Ayon kay Wu Qiaoxi | 2025-07-14

Pinalalakas ng China ang mga pagsisikap nitong kontrolin ang salaysay tungkol sa West Philippine Sea, na ngayon ay higit pa sa mga girian sa karagatan at papunta na sa diplomatikong pagtatangkang patahimikin ang mga kumokontra sa harap ng buong mundo.

Isang dokumentaryong Pilipino na nagsasalaysay ukol sa mga panganib na kinakaharap ng mga lokal na mangingisda at maritine personnel sa West Philippine Sea ang naging matatag laban sa pampulitikang panggigipit ng Beijing, matapos tangkaing pigilan ng konsulado ng China sa New Zealand ang pagpapalabas nito sa publiko.

Sinusundan ng "Food Delivery: Fresh from the West Philippine Sea," sa direksyon ni Baby Ruth Villarama, ang Philippine Coast Guard at mga mangingisdang Pilipino habang tinatahak ang mga pinag-aagawang teritoryo sa South China Sea, kung saan matagal nang nalalagay sa panganib ang kanilang kabuhayan at kaligtasan dahil sa agresyon ng China.

Ipinalabas ang pelikula noong Hunyo 30 sa Doc Edge Festival sa Auckland, ngunit agad itong pinuntirya ng konsulado ng China doon at hiniling sa mga organizer na kanselahin ang mga susunod na pagpapalabas, ayon sa Rolling Stone Philippines noong unang bahagi ng Hulyo.

Inilathala ng Doc Edge sa kanilang website ang kahilingan ng konsulado, na tinawag ang dokumentaryo na isang "instrumento ng pulitika."

Paulit-ulit na tumawag ang konsulado sa mga miyembro ng ticketing staff at ng board ng festival, ayon sa Doc Edge at mga prodyuser ng pelikula.

Ang South China Sea ay matagal nang pinagtatalunang teritoryo sa pagitan ng China at ng ilang bansa sa Southeast Asia, lalo na ng Pilipinas. Inaangkin ng China ang halos 90% ng dagat sa ilalim ng tinatawag nilang "nine-dash line," isang pag-aangkin sa dagat na pinawalang-bisa ng Permanent Court of Arbitration sa The Hague noong 2016.

Ang West Philippine Sea — na tawag ng Maynila sa kanilang Exclusive Economic Zone sa pinagtatalunang lugar — ay madalas na lugar ng sagupaan sa pagitan ng mga barko ng coast guard ng China at Pilipinas, na nauuwi sa mga pagsalakay gamit ang water cannon, salpukan ng mga sasakyang pandagat, at pagkasira ng mga kagamitan sa pangingisda.

Paglaban sa panggigipit ng China

Sa isang matalim na komentaryo, tinawag ng CGTN, isang kumpanyang pinatatakbo ng pamahalaan ng China, na bahagi ng isang kampanya para sa maling impormasyon ang dokumentaryo.

Sa kabila ng panggigipit na ito, tumangging kanselahin ng Doc Edge ang pelikula, at sinabing ito ay “naninindigan sa kalayaan ng festival at sa malayang pagpili ng mga palabas.”

“Ginawa ng Doc Edge ang isang bagay na kinatatakutang gawin ng marami,” sabi ng producer ng pelikula na si Chuck Gutierrez sa Rolling Stone Philippines. “Lumikha sila ng isang plataporma kung saan maririnig ang mga tinig mula sa iba’t ibang panig ng mundo, mahirap man o hindi kanais-nais ang katotohanan.”

Hindi naging madali ang pagpapalabas ng dokumentaryo.

Nakatakda sanang ipalabas ito sa Pilipinas bilang bahagi ng Puregold CinePanalo Film Festival noong Marso, ngunit bigla itong iniurong ng mga organizer ng festival dalawang araw bago ito nakatakdang ipalabas.

Sinusuportahan ang festival ng Puregold, isang Filipino-Chinese conglomerate na kilala sa pagbebenta ng mga murang produkto sa maramihang pagbili, kabilang ang mga produktong gawa sa China.

Binanggit ng organizer ang "mga impluwensya sa labas" noong panahong iyon, ngunit hindi nagbigay ng karagdagang detalye.

Ayon sa pahayag niya sa The Economist, sinabi ni Jay Batongbacal, direktor ng Institute for Maritime Affairs and Law of the Sea ng University of the Philippines, na malamang ay nagkaroon ng panggigipit sa festival mula sa Embahada ng China sa Pilipinas.

Binatikos ng Directors' Guild of the Philippines, isang samahan ng mga lokal na direktor ng mga pelikula, ang pagkansela at tinawag itong "isang nakakabahalang palatandaan kung paano unti-unting nawawala ang kalayaan sa pagpapahayag sa ating lipunan." Sinabi nila na "pinili ng mga organizer na supilin ang katotohanan," ayon sa Rappler noong Marso.

Kinondena ng Center for Information Resilience and Integrity Studies ang diplomatikong panggigipit ng China sa festival, at tinawag itong “isang pagtatangkang pigilan ang mapananaligang pagkukuwento,” ayon sa Inquirer.net.

'Upang mapansin at marinig'

Ikinukuwento ng Food Delivery ang buhay ng mga mangingisda sa Zambales, at ng Philippine Navy habang isinasagawa nito ang mga misyon ng paghahatid ng supply sa mga outpost sa Spratly Islands, isang pinag-aagawang kapuluan sa South China Sea.

Kabilang sa mga eksena ang paghahanap ng mga mangingisda sa apat nilang nawawalang kasamahan, pagharap sa lumalalang kahirapan, at pagpapakita ng katapangan sa mga panliligalig ng China.

Isang mangingisda ang nagsalita sa kamera sa isang tahimik na sandali: “Meron talagang kinukuha dito na mga tao” (“Ito ang mga panahong kinukuha ng dagat ang mga tao”).

Mainit na tinanggap ang pelikula sa Doc Edge, kung saan napanalunan nito ang Tides of Change Award noong Hulyo 3.

“Para sa atin ang parangal na ito — para sa bawat Pilipino,” sabi ni Villarama. “Dahil tulad ng dagat, wala nang hihigit pa sa kagustuhang mapansin at marinig,” ayon sa ulat ng Inquirer.net.

Mula noon, nagpahayag na ng suporta ang pamahalaan ng Pilipinas para sa mga gumawa ng pelikula.

Kinondena ni National Security Adviser Eduardo Año ang mga pagtatangka ng China na pigilan ang pagpapalabas ng pelikula sa isang pahayag noong Hulyo 8, at sinabing ito’y “isang hayagang pagtatangkang patahimikin ang isang makapangyarihang salaysay na naglalantad ng katotohanan tungkol sa sitwasyon sa West Philippine Sea."

Ayon sa militar ng Pilipinas, “naninindigan kami” sa mga gumawa ng Food Delivery “sa pagtatanggol sa katotohanan at soberanya.”