Tác giả: Shirin Bhandari | 2025-10-02

Quan hệ an ninh giữa Philippines và Việt Nam đang trở nên gắn bó khi cả hai nước cùng nhau giải quyết những thách thức ngày càng tăng trên Biển Đông.

Hai quốc gia có tranh chấp với Trung Quốc về tuyên bố chủ quyền của nước này đối với hơn 80% vùng biển ở đây.

Ngày 23/09, Tư lệnh Hải quân Philippines, Phó Đô đốc Jose Maria Ambrosio Ezpeleta và người đồng cấp Việt Nam Trần Thanh Nghiêm đã tiến hành hội đàm tại Manila, tái khẳng định cam kết của hai nước trong việc mở rộng hợp tác thông qua các hoạt động chung, hỗ trợ nhân đạo và đối thoại thường xuyên.

Chuyến thăm cho thấy tầm quan trọng ngày càng tăng của quan hệ đối tác giữa hai nước trong bối cảnh hai bên đang phải giải quyết nhiều tuyên bố chủ quyền đối địch và căng thẳng trên Biển Đông.

Vùng biển này tiếp giáp với bảy quốc gia.

"Chúng ta là những nước láng giềng trên biển, ở cách nhau không xa. Người Việt Nam chúng tôi vẫn thường nói, càng gặp nhiều, chúng ta lại càng hiểu nhau hơn", ông Nghiêm phát biểu, theo tin từ truyền thông Philippines. Ông nói thêm rằng hai nước "chia sẻ những lợi ích chung cũng như những khó khăn mà chúng ta phải cùng nhau giải quyết vì hòa bình và ổn định".

Đánh giá cao sự thành công của Chương trình Giao lưu giữa các Quân nhân Philippines và Việt Nam được tổ chức tại quần đảo Trường Sa hồi tháng 7, Tư lệnh Nghiêm nhấn mạnh sự cần thiết phải duy trì các sáng kiến ​​như vậy. "Đây là một kết quả rất tốt và thể hiện sự phối hợp tốt giữa hải quân hai nước", ông đánh giá.

Mối liên kết thông qua hợp tác nhân đạo

Hợp tác nhân đạo là một chủ đề thường xuyên được nhắc đến.

Kể từ năm 2011, hải quân Philippines đã cứu thành công 23 ngư dân Việt Nam, trong khi hải quân Việt Nam cứu được 60 người Philippines trên biển.

Phó Đô đốc Ezpeleta trân trọng cảm ơn sự hỗ trợ của Việt Nam, đặc biệt là trong việc cứu các ngư dân Philippines. "Chúng ta đã có mối quan hệ rất tốt đẹp. Chúng ta giúp đỡ lẫn nhau trên nhiều phương diện, đặc biệt là giờ đây chúng ta cùng nhau chia sẻ những vấn đề và mối quan tâm chung", ông nói.

"Hy vọng rằng, chúng ta có thể tìm ra cách để giảm căng thẳng trong vùng biển của mình, đồng thời củng cố hơn nữa mối quan hệ đối tác này".

Tư lệnh Hải quân hai nước nhất trí rằng, con số ngư dân được cứu hộ thành công đã làm nổi bật những lợi ích của hợp tác hải quân đối với cộng đồng cũng như an ninh.

Các nhà phân tích đánh giá, quan hệ đối tác của hai nước đang chuyển từ những cử chỉ mang tính biểu tượng sang các bước cụ thể, thiết thực. Bà Tran Thi Mong Tuyen, thành viên của Diễn đàn Thái Bình Dương, nói với tờ South China Morning Post (SCMP) rằng mối quan hệ "đã vượt ra khỏi tính biểu tượng để hướng tới hợp tác thực chất".

Quan hệ đối tác đang "phát triển theo hướng hợp tác một cách thực chất", bà Tran bình luận. Nếu được duy trì, các sáng kiến ​​như các chuyến thăm cảng hải quân hoặc trao đối giữa các tàu của hai nước "có thể khiến quan hệ đối tác Việt Nam - Philippines trở thành hình mẫu về hợp tác hàng hải thực chất ở Biển Đông".

Thời điểm quan trọng

Thời điểm nối lại quan hệ có ý nghĩa quan trọng. Năm 2026, Philippines sẽ là chủ tịch khối an ninh ASEAN. Điều này cho phép Manila dẫn dắt các sáng kiến ​​kinh tế và chính trị trong khu vực, đồng thời định hình các phản ứng tập thể trước những thách thức về an ninh.

Tổng thống Ferdinand Marcos Jr. đã đưa ra tín hiệu rằng, việc ban hành một bộ quy tắc ứng xử bắt buộc ở Biển Đông sẽ là ưu tiên hàng đầu. Với việc Việt Nam cùng chia sẻ mục tiêu này, quan hệ đối tác của hai nước có thể tạo động lực để ASEAN đạt được đồng thuận về một trong những vấn đề gây chia rẽ nhất của khối.

Quan hệ tốt đẹp hơn giữa Philippines và Việt Nam cũng có thể thúc đẩy sự tham gia của các quốc gia ASEAN khác như Malaysia và Brunei.

Trên tờ SCMP, chủ tịch tổ chức tư vấn Hợp tác An ninh và Phát triển Quốc tế có trụ sở tại Manila, Chester Cabalza cho rằng Manila và Hà Nội "phải khuyến khích việc xây dựng bộ quy tắc ứng xử giữa các quốc gia ASEAN và các đối tác an ninh bên ngoài ASEAN sẵn sàng tham gia để làm nền tảng cho một bộ quy tắc ứng xử có ý nghĩa quan trọng hơn và là cuối cùng với Trung Quốc".

Ông Phan Xuan Dung, cán bộ nghiên cứu tại Viện ISEAS–Yusof Ishak của Singapore, nhận định hai nước "có thể có sự điều chỉnh để phối hợp với nhau một cách nhịp nhàng".

Mối quan hệ gần gũi hơn với Việt Nam cho thấy chiến lược tổng thể của Manila nhằm đa dạng hóa các quan hệ đối tác an ninh. Ngoài liên minh hiệp ước với Hoa Kỳ, trong những năm gần đây, Philippines đã tăng cường hợp tác quốc phòng với Nhật Bản, Úc và Ấn Độ, đồng thời mở rộng đối thoại với Đài Loan về thương mại. Cách tiếp cận đa phương này trái ngược với chính sách "bốn không" của Việt Nam: không liên minh quân sự, không liên kết với nước này để chống lại nước kia, không có căn cứ nước ngoài tại Việt Nam và không tấn công trước.

Tiêu chuẩn kép của Trung Quốc

Những phản ứng của Trung Quốc cho thấy nước này có tiêu chuẩn kép.

Phản ứng của Bắc Kinh đối với Manila cứng rắn hơn so với Hà Nội vì Philippines đã củng cố liên minh với Hoa Kỳ và vạch trần các hành động của Trung Quốc bằng "sự minh bạch một cách quyết liệt", Derek Grossman, nhà khoa học chính trị tại đại học Nam California, viết như vậy trên tạp chí Foreign Policy hồi tháng 9.

Cách tiếp cận nhẹ nhàng hơn của Việt Nam giúp họ tránh được sự trả đũa tương đương mặc dù nước này đang tích cực mở rộng các đảo nhân tạo của mình ở Trường Sa.

Theo nhà khoa học chính trị Grossman, sự khác biệt này phản ánh cả hệ thống chính trị và các lựa chọn chính sách đối ngoại.

"Manila có thể cố gắng hành động giống Hà Nội, nhưng đối với người dân Philippines, đó là điều không thể", nhà khoa học chính trị Grossman viết.

Đối với họ, "từ bỏ sự chống cự Trung Quốc cũng giống như việc đầu hàng".