Theo Focus và AFP | 2025-04-22

Trong bối cảnh tranh chấp lãnh thổ giữa Trung Quốc và Philippines trên Biển Đông leo thang, việc phát hiện các thiết bị lặn khả nghi có nguồn gốc từ Trung Quốc này đã làm dấy lên những quan ngại sâu sắc về an ninh.

Quân đội Philippines ngày 15 tháng 4 cho biết, năm thiết bị lặn được ngư dân phát hiện có khả năng thu thập thông tin phục vụ cho "tác chiến dưới biển", trong đó ít nhất một thiết bị từng gửi tín hiệu về Trung Quốc.

Tiết lộ này diễn ra sau nhiều tháng xảy ra va chạm giữa lực lượng Philippines và Trung Quốc trên Biển Đông, đồng thời trùng thời điểm Manila chuẩn bị tổ chức cuộc tập trận quân sự quy mô lớn với đồng minh hiệp ước Hoa Kỳ trong tháng này.

Theo báo cáo từ các quan chức quân đội Philippines vào ngày 15 tháng 4, năm thiết bị lặn không người lái dưới nước đã được phát hiện trong khoảng thời gian từ năm 2022 đến 2024 tại những vị trí được đánh giá là “có tầm quan trọng chiến lược” đối với quốc phòng, an ninh quốc gia và hoạt động hàng hải quốc tế.

Chuẩn Đô đốc Roy Trinidad, người phát ngôn của Hải quân Philippines về các vấn đề liên quan đến Biển Đông, cho biết theo Thông tấn xã Philippines: “Chúng có khả năng tiếp nhận, xử lý, lưu trữ và truyền dữ liệu thông qua liên lạc vệ tinh tới một trạm trên đất liền, một tàu mẹ, hoặc các thiết bị lặn không người lái khác.”

Ông Trinidad cho biết việc thu thập dữ liệu của các thiết bị lặn này phục vụ cho những mục đích “ vượt xa việc điều hướng thông thường,” đồng thời nhấn mạnh rằng chúng được sử dụng để lập bản đồ địa hình dưới đáy biển và thu thập dữ liệu đo độ sâu – những yếu tố có vai trò then chốt trong chiến lược quân sự dưới lòng biển.

Xuất xứ Trung Quốc

Giới chức Philippines đã xác nhận rằng một trong năm thiết bị không người lái được thu hồi — mẫu màu vàng "HY-119" được tìm thấy ngoài khơi đảo Masbate vào ngày 30 tháng 12 — có nguồn gốc từ Trung Quốc.

“Đây là một thiết bị không người lái dưới nước do Trung Quốc sản xuất,” Chuẩn tướng Jonathan Cabal, Tư lệnh Nhóm Cảnh sát Biển Quốc gia Philippines, phát biểu trong phiên điều trần tại Thượng viện vào ngày 15 tháng 1, theo trang Philstar.com.

“Các doanh nghiệp thương mại của chúng ta không hề có loại thiết bị lặn không người lái như vậy. Vì thế, chúng tôi suy đoán rằng đây không phải là thiết bị dùng cho mục đích thương mại, mà có cấp độ quân sự hoặc phục vụ cho nghiên cứu khoa học.”

Chuẩn tướng Andre Dizon, Chỉ huy cảnh sát tại Masbate, lưu ý rằng thiết bị có khả năng liên lạc vệ tinh để truyền và nhận dữ liệu cũng như tin nhắn thoại, theo Naval News ngày 3 tháng 1.

“Dựa trên những ký hiệu ghi nhận được, đây là một hệ thống điều hướng và liên lạc dưới nước của Trung Quốc,” ông Dizon cho biết.

Một báo cáo của Naval News hồi tháng 1 cho hay thiết bị trên là một mẫu lướt biển “Sea Wing” do Viện Hải dương học Trung Quốc phát triển, có khả năng lặn sâu hơn 6,4 km và có tiềm năng hỗ trợ hạm đội tàu ngầm của Trung Quốc trong việc phát hiện và theo dõi tàu ngầm.

Dù chính quyền Philippines chưa chính thức nêu đích danh Trung Quốc là nguồn gốc của các thiết bị còn lại, nhưng các bằng chứng đều chỉ rõ theo hướng này.

Một trong số các thiết bị có gắn thẻ SIM từng liên lạc với một mạng viễn thông ở Trung Quốc đại lục, trong khi các thiết bị khác mang nhiều ký hiệu Trung Quốc.

Theo đánh giá của giới chức Philippines, dựa vào linh kiện và hệ thống liên lạc, khả năng các thiết bị này được Trung Quốc triển khai dao động từ 55% đến 80%.

Ông Trinidad cũng báo cáo về việc phát hiện một bộ thu phát iridium có số sê-ri do công ty HWA Create sản xuất. Công ty này có trụ sở tại Bắc Kinh và chuyên cung cấp giải pháp trong lĩnh vực quốc phòng, dân sự, chính phủ và công nghiệp.

Trong khi đó, một thiết bị khác được phát hiện có gắn cảm biến độ dẫn điện, nhiệt độ và độ sâu (CTD), cùng một bộ pin mang nhãn “China Electronics Technology Group (CETG).”

Tập đoàn CETG là doanh nghiệp nhà nước chuyên tích hợp công nghệ thông tin cho cả lĩnh vực quân sự và dân sự. Các cảm biến CTD có vai trò quan trọng trong việc thu thập dữ liệu vật lý về đại dương.

Chiến lượcVị trí

Việc thu hồi các thiết bị không người lái trải dài từ Luzon ở phía Bắc đến Mindanao ở phía Nam — bao gồm hai thiết bị gần eo biển Balintang phía Nam Đài Loan và một số thiết bị khác ngoài khơi bờ biển phía Bắc đảo Luzon — cho thấy rõ sự bố trí mang tính chiến lược tại các tuyến hàng hải trọng yếu và các điểm nghẽn chiến lược như đảo Masbate và Mindanao.

Phạm vi phân bố địa lý rộng lớn này càng củng cố mối lo ngại của giới chức Philippines về một nỗ lực giám sát bí mật dài hạn nhằm vào vùng biển của nước này.

Trước các cáo buộc, Đại sứ quán Trung Quốc hiện chưa có phản hồi chính thức.

Thứ trưởng Bộ Năng lượng Alexander Lopez, người phát ngôn của Hội đồng Hàng hải Quốc gia, cảnh báo rằng những hoạt động dưới nước như vậy có thể phản ánh nỗ lực nhằm khẳng định quyền kiểm soát tại các khu vực tranh chấp.

"Về cơ bản, đây là cách họ thể hiện mức độ xâm nhập sâu vào lãnh hải của chúng ta," ông phát biểu trong tháng 4, theo các bản tin.

Dù các dữ liệu như bản đồ độ sâu đáy biển (bathymetric) có thể phục vụ cho mục đích nghiên cứu khoa học, Chuẩn Đô đốc Roy Trinidad nhấn mạnh rằng những thông tin này đóng vai trò then chốt trong hoạt động của tàu ngầm, tránh bị sonar phát hiện và chiến tranh dưới đáy biển — một lĩnh vực đặc biệt nhạy cảm đối với một quốc gia biển như Philippines.

“Đây là một vấn đề liên quan đến an ninh quốc gia,” Thượng nghị sĩ Francis Tolentino, Lãnh đạo Đa số Thượng viện, phát biểu hồi tháng Tư. Ông kêu gọi người dân nâng cao cảnh giác, đồng thời cho biết Trung Quốc đang sử dụng các thiết bị lặn không người lái này để thu thập dữ liệu dưới nước phục vụ mục đích quân sự, theo Thông tấn xã Philippines.

Thượng nghị sĩ Tolentino cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo vệ quyền chủ quyền của Philippines tại Biển Tây Philippines thông qua các biện pháp ngoại giao và pháp lý.