Ayon kay Qu Qiaoxi | 2025-08-05

Ang pagdalo ni Pangulong Prabowo Subianto ng Indonesia sa BRICS summit sa Brazil noong Hulyo, bilang ganap na kasapi sa unang pagkakataon, ay nagbubunsod ng pangamba hinggil sa nagbabagong ugnayang pampolitika sa Timog-Silangang Asya.

Noong Enero 7, naging kauna-unahang bansa mula sa Association of Southeast Asian Nations (ASEAN) ang Indonesia na pormal na sumapi sa BRICS, isang intergovernmental bloc na kinabibilangan ng mga bansa mula sa Global South.

Ang paglahok ni Subianto sa summit ay nagpapahiwatig ng lumalalim na ugnayan ng Indonesia sa BRICS, na itinatag noong 2009 ng China, Russia, Brazil, at India, at sinundan ng pag-anib ng South Africa noong sumunod na taon.

Sa mga nagdaang taon, sumapi rin sa BRICS ang Egypt, Ethiopia, Iran, United Arab Emirates, at Indonesia, dahilan upang umabot sa sampu ang kabuuang bilang ng mga kasapi.

Ayon sa International Monetary Fund (IMF), ang mga ekonomiya ng BRICS ay bumubuo na ngayon ng mahigit 40% ng pandaigdigang produksyon batay sa purchasing power parity (PPP), mas mataas kaysa sa halos 30% na bahagi ng Group of Seven (G7).

Nagnanais ang Indonesia ng 8% na paglago sa GDP at umaasang mapalawak ang presensya nito sa mga merkado ng Asya, Aprika, at Latin Amerika sa pamamagitan ng BRICS at iba pang kasosyo mula sa Global South. Nais din nitong makakuha ng murang pautang mula sa BRICS New Development Bank (NDB), ayon sa mga eksperto.

Sinabi ni Yohanes Sulaiman, associate professor sa Jenderal Achmad Yani University, sa The Straits Times noong Hulyo 8 na ang kaakit-akit sa NDB ay ang pagkakaloob nito ng "pondo na hindi dumaraan sa masusing pagsusuri."

Ayon kay Sulaiman, kumpara sa mga multilateral na institusyong pinamumunuan ng mga bansang Kanluranin tulad ng World Bank at International Monetary Fund (IMF), mas kaunti ang kundisyong ipinapataw ng BRICS New Development Bank (NDB) at mas maluwag ang pagpopondo para sa mga proyektong gaya ng bagong kabisera ng Indonesia, libreng tanghalian sa mga paaralan, at pagpapaunlad ng imprastruktura sa mga baybaying lugar.

Nanganganib ang pagkakaisa ng ASEAN

Ang pagpasok ng Indonesia sa BRICS ay nagbunsod ng mga alalahanin hinggil sa posibleng epekto nito sa tradisyon ng di-pagkakampi-kampi at sa panloob na pagkakaisa ng ASEAN.

Ang pag-anib ng Indonesia sa BRICS ay nagtulak sa mga kasaping estado ng ASEAN na Thailand, Malaysia, at Vietnam na palakasin ang kanilang ugnayan sa grupo, kung saan ang bawat isa ay naging kasosyong bansa ng BRICS.

Sa kanyang pagbisita sa Bangkok noong Mayo, hayagang ipinahayag ni Prabowo ang suporta sa bid ng Thailand na sumapi sa BRICS, na nagdulot ng pangamba sa ilang tagamasid hinggil sa posibilidad ng pag-usbong ng isang “BRICS caucus” sa loob ng ASEAN.

Sinabi ng Indonesian scholar na si Teuku Rezasyah sa The Straits Times noong Hulyo 8 na ang suporta ng Indonesia para sa Thailand ay maaaring magbunsod ng paglitaw ng isang bagong caucus sa loob ng ASEAN, hiwalay sa matagal nang umiiral na Malay network na kinabibilangan ng Indonesia, Malaysia, at Brunei.

Masusubok pa lalo ang oryentasyong pampulitika at panloob na pagkakaisa ng ASEAN kung iimbitahan si Russian President Vladimir Putin at iba pang lider ng BRICS sa summit ng bloc na nakatakdang ganapin ngayong Oktubre, ayon kay Derek Grossman, isang adjunct lecturer sa Elliott School of International Affairs ng George Washington University, sa isang artikulo sa Foreign Policy noong Hulyo.

Ang ASEAN ay nagpapatakbo sa isang modelong nakabatay sa pinagkaisang pagpapasya, na nangangailangan ng ganap na kasunduan mula sa lahat ng kasaping estado para sa bawat mahalagang hakbang. Matagal na rin nitong pinanghahawakan ang prinsipyo ng hindi pagkakahanay upang mapanatili ang estratehikong awtonomiya ng rehiyon.

Ayon kay Grossman, dahil mababa ang posibilidad na makamit ng ASEAN ang ganap na pagkakaisa hinggil sa posibleng pagsapi sa BRICS, kumikilos na ang ilang kasaping estado nang paisa-isa upang makipag-ugnayan sa BRICS, isang hakbang na lalo umanong nagpapalabnaw at nagpapahina sa samahan mula sa loob.

Itinuro niya ang sentral na papel ng China sa BRICS bilang isang pangunahing balakid.

Isinulat ni Grossman na ang ilang bansa sa ASEAN, tulad ng Pilipinas at Singapore, pati na rin ang miyembro ng BRICS na Indonesia at kasosyong bansa na Vietnam, ay maaaring mag-ingat sa pagbibigay kay Beijing ng panibagong daan upang mapalawak ang impluwensiya nito sa rehiyon.

Matagal nang umiiral ang mga pagkakaiba sa pananaw hinggil sa estratehiya ng ASEAN sa pagharap sa China. Halimbawa, kapwa tinututulan ng Pilipinas at Vietnam ang pagbibigay kay Beijing ng karagdagang impluwensiya sa mga negosasyong pinangungunahan ng ASEAN kaugnay ng Code of Conduct sa South China Sea, ayon pa kay Grossman.

Sa panig nito, patuloy na binibigyang-diin ng pamahalaan ng Indonesia ang paninindigan nitong hindi nakikihanay sa alinmang panig.

Ayon kay Foreign Minister Sugiono sa isang panayam sa Antara noong Hulyo 24, ang pagsapi ng Indonesia sa BRICS ay bahagi ng malaya at aktibong patakarang panlabas ng bansa.

“Ipinapakita ng ating kasaysayan na sa tuwing tayo’y pumapanig sa isang makapangyarihang bloke, nahahati ang ating lipunan,” ayon sa kanya.