Nguồn: Wu Qiaoxi | 2025-03-27

Trung Quốc đang đầu tư mạnh vào đội tàu nghiên cứu lớn nhất thế giới với mục tiêu lập bản đồ đáy đại dương, tiến hành nghiên cứu khoa học và có khả năng hỗ trợ các hoạt động quân sự. Theo một số quan sát viên, động thái này có thể đe dọa an ninh của Hoa Kỳ và các đồng minh.

Hai tàu nghiên cứu hiện đại của Trung Quốc, Xiangyanghong 01 và Dongfanghong 3 (Đông Phương Hồng 3) đang tiến hành thu thập toàn diện dữ liệu thủy văn ở khu vực phía Đông Ấn Độ Dương trong những tuần gần đây, tờ Wall Street Journal (WSJ) đưa tin ngày 12/3.

Trong những năm gần đây, các tàu nghiên cứu của Trung Quốc đã tăng cường hoạt động nghiên cứu hải dương học trên toàn cầu, thu thập dữ liệu về địa hình đáy biển, dòng hải lưu và các vấn đề thủy văn khác.

Các thông tin này có thể mang lại lợi ích lớn cho việc nghiên cứu về biến đổi khí hậu, quản lý tài nguyên đại dương, lắp đặt cáp ngầm và khai thác khoáng sản dưới biển. Đồng thời, chúng cũng có thể giúp Quân Giải phóng Nhân dân (PLA) Trung Quốc giành lợi thế chiến lược trong chiến đấu.

Thông tin nghiên cứu hải dương học có thể dùng được cho mục đích quân sự, chẳng hạn như nâng cao độ chính xác trong việc thả mìn, cải thiện khả năng phát hiện mục tiêu bằng sóng âm và hỗ trợ các tàu ngầm tránh bị theo dõi.

"Nếu Trung Quốc cho rằng đây là dữ liệu có giá trị cho quân đội và muốn có nó thì họ sẽ tìm ra cách để đạt được mục đích" Matthew Funaiole, một học giả cấp cao tại Dự án China Power (Sức mạnh của Trung Quốc), thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), nói với WSJ. "Không có hạn chế nào được đặt ra ở đây."

Cựu sĩ quan tình báo CIA Nick Thompson nói với The Cipher Brief (một trang tin chuyên về an ninh), rằng các hoạt động của Trung Quốc vượt khỏi giới hạn nghiên cứu khoa học và "có liên kết chặt chẽ với việc thu thập thông tin tình báo."

Các tàu nghiên cứu của Trung Quốc thường hoạt động gần Ấn Độ, Úc, Philippines và Đài Loan. Những hoạt động này dường như để thử nghiệm ranh giới lãnh thổ và dần "bình thường hóa các hoạt động này," Thompson cho biết.

Hoạt động đáng ngờ

Nghiên cứu của CSIS chỉ ra rằng, trong khoảng thời gian từ 2020 đến 2024, các tàu khảo sát của Trung Quốc đã dành hàng trăm nghìn giờ cho các hoạt động này trên toàn thế giới.

Trong số 64 tàu khảo sát đang hoạt động của Trung Quốc, hơn 80% các tàu này có liên hệ trực tiếp với PLA hoặc các tổ chức liên quan.

Một số tàu này đã ghé thăm các cảng quân sự và có những hoạt động đáng ngờ, chẳng hạn như mạo danh các tàu khác, vô hiệu hóa hệ thống nhận diện và né radar theo dõi. Điều này cho thấy chúng có liên quan trong việc thúc đẩy chính sách địa chính trị của Bắc Kinh.

Các tàu nghiên cứu của Trung Quốc đã liên tục xâm nhập vào vùng đặc quyền kinh tế của các quốc gia khác, khiến chính phủ Nhật Bản, Ấn Độ và các nước khác phải lên tiếng phản đối.

Cách thức thu thập dữ liệu thủy văn — cùng với ranh giới mờ nhạt giữa hoạt động dân sự và quân sự ở Trung Quốc — đã khiến "Ấn Độ phải lo ngại," Anushka Saxena, nhà phân tích tại Viện Takshashila, một tổ chức nghiên cứu Ấn Độ, nói với tờ Journal.

Các phương tiện truyền thông Trung Quốc đã thừa nhận rằng một số nhiệm vụ nghiên cứu bao gồm "những quan sát toàn diện trong lĩnh vực hải dương học quân sự."

Kết quả của những chuyến thám hiểm này có thể giúp PLA cải thiện năng lực hoạt động và gia tăng ảnh hưởng quân sự tại các vùng biển xa bờ và môi trường dưới biển sâu.