Ayon sa AFP at Focus | 2025-09-17

PORT MORESBY, Papua New Guinea -- Australia at Papua New Guinea (PNG) ay nabigong lagdaan ang isang matagal nang hinihintay na kasunduan sa pagtatanggol sa isa't isa tulad ng inaasahan noong Setyembre 17, habang hinahangad ng Canberra na palalimin ang ugnayan sa mga bansang Pasipiko at kontrahin ang lumalaking impluwensya ng Beijing.

Nakatakda ang kasunduan, na kilala bilang ang Pukpuk treaty, upang makita ang dalawang bansa na mangako sa pagtatanggol sa isa't isa mula sa mga armadong pag-atake habang nahaharap sila sa "umuusbong na mga banta" sa kanilang seguridad, ayon sa isang kopya na nakita ng AFP.

Malawak na inaasahang lalagdaan ito ng mga lider na sina Anthony Albanese at James Marape sa Port Moresby. Ngunit sinabi ng dalawang panig na magaganap "kasunod ng mga proseso ng Gabinete sa parehong bansa" ang pagpirma.

Pumirma sila ng joint communique, sa halip.

Binalewala ng Albanese ang pagkaantala, sinabi sa Australian Broadcasting Corporation (ABC) na naging "busy na linggo" ito sa PNG at "perpektong nauunawaan" ang paghihintay. Idinagdag niya na "napagkasunduan ang mga salita" at hinulaang lalagdaan "sa mga darating na linggo" ang deal.

Mga benepisyo para sa PNG kung pumipirma ito

Magdudulot ng mga benepisyo sa mga mamamayan ng PNG at sa kanilang bansa sa kabuuan ang kasunduan, kung lalagdaan.

Papayagan nito ang Australia na mag-recruit ng mga sundalo mula sa PNG at kabaliktaran, gayundin ang pagbibigay ng landas para sa mga mamamayan ng PNG upang makakuha ng pagkamamamayan ng Australia sa pamamagitan ng paglilingkod sa Australian Defense Force, sinabi ng PNG Defense Minister Billy Joseph.

Sinabi ni Marape sa ABC na "walang dumidikit" at sinabing malapit nang aprubahan ng gabinete ng PNG ang kasunduan: "Hindi kami nagpapatakbo ng diktadurang militar dito; isang demokrasya kami."

Ang PNG, hindi ang Australia, ang nagtulak para sa alyansa, sinabi niya: "Nasa ating magkakasamang interes na interoperable ang ating mga pwersa sa depensa. Ang protektahan ang bansa ang aking numero unong gawain."

Sumang-ayon ang dalawang panig sa "pagpapalakas at pagpapalawak ng kooperasyon sa pagtatanggol sa pamamagitan ng pinahusay na kakayahan, interoperability, at integration," ayon sa kanilang communique.

Itataas ng kasunduan ang PNG upang maging ikatlong kasosyo sa alyansa sa seguridad ng Australia pagkatapos ng Estados Unidos at New Zealand. "Ang ginagawa nito ay gawing pormal ang sa tingin ko ay isang sentido komun na posisyon na nagreresulta mula sa ating kasaysayan at nagreresulta mula sa ating heograpiya," ani Marape.

Sisiguraduhin ng kasunduan na "hindi makompromiso ng anumang aktibidad, kasunduan, o kaayusan sa mga ikatlong partido ang kakayahan ng alinman sa mga Partido na ipatupad ang Kasunduan," isang tango sa lumalagong impluwensya ng Tsina sa Pasipiko.

Sinubukan ng "mga panlabas na manlalaro" na sirain ang kasunduan, sabi ni Joseph. Tinalikuran ni Marape ang mga tanong sa papel ng Beijing, na nagsasabing: "Igalang natin ang Tsina; isa itong matibay na kaibigan, [ngunit] alam din ng Tsina: mayroon tayong mga kasosyo sa seguridad na pinili."

Dumating ang kasunduan na hindi pa rin nilagdaan 50 taon pagkatapos makamit ng PNG ang kalayaan mula sa Australia.

Ikalawang pagkadismaya ng Canberra ngayong buwan

Ang kabiguan nitong mapirmahan ay ang pangalawang pagkakataon sa buwang ito, na umalis si Albanese sa isang isla na bansa sa Pasipiko nang hindi nakakuha ng mahalagang kasunduan. Mas nauna rito, umalis siya mulasa mga usapan sa Vanuatunang walang pinal na kasunduan, matapos magpahayag ng pangamba si Punong Ministro Jotham Napat hinggil sa mga limitasyon sa pag-access sa mga pondo ng "kritikal na imprastruktura."

Pinalakas ng Canberra ang pakikipag-ugnayan nito sa rehiyon ng Pasipiko upang kontrahin ang lumalaking bakas ng paa ng Beijing.

Naglaan ang Tsina ng bilyun-bilyong dolyar sa mga bansa sa Pasipiko sa nakalipas na dekada, pinopondohan ang mga ospital, istadyum ng palakasan, kalsada at iba pang mga pampublikong gawain upang makakuha ng pabor. Nakita ng pamamaraang iyon sa Solomon Islands, Kiribati at Nauru na pinutol ang diplomatikong relasyon sa Taiwan sa mga nakaraang taon.

May "malakas na insentibo upang itaas ang kanilang pakikipagtulungan sa seguridad" sa panahon ng matinding geopolitical stress ang parehong mga bansa, sabi ni Mihai Sora ng Lowy Institute sa Sydney, na tumutukoy sa Australia at PNG.

Pinakamalaki at pinakamataong estado sa Melanesia ang PNG, sa hilaga ng Australia.

Matatalo ang Tsina sa kasunduang Australia-PNG

"Ang Tsina ang tanging partido na matatalo mula sa isang pagsasaayos ng mutual defense sa pagitan ng Australia at Papua New Guinea," idinagdag ni Sora, na tumutukoy sa isang "diplomatic knife fight sa Pasipiko" sa pagitan ng Canberra at Beijing.

Teknikal na nananatiling nasa ilalim ng negosasyon hanggang sa mapirmahan ang kasunduan, sinabi ni Don Rothwell, isang legal na iskolar sa Australian National University sa Canberra, sa ABC.

"Kung humiling ang gabinete ng PNG ng ilang pagbabago sa wika sa teksto ng kasunduan, nananatiling posible iyon," sabi niya.