Ayon kay Hua Ziliang | 2025-03-05

Muling tumindi ang tensyon sa Scarborough Shoal matapos magtagisan sa himpapawid ang mga eroplano ng China at Pilipinas sa South China Sea kamakailan.

Isang eroplanong panseguridad ng Pilipinas at isang helikopter ng militar ng China ang nagkaroon ng 30-minutong tagisan sa himpapawid noong Pebrero 18 sa karagatang malapit sa Scarborough Shoal (na tinatawag ng Pilipinas na Panatag Shoal).

Agresibong lumapit mula sa itaas ang sasakyang panghimpapawid ng China, na sa isang pagkakataon ay umabot na lamang sa tatlong metro ang layo.

Binalaan ng piloto ng Pilipinas ang sasakyang panghimpapawid ng China, na sinasabing "lubhang mapanganib" ang ikinikilos nito.

Kalaunan, inakusahan ng Southern Theater Command ng People's Liberation Army (PLA) ng China ang Pilipinas ng "ilegal na pagpasok sa himpapawid ng China at pagbaluktot sa katotohanan."

Parehong naglabas ng video footage ang magkabilang panig tungkol sa naturang engkuwentro.

Ang Scarborough Shoal, ang pinakamalaking coral atoll sa South China Sea, ay matatagpuan sa silangang bahagi ng Zhongsha Islands.

Sumasaklaw ito sa lawak na 150 square km at nasa humigit-kumulang 230 km mula sa Subic Bay ng Pilipinas at 880 km mula sa Hainan Island ng China.

Ang nakapalibot na katubigan ay sagana sa yamang-dagat at maaaring nagtataglay ng reserba ng langis at gas.

Bukod pa rito, ang Scarborough Shoal ay matatagpuan sa hilagang lagusan ng South China Sea, kung saan tinatayang umaabot sa $3.4 trilyon na halaga ng kalakalan sa dagat taun-taon.

Ito ay nasa loob ng 200-nautical-mile Exclusive Economic Zone (EEZ) ng Pilipinas ayon sa United Nations Convention on the Law of the Sea.

Gayunpaman, inaangkin ng China ang "mga makasaysayang karapatan" sa shoal at tumatangging kilalanin ang mga pandaigdigang desisyon tungkol dito.

Tumitinding tensiyon

Simula ng maganap ang tagisan sa Scarborough Shoal noong 2012, epektibong kinokontrol ng China ang nasabing lugar at patuloy nitong pinapalakas ang pagbabantay ng coast guard at pwersa ng militar.

Noong Setyembre 2023, naglabas ng video ang Philippine Coast Guard na nagpapakita ng kanilang mga tauhan na pinuputol ang isang "lumulutang na harang" na inilagay ng China sa paligid ng shoal, na inakusahan ang Beijing na pumipigil sa mga mangingisdang Pilipino na makapasok sa lugar.

Noong Enero ng taong ito, inakusahan ng Manila ang China ng pagpapadala ng isang malaking sasakyang pandagat ng coast guard sa loob ng EEZ ng Pilipinas, na nagresulta sa isa pang maikling sagupaan sa karagatan.

Ayon kay Aaron Jed Rabena, isang mananaliksik mula sa University of the Philippines Asian Center, ipinatupad ni Pangulong Ferdinand Marcos Jr. ang isang estratehiya na may apat na bahagi upang harapin ang patuloy na pagpapalawak ng China sa South China Sea.

Ayon kay Rabena, una rito ang pagpapatupad ng isang "paglalantad sa publiko" sa pamamagitan ng aktibong pagpapalaganap ng impormasyon tungkol sa mga aktibidad ng China sa South China Sea upang makuha ang atensyon ng pandaigdigang media at mapataas ang diplomatic pressure.

Pangalawa, kabilang sa plano ang mga hakbang na militar at legal, tulad ng pagsusulong ng batas gaya ng Maritime Zones Act upang maisama ang Scarborough Shoal at iba pang mga isla sa soberanya ng Pilipinas.

Pangatlo, layunin nitong palalimin ang kooperasyon ng mga alyansa sa pamamagitan ng pagpapalawak ng mga magkasanib na pagsasanay militar at pagpapalakas ng kooperasyong pang-depensa sa United States, Japan, at Australia.

Pang-apat, ito ay naglalayong gamitan ng multilateral na diplomatikong pressure upang itaguyod ang pagiging lehitimo ng South China Sea arbitration at ihiwalay ang China.

Bilang tugon, nagtakda ang China ng mga bagong hangganan ng teritoryo sa paligid ng Scarborough Shoal, na isinama ang iba pang bahagi ng South China Sea na kanilang inaangking teritoryo at pinalala ang hidwaan.

Sinabi ni Wu Shicun, ang nagtatag at pangulo ng China's National Institute for South China Sea Studies, sa Munich Security Conference na "mas marami na ang iba't ibang gamit" na nasa kamay ng Beijing, ayon sa ulat ng South China Morning Post noong Pebrero 18.

Ayon kay Wu, kung magsusulong ang Pilipinas ng isa pang kaso ng internasyonal na arbitration, maaaring magsagawa ang China ng mas agresibong mga hakbang bilang tugon, tulad ng mga parusang pang-ekonomiya o intimidasyong militar.

Pandaigdigang suporta

Habang tumitindi ang tensyon sa South China Sea, ang United States at ang mga kaalyado nito ay patuloy na nagpapakita ng suporta para sa Pilipinas.

Matapos ang magkasanib na pagsasanay-militar ng US at Pilipinas noong Enero, nagpadala ang France ng kanilang aircraft carrier, ang Charles de Gaulle, upang magsagawa ng magkasanib na pagsasanay kasama ang puwersa ng Pilipinas noong huling bahagi ng Pebrero.

Dumaong kalaunan ang grupo ng mga French carrier sa Subic Bay, kung saan lumagda ang dalawang bansa ng mga kasunduan upang palalimin ang kanilang alyansa.

Samantala, nagpulong noong Pebrero sa Maynila ang mga ministro ng depensa mula sa Japan at Pilipinas at inanunsyo ang pagtatatag ng isang estratehikong diyalogo.