Tác giả: Jarvis Lee | 2025-06-11

Chính phủ Australia đang xem xét việc lấy lại quyền kiểm soát Cảng Darwin - cảng chiến lược quan trọng nằm ở phía bắc Australia và động thái này đã làm nảy sinh căng thẳng ngoại giao với Trung Quốc.

Kể từ năm 2015, Australia đã cho công ty Trung Quốc Landbridge Group thuê cảng này theo một hợp đồng có thời hạn 99 năm - một thỏa thuận hiện vẫn còn gây tranh cãi cả ở Australia và quốc tế.

Thủ tướng Australia Anthony Albanese đã nêu rõ lập trường của mình trong chiến dịch tái cử vào tháng 4 vừa qua. Ông tuyên bố rằng cảng này cần phải "thuộc quyền kiểm soát của Australia".

Có một số ý tưởng khả thi, trong đó có việc sử dụng các quỹ hưu trí của Australia để mua lại cảng từ Landbridge Group - ông nói.

Quyết định này xuất phát từ những lo ngại về an ninh quốc gia, ông nói, nhấn mạnh cam kết của chính phủ nước này trong việc bảo vệ chủ quyền.

“Nếu tình hình [căng thẳng] tới mức cần sự can thiệp trực tiếp của Chính quyền liên bang thì chúng tôi sẽ sẵn lòng làm điều đó” – ông nói.

Phát biểu này đã kích động những phản đối gay gắt từ phía Bắc Kinh.

"Một doanh nghiệp và dự án như vậy đáng được khuyến khích chứ không phải là trừng phạt. Cho thuê cảng khi nó không có lãi và rồi tìm cách thu hồi khi nó có lãi là một vấn đề đáng nghi vấn về mặt đạo đức”, Đại sứ Trung Quốc tại Australia Xiao Qian nói trong một cuộc phỏng vấn báo chí chung vào cuối tháng 5.

Ông Xiao kêu gọi chính phủ Australia hãy tôn trọng thỏa thuận cho thuê ký với công ty Landbridge Group.

Landbridge Group đã đầu tư đáng kể vào Cảng Darwin và có những đóng góp lớn cho nền kinh tế địa phương, ông Xiao nói đồng thời cho rằng việc thu hồi hợp đồng cho thuê cảng sẽ có tác động tiêu cực đến hợp tác kinh tế và niềm tin giữa hai quốc gia.

Một cảng có tầm quan trọng chiến lược

Cảng Darwin mang giá trị và ý nghĩa chiến lược do có vị trí gần các căn cứ quân sự quan trọng của Australia.

Nằm ở miền Bắc Australia và gần Đông Nam Á, Cảng Darwin đóng vai trò then chốt trong hợp tác quân sự giữa Mỹ và Australia. Năm nào cũng vậy, cứ sáu tháng một lần, lực lượng Thủy quân Lục chiến Mỹ lại thực hiện các cuộc luân chuyển quân ở khu vực gần đó và cả hai quốc gia đã đầu tư nhiều tiền của vào việc mở rộng cơ sở hạ tầng quân sự phía Bắc để tăng cường khả năng phòng thủ khu vực.

Thỏa thuận đã ký giữa Australia và công ty Landbridge trong năm 2015, theo đó, công ty trả 506 triệu đô la Úc (tương đương 329 triệu đô la Mỹ) để thuê Cảng Darwin trong vòng 99 năm, đã thu hút sự chú ý của chính phủ Mỹ vào thời điểm đó. Washington đã bày tỏ lo ngại rằng việc kiểm soát của Trung Quốc đối với một cơ sở hạ tầng quan trọng như vậy có thể làm phức tạp các hoạt động quân sự của Mỹ ở khu vực Châu Á-Thái Bình Dương.

Trung Quốc có mối quan tâm lớn và mang tính chiến lược đối với Cảng Darwin, Giáo sư James R. Holmes thuộc Đại học Hải chiến Mỹ nói với BBC vào đầu tháng 6. Do có vị trí gần với chuỗi đảo đầu tiên (chuỗi quần đảo lớn đầu tiên ở Thái Bình Dương tính từ lục địa Đông Á) nên cảng này đã trở thành một yếu tố quan trọng trong phòng thủ khu vực.

Với vị trí gần với các tiếp cận phía đông /lối vào phía đông của Biển Đông, Darwin có thể giúp lực lượng đồng minh ngăn chặn khả năng tiếp cận của Trung Quốc đối với các tuyến đường hàng hải thay thế để đi vào Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương, đặc biệt là qua eo biển Sunda và Lombok – vị giáo sư này nói.

"Việc phong tỏa các chuỗi đảo không chỉ hạn chế khả năng cơ động của hải quân Trung Quốc và lấy đi các lựa chọn quân sự của Bắc Kinh, mà còn làm tổn hại đến nền kinh tế của Trung Quốc. Những lợi thế địa lý, sức mạnh quân sự và các liên minh mạnh mẽ của chúng ta phản ánh những điểm yếu chiến lược của Trung Quốc", ông Holmes nói.

Căng thẳng gia tăng

Động thái xem xét lại hợp đồng cho thuê Cảng Darwin của Australia cũng như khả năng nước này có thể thu hồi cảng này phản ánh sự gia tăng các căng thẳng về địa chính trị và lập trường đang chuyển biến của Canberra về chiến lược khu vực. Vì ảnh hưởng của Trung Quốc ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương ngày càng lớn, Australia dường như đang đánh giá lại lập trường, quan điểm chiến lược của mình.

Australia đang có sự điều chỉnh sâu rộng hơn, cố vấn chính trị Angelos Kaskanis viết trên Brussels Morning ngày 31/5.

"Australia đang điều chỉnh lại lập trường, quan điểm chiến lược của mình. Đó không phải là một biện pháp mang tính phản ứng đối với tham vọng của các cường quốc khác, mà là một phần trong nỗ lực lớn hơn để bảo vệ chủ quyền kinh tế và cơ sở hạ tầng phòng thủ của mình", ông Kaskanis viết.

"Khi căng thẳng địa chính trị gia tăng và các cường quốc trung bình khẳng định mình mạnh mẽ hơn, Australia có một lựa chọn rõ ràng: Tiếp tục cuộc chơi với vai trò hỗ trợ và có tính ứng phó hay nổi lên như một người chơi chính, có vai trò định hình tương lai của khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương", ông nói.

Để theo đuổi vai trò là người chơi chính, ông nói, Australia sẽ cần phải có một chính sách đối ngoại quyết đoán hơn, khởi xướng các sáng kiến khu vực mạnh mẽ hơn và đầu tư vào các cách thức cho thấy vai trò của mình như một cường quốc có chủ quyền thay vì chỉ là một đồng minh trung thành.