Ayon kay Li Xianchi | 2025-08-20

Nakamit ng Australia at Vanuatu ang isang makasaysayang kasunduan na nagkakahalaga ng 500 milyong AUD ($326.5 milyon) upang palakasin ang kaunlarang pang-ekonomiya at kooperasyong pang-seguridad, isang hakbang na itinuturing na panimbang sa lumalawak na impluwensya ng China sa Pasipiko.

Ang kasunduang kilala bilang Nakamal Agreement ay maglalaan ng pondo mula sa Australia patungong Vanuatu sa susunod na dekada, na sumasaklaw sa pagpapalakas ng kakayahang harapin ang pagbabago ng klima, imprastruktura at suporta sa seguridad, kalayaan sa paggawa, at tulong sa badyet.

Ang pormal na pagpirma nina Punong Ministro ng Vanuatu Jotham Napat at Punong Ministro ng Australia Anthony Albanese ay inaasahan sa Setyembre, ayon sa BBC.

Pinuri ni Australian Deputy Prime Minister Richard Marles ang makasaysayang kasunduan bilang “transformational,” na binigyang-diin ang malapit na ugnayan ng dalawang bansa.

"Ang kasunduang ito, sa unang pagkakataon, ay kinikilala ang matagal nang katotohanan: bilang dalawang bansa, tayo ay pamilya at ang ating kinabukasan ay lubos na magkakaugnay," sabi ni Marles sa isang pulong balitaan sa isla ng Tanna.

Ipinahayag ni Napat ang parehong damdamin, inilarawan ang kasunduan bilang isang “win-win” para sa dalawang bansa. “Ang kasunduan ay magdudulot ng maraming benepisyo sa kalakalan sa pagitan ng dalawang bansa, maging sa kasunduan sa seguridad o pagbabagong pang-ekonomiya, na may partikular na pagtutok sa kalayaan sa paggawa,” sinabi niya sa mga mamamahayag sa parehong pulong balitaan.

Ang kasunduan ay kumakatawan sa muling pagtatangka matapos ang nabigong kasunduang pang-seguridad ng Australia at Vanuatu noong 2022, na iniwan ng noo’y Punong Ministro ng Vanuatu dahil sa mga huling minutong alalahanin sa seguridad, ayon sa Australian Broadcasting Corporation (ABC).

Sa pagkakataong ito, ang kasunduan ay sinuportahan ng National Security Council at ng Konseho ng mga Ministro ng Vanuatu, na nagbibigay dito ng mas matibay na pundasyon.

“Ang proseso ang pangunahing pagkakaiba,” sabi ng Pacific analyst na si Tess Newton Cain sa ABC, na binigyang-diin na ang mas malawak na mga pangako sa larangan ng ekonomiya at klima ay ginagawa itong mas matatag kaysa sa mga nakaraang pagtatangka.

Pagpapalakas sa klima at seguridad

Ang Vanuatu, na labis na nalalantad sa mga panganib sa klima, ay makikinaAng Vanuatu, na labis na nalalantad sa mga panganib sa klima, ay makikinabang mula sa nakatuong pondo para sa paghahanda sa sakuna at muling pagtatayo ng imprastraktura. Binigyang-diin ni Australian Foreign Minister Penny Wong ang pangmatagalang pokus at sinabi: “Ang pinakamahalagang bagay [tungkol sa kasunduan] ay kung nasaan tayo sa tatlo, lima, at sampung taon.”

Ang kasunduan ay nagpapatibay sa mga pwersang panseguridad ng Vanuatu, kabilang ang Vanuatu Police Force at Maritime Wing, na nahaharap sa dumaraming hamon mula sa mga sakuna na nauugnay sa klima at sa ilegal na pangingisda, ayon sa isang strategist ng ASPI.

Kabilang sa naunang tulong ng Australia ang pagsasaayos ng mga baraks, suporta sa maritimong pagpapatrolya, at pagsasanay sa ilalim ng Defense Cooperation Program. Sa ilalim ng Nakamal Agreement, nangako ang Canberra ng humigit-kumulang 100 milyong AUD ($64.5 milyon) para sa panibagong ayudang panseguridad.

Bagama’t hindi binibigyan ng kasunduan ang Australia ng karapatang mag-veto sa mga pakikipagsosyo ng Vanuatu sa iba pang makapangyarihan, layon nitong pagtibayin ang posisyon ng Canberra bilang ‘partner of choice’ ng Vanuatu sa larangan ng seguridad. Ayon kina Blake Johnson at Astrid Young sa ASPI Strategist: ‘Ipinapakita ng kasunduan sa Australia ang kahalagahan ng nasabing ugnayan, gayundin ang kakayahan ng Australia na makinig at umangkop sa mga pangangailangan ng mga kapitbahay nito sa Pasipiko.’

Gayunpaman, nananatili ang ilang hindi pa nareresolbang isyu. Pinakamahalaga rito ang kahilingan ng Vanuatu para sa walang visa na paglalakbay patungong Australia, isang sensitibong paksang pampulitika sa Port Vila. Hayagang hinimok ni Napat ang Canberra na magbigay ng konsesyon, na iginiit na mahalaga ito sa loob ng bansa. Bagama’t tila hindi maisasakatuparan ang visa-free travel, kapwa panig ang nagpahiwatig ng kahandaang pag-aralan ang posibilidad ng pagpapaluwag sa mas malawak na mga paghihigpit.

Pagbabalanse sa impluwensiya ng Tsina

Malaki ang impluwensiya ng kaligirang heopolitikal. Naging pinakamalaking panlabas na pinagkakautangan ng Vanuatu ang Tsina matapos ang mga taong pagbibigay ng pautang para sa imprastruktura at pagpapatayo ng mga kalsada, mga opisina ng pamahalaan, at isang palasyo ng pangulo na tinatayang nagkakahalaga ng 31 milyong AUD ($19.6 milyon).

Nagbigay ang Beijing ng pagsasanay sa pulisya, mga bangkang panpatrolya, at suporta sa forensic. Sa ganitong kaligiran, ang Nakamal Agreement ay sumasalamin sa pagsisikap ng Australia na patatagin ang posisyon nito bilang nangungunang katuwang ng Vanuatu sa seguridad at pag-unlad, at hadlangan ang kakayahan ng Tsina na maitatag ang sarili bilang pangunahing katuwang sa kalakalan at seguridad ng bansa.

Para sa Canberra, ang kasunduang ito ay bahagi ng mas malawak na pagsisikap na palalimin ang ugnayan sa buong Pasipiko, kasunod ng mga kasunduan sa Solomon Islands, Tuvalu, at Papua New Guinea. Para naman sa Vanuatu, ito ay kumakatawan sa pagtatangkang pag-iba-ibahin ang mga katuwang habang pinangangalagaan ang soberanya sa ilalim ng matagal nang patakaran nitong “kaibigan sa lahat, walang kaaway.”

Sa kabila ng mga nananatiling katanungan hinggil sa mga visa, nakikita ng mga analista ang kasunduan bilang isang mahalagang hakbang pasulong. ‘Kinikilala nito na, bilang magkapitbahay, mayroon tayong iisang kapaligiran sa seguridad at pananagutan sa isa’t isa, na nakapaloob sa kasunduang ito,’ ani Marles sa Tanna.

Itinatampok ng tagumpay na ito ang patuloy na pagtugon ng Australia sa mga alalahanin sa Pasipiko at nagmamarka ng pag-unlad tungo sa isang rehiyonal na kalagayan na hindi gaanong nakadepende sa pang-ekonomiyang impluwensiya ng Beijing.