yang tidak mampan

Kebanyakan projek-projek ini, termasuk Nam Ou, dibiayai oleh pinjaman China di bawah BRI.

Namun, inisiatif-inisiatif ini telah meninggalkan Laos dibebani dengan hutang yang tidak mampan, bukannya memberikan manfaat ekonomi yang diharapkan.

China memegang kira-kira 76% daripada hutang Laos. Selain daripada hidrokuasa, China juga telah membiayai pembangunan infrastruktur Laos, termasuk landasan kereta api laju tinggi yang menghubungkan negara tersebut dengan China.

Projek-projek ini telah menyebabkan krisis kewangan Laos bertambah teruk, dengan jumlah hutang awam mencecah hampir $14 bilion, bersamaan dengan 118.3% daripada KDNK negaranya pada tahun ini, menurut anggaran Tabung Kewangan Antarabangsa.

Sekitar $10.5 bilion daripada jumlah ini adalah hutang kepada China.

Ketegangan kewangan ini digandakan dengan hiperinflasi dan penurunan mendadak nilai mata wang kip Lao, yang telah kehilangan hampir tiga perlima nilai mata wangnya dalam tempoh lima tahun lalu. Pada 2025, kadar inflasi Laos dijangka mencapai 23.7%.

Memandangkan beban hutang semakin meningkat, Laos menyerahkan kawalan ke atas sebahagian besar infrastruktur tenaga negara itu kepada China.

Pada tahun 2020, EdL menyerahkan kawalan majoriti bahagian penghantaran tenaga kepada China Southern Power Grid sebagai sebahagian daripada perjanjian penyusunan semula hutang. Langkah ini secara efektif meletakkan rangkaian kuasa negara Laos di bawah pengurusan China, menimbulkan kebimbangan mengenai kedaulatan dan pergantungan ekonomi.

Tuntutan undang-undang terhadap EdL menandakan kali pertama timbulnya timbang tara antarabangsa oleh sebuah entiti milik negara China terhadap syarikat yang dikawal oleh kerajaan Laos.

Walaupun Laos belum memberi respons secara terbuka terhadap pemfailan timbang tara tersebut, kes ini menekankan kelemahan kewangan negara yang dikelilingi daratan itu dan risiko yang dikaitkan dengan pelaburan meluas China dalam infrastrukturnya.