Tác giả: Chen Meihua | 2025-09-04

Làn sóng kiểm duyệt của Trung Quốc giờ đây lan sang cả giới nghệ sĩ ở Thái Lan.

Gần đây, Trung tâm Văn hóa và Nghệ thuật Bangkok (BACC) chịu sức ép từ Bắc Kinh, buộc phải kiểm duyệt một triển lãm, dẫn đến việc họ phải gỡ bỏ và chỉnh sửa tác phẩm của các nghệ sĩ lưu vong. Một trong các giám tuyển sau đó đã phải bỏ trốn sang Vương quốc Anh.

Triển lãm "Constellation of Complicity: Visualizing the Global Machinery of Authoritarian Solidarity", diễn ra từ ngày 24/7 đến ngày 19/10, với mục đích thách thức chủ nghĩa độc tài. Nhưng sau sự can thiệp của Đại sứ quán Trung Quốc, ban tổ chức đã buộc phải gỡ bỏ hoặc che khuất những tác phẩm và chi tiết bị Bắc Kinh coi là “nhạy cảm”.

Phòng tranh này đã xóa các chi tiết liên quan đến Hong Kong, Tây Tạng và cộng đồng người Duy Ngô Nhĩ theo đạo Hồi tại Trung Quốc, cũng như tên của các nghệ sĩ. Các nghệ sĩ gọi đây là một nỗ lực mới của Bắc Kinh nhằm đàn áp những tiếng nói chỉ trích ở nước ngoài.

Nghệ sĩ Myanmar cùng vợ chạy sang Anh

Ba ngày sau buổi khai mạc 24/7, ác nhà ngoại giao Trung Quốc cùng giới chức thành phố Bangkok đã tới triển lãm và yêu cầu đóng cửa, theo lời kể của Sai – nghệ sĩ Myanmar đồng thời là giám tuyển. Phòng trưng bày chỉ được phép tiếp tục mở cửa sau khi đã gỡ bỏ các tác phẩm bị nhắm tới.

Ngay sau đó, Sai cùng vợ phải rời Thái Lan sang Anh. BBC đưa tin, cảnh sát Thái đã hỏi thông tin liên lạc của họ, khiến hai vợ chồng quyết định rời đi trong vòng vài giờ. Sai – người từng phải rời Myanmar vì phản đối chế độ quân sự – cho biết ông nay hy vọng xin tị nạn tại Anh.

Nghị sĩ Lord Alton, Chủ tịch Ủy ban Liên hợp về Nhân quyền của Quốc hội Anh, nhận định vụ việc cho thấy tầm ảnh hưởng toàn cầu của sự đàn áp xuyên quốc gia do Trung Quốc tiến hành, đồng thời cam kết sẽ ủng hộ đơn xin tị nạn của Sai.

Tổ chức Nhân quyền có trụ sở tại New York cũng lên án đây là một phần của “chiến dịch phối hợp nhằm bóp nghẹt tự do sáng tạo nghệ thuật”.

Triển lãm này trưng bày những tác phẩm của các nghệ sĩ lưu vong đến từ Tây Tạng, Hong Kong, Nga, Iran và Syria.

Trong một email ngày 30/7 mà Reuters tiếp cận được, phòng trưng bày cho biết họ nhận được cảnh báo từ Đại sứ quán Trung Quốc, Bộ Ngoại giao và chính quyền Bangkok. Thông điệp nêu rõ triển lãm có thể gây ra “căng thẳng ngoại giao”. Do đó, “không còn lựa chọn nào khác ngoài việc phải điều chỉnh”, chẳng hạn như che mờ tên của các nghệ sĩ Hồng Kông, Tây Tạng và Duy Ngô Nhĩ.

Bộ Ngoại giao Thái Lan cho rằng triển lãm đã “xuyên tạc chính sách của Trung Quốc” và “gây tổn hại lợi ích cốt lõi cũng như phẩm giá chính trị của Trung Quốc”. Đại sứ quán Trung Quốc cáo buộc triển lãm cổ súy cho “ly khai” Tây Tạng, Duy Ngô Nhĩ và Hồng Kông.

Nghệ thuật Tây Tạng bị kiểm duyệt

Nghệ sĩ người Tây Tạng Tenzin Mingyur Paldron cho biết nhiều tác phẩm của ông đã bị gỡ bỏ hoặc chỉnh sửa, bao gồm cả việc sơn đè lên từ “Đức Đạt Lai Lạt Ma”.

Ông nhận định việc kiểm duyệt này cho thấy Trung Quốc đang tìm cách “tách biệt người Tây Tạng khỏi phần còn lại của thế giới”, đồng thời che giấu vai trò của Bắc Kinh trong “các hình thức thực dân và diệt chủng khác” bị phơi bày.

“Một viện bảo tàng phải thuộc về nhân dân, chứ không phải phục vụ cho các nhà độc tài của bất kỳ hệ tư tưởng nào”, ông nhấn mạnh.

Trong chuyến thăm vào giữa tháng 8, BBC ghi nhận nhiều tên nghệ sĩ cùng các chi tiết liên quan đến Tây Tạng, Hồng Kông và khu vực Tân Cương của Trung Quốc đã bị bôi đen trong phần giới thiệu tác phẩm.

Theo lời Sai, các tác phẩm bị gỡ bỏ bao gồm cờ Tây Tạng, cờ Duy Ngô Nhĩ, bưu thiếp có hình Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, và một tác phẩm mô tả mối quan hệ giữa Trung Quốc và Israel.