Ayon kay Wu Qiaoxi | 2025-06-02

Ang estratehiyang pagtulong ng China sa Southeast Asia ay tahimik na nagbabago mula sa malalaking proyekto ng imprastruktura patungo sa mas maliliit na inisyatiba sa green energy, edukasyon, at kabuhayan ng mga komunidad.

Noong nakaraang dekada, ang Belt and Road Initiative (BRI) ng China ay itinuturing na matapang na hakbang upang pagdugtungin ang mga rehiyon sa pamamagitan ng mga pantalan, riles, at mga highway, ngunit dahil sa tumataas na utang, mga proyektong hindi natatapos, at tumitinding pag-aalinlangan, napilitan itong baguhin ang estratehiya.

Ang China ang pinakamalaking ka-partner sa pag-unlad ng rehiyon mula 2015 hanggang 2021, na naglalaan ng humigit-kumulang $5.5 bilyon kada taon sa opisyal na pondo para sa pagpapaunlad ng rehiyon.

Karamihan ng pondong iyon ay napunta sa malalaking proyekto ng imprastruktura, ayon sa ulat ng Lowy Institute ng Australia noong Marso.

Ang China ay kasama sa 24 ng kabuuang 34 na mga imprastrukturang bilyong dolyar na megaproject ng rehiyon.

Ngunit ang kabuuang porsyento ng natapos ay 33% lamang at kinansela ng mga opisyal ang limang proyekto na nagkakahalaga ng $21 bilyon, kabilang ang mga riles sa Thailand at Pilipinas.

Dagdag pa rito, tatlong pang proyekto na nagkakahalaga ng $5 bilyon ang tila naantala o iniwan, na inilalantad ang mga limitasyon ng modelo ng marangyang paggastos, ayon sa ulat.

Minsang pinuri bilang isang engrandeng plano para pagdugtungin ang mundo, ang BRI ay patuloy na nababahiran ng pag-abandona, lumalaking utang, katiwalian, at mga kontrobersiyang pangkalikasan.

“Ang BRI ay nagbago mula sa pagiging tambakan ng surplus hanggang sa pagiging tagapagpondo ng malalaking imprastruktura,” ayon kay Zhang Junhua, isang senior associate sa European Institute for Asian Studies, na sumulat sa isang ulat noong nakaraang taon.

“Lumiit ang mga ambisyon nito sa ekonomiya ngunit nananatili pa rin itong isang politikal na instrumento para kay [Pangulong] Xi Jinping,” dagdag pa niya.

Ang pagbabagong ito ay hindi lamang sa pandaigdigan. Ito'y sumasalamin sa mga problemang pang-ekonomiya ng China sa sariling tahanan.

Noong 2024, naranasan ng China ang unang netong paglabas ng dayuhang kapital mula pa noong 1998. Kasabay nito ang krisis sa real estate, pagtaas ng lokal na utang, at mahinang pagbangon ng ekonomiya pagkatapos ng pandemya, na labis na nagpasikip sa espasyo ng pananalapi ng China.

Samantala, tumitindi ang pagbatikos ng pandaigdigang komunidad sa "debt trap diplomacy" ng China, kung saan sinasabi ng mga eksperto na ginagamit ng China ang mga pautang sa imprastruktura upang makontrol ang mga bansa kapag nahirapang bayaran ang kanilang mga utang.

'Maliit at maganda'

Bilang tugon, nag-recalibrate ang Beijing. Mula noong 2019, ito'y lumihis patungo sa mga proyektong “maliit at maganda”: mas mababang gastos, mas kaunting peligro, at nakatuon sa pangmatagalang kabuhayan ng komunidad.

Ang mga proyektong ito ay mas mababa ang budget at peligro, at mas tugma sa mga pangangailangan ng mga lokal na komunidad.

Gayunpaman, ang pagtutok sa mga proyektong “maliit at maganda” ay hindi nangangahulugang tuluyang naibabalik ang tiwala.

Noong tumama ang lindol sa Burma noong 2025 na yumanig sa Bangkok, tanging ang gusaling gumuho sa lungsod ay ang Audit Building na itinayo ng China Railway Ten Bureaus Group — na muling nagbunsod ng mga pangamba tungkol sa kalidad ng engineering China.

Isang mas pangunahing hamon ang nakasalalay sa pampulitikang lohika sa likod ng pagtulong ng China.

Hindi tulad ng pangmatagalan at institusyunal na tulong ng Japan sa Southeast Asia, “madalas na labis na politikal at estratehiko ang mga layunin ng tulong ng China,” ayon kay Pei-Hsiu Chen, isang iskolar mula Taiwan, sa panayam ng Focus.

Kasunod ng kasalukuyang pagbagsak ng ekonomiya, ang foreign aid nito ay “lumiit at nagbago ang kalidad,” aniya.

Kung mabibigo ang China na magkaroon ng transparent na usapan, co-construction, at mga ibinahaging benepisyo sa mga lokal na komunidad, mahihirapan itong pigilin ang mga batikos na ginagamit lamang nito ang tulong bilang isang “proyektong pamporma,” dagdag pa niya.

Ang kakayahan ng China na baguhin ang modelo ng pamumuno at geopolitical operational logic sa hinaharap ang magtatakda sa pagpapanatili ng foreign aid nito.

Ang kinabukasan ng tulong sa pagpapaunlad ng China sa Southeast Asia ay hindi lamang nakasalalay sa kakayahang pinansyal, kundi pati na rin sa kakayahan nitong bumuo ng tiwala at umangkop sa nagbabagong geopolitical terrain.

[Bahagi I ng IV sa serye tungkol sa Belt and Road Initiative ng China sa Southeast Asia]