Tác giả: Zarak Khan | 2025-11-24

Nhật Bản và Indonesia đang tăng cường hợp tác quốc phòng và hàng hải, tái khẳng định nỗ lực phối hợp lập trường trước các diễn biến ở biển Hoa Đông và biển Đông -- một bước đi được xem rộng rãi là nằm trong chiến lược lớn hơn nhằm đối phó với ảnh hưởng ngày càng mở rộng của Trung Quốc trong khu vực.

Tại cuộc họp “2+2” giữa các bộ trưởng ngoại giao và quốc phòng lần thứ ba ở Tokyo ngày 17/11, Bộ trưởng Quốc phòng Indonesia Sjafrie Sjamsoeddin và Bộ trưởng Ngoại giao Sugiono đã trao đổi với Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Shinjiro Koizumi và Bộ trưởng Ngoại giao Motegi Toshimitsu về quan hệ an ninh giữa hai nước, theo Bộ Ngoại giao Nhật Bản. Các chủ đề khác bao gồm căng thẳng trong khu vực và hợp tác quốc tế rộng hơn.

Hai nước đã nhất trí “tăng cường nỗ lực hướng tới việc hiện thực hóa một ‘Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương Tự do và Rộng mở (FOIP)’”, nhấn mạnh rằng việc củng cố hợp tác an ninh giữa Nhật Bản và Indonesia -- đều là các quốc gia dân chủ và hàng hải -- có ý nghĩa chiến lược.

Nhật Bản và Indonesia đã nâng cấp quan hệ lên đối tác chiến lược toàn diện vào năm 2023. Hai bên cam kết thúc đẩy sự tương hỗ giữa tầm nhìn FOIP và Quan điểm của ASEAN về Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, khuôn khổ được các nhà lãnh đạo ASEAN thông qua nhằm định hướng hợp tác khu vực dựa trên các nguyên tắc mở cửa, bao trùm và hợp tác.

Đối phó với các động thái hàng hải của Bắc Kinh

Căng thẳng lãnh thổ tại Biển Đông tranh chấp đang thúc đẩy nhu cầu tăng cường hợp tác an ninh hàng hải giữa Jakarta và Tokyo.

Trung Quốc tuyên bố hơn 80% diện tích Biển Đông là lãnh thổ của mình, dù một tòa án quốc tế đã bác bỏ khẳng định này vào năm 2016.

Đồng thời, Nhật Bản cũng đang vướng vào một cuộc tranh chấp ngoại giao gay gắt với Trung Quốc , đặc biệt sau những phát biểu gần đây của Thủ tướng Sanae Takaichi gợi ý rằng Nhật Bản có thể cân nhắc các phương án quân sự nếu xảy ra xung đột liên quan đến Đài Loan.

Indonesia cũng đang đối mặt với căng thẳng ngày càng gia tăng với Bắc Kinh, khi Vùng Đặc quyền Kinh tế của nước này có sự chồng lấn đáng kể với yêu sách của Trung Quốc đối với gần toàn bộ Biển Đông.

Trong cuộc họp ngày 17/11, các bộ trưởng Indonesia và Nhật Bản bày tỏ “mối quan ngại nghiêm trọng trước việc tiếp tục và gia tăng các nỗ lực đơn phương thay đổi hiện trạng bằng vũ lực hoặc cưỡng bức” ở biển Hoa Đông và Biển Đông, theo Bộ Ngoại giao Nhật Bản.

Họ cũng nhấn mạnh thêm sự cần thiết phải tuân thủ luật pháp quốc tế, đặc biệt là Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển, nhằm duy trì trật tự hàng hải dựa trên các quy tắc.

Các thỏa thuận quốc phòng và chia sẻ công nghệ

Nhật Bản coi Indonesia là đối tác then chốt trong việc củng cố quốc phòng hàng hải khu vực và đã tăng cường nỗ lực thúc đẩy hợp tác về thiết bị và công nghệ quốc phòng với Jakarta.

Trong chuyến thăm, ông Sjafrie đã đi thăm căn cứ hải quân Yokosuka, nơi ông kiểm tra một số tàu của Lực lượng Phòng vệ Trên biển Nhật Bản, bao gồm tàu hộ vệ lớp Mogami Kumano, khu trục hạm lớp Murasame và tàu ngầm lớp Taigei.

Các quan chức Nhật Bản đã cung cấp một bản trình bày chi tiết về năng lực của tàu Kumano, phản ánh sự quan tâm của Tokyo trong việc thúc đẩy xuất khẩu quốc phòng sang Indonesia, một thị trường đang phát triển.

Chuyến thăm này diễn ra sau khi cơ chế tham vấn quốc phòng Nhật Bản - Indonesia được khởi động vào tháng 1, nhằm củng cố hợp tác về an ninh hàng hải, thiết bị quốc phòng và chuyển giao công nghệ.

Các cuộc đàm phán đang diễn ra về việc phát triển và sản xuất chung các tàu hộ vệ hiện đại cho hải quân Indonesia.

Indonesia đã bày tỏ sự quan tâm mạnh mẽ đối với tàu hộ vệ lớp Mogami được nâng cấp của Nhật Bản, loại tàu mà Nhật Bản cũng sẽ xuất khẩu sang Australia.

Theo Japan Times, Tokyo được cho là đã đề xuất một gói trị giá 1,94 tỷ USD cho sáng kiến này, bao gồm việc đóng bốn tàu hộ vệ tại Nhật Bản và bốn tàu khác tại xưởng đóng tàu quốc doanh PT PAL của Indonesia.

Đồng thời, Indonesia cũng đang thúc đẩy chương trình hiện đại hóa quân đội rộng hơn.

Nước này đang tiến tới mua sắm trị giá 8,1 tỷ USD gồm 42 máy bay chiến đấu Rafale từ Pháp, với lô giao hàng đầu tiên dự kiến vào đầu năm 2026.

Khả năng tương tác quân sự ngày càng tăng

Ngoài việc đồng thuận về chính sách, Indonesia và Nhật Bản đã mở rộng các cuộc tập trận chung và tăng cường khả năng tương tác với các đối tác then chốt, đặc biệt là Hoa Kỳ.

Được tổ chức vào tháng 8 gần Jakarta, cuộc tập trận Super Garuda Shield gần đây nhất đã quy tụ hơn 6.000 binh sĩ từ Indonesia, Nhật Bản, Hoa Kỳ, Australia, Canada, Vương quốc Anh, Brazil, Hàn Quốc, Hà Lan, New Zealand, Singapore, Đức và Pháp.

Cuộc tập trận nhằm đảm bảo rằng, “với tư cách là một liên minh các quốc gia, chúng ta có thể đối phó với các thách thức trong khu vực và duy trì Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và rộng mở,” Đô đốc Samuel J. Paparo, Tư lệnh Bộ Chỉ huy Ấn Độ - Thái Bình Dương của Mỹ, phát biểu tại lễ khai mạc ở Jakarta.

Nhật Bản, Philippines và Hoa Kỳ đã tiến hành các cuộc tập trận hàng hải chung tại Biển Đông từ ngày 14 đến 15/11, nhấn mạnh sự mở rộng phối hợp an ninh giữa các đối tác trong khi Trung Quốc triển khai một đội hình máy bay ném bom cho những gì nước này gọi là “hoạt động tuần tra thường lệ” trong cùng thời gian.

Indonesia cũng đã đồng ý ký một hiệp ước an ninh mới với Australia , trong đó đề ra kế hoạch hợp tác chiến lược chặt chẽ hơn tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương đang tranh chấp.