Nguồn: AFP and Focus | 2025-03-06

BẮC KINH – Chính phủ Trung Quốc ngày 4/3 thông báo ngân sách quốc phòng sẽ tăng 7,2% trong năm 2025, mức tương đương năm trước, phản ánh quyết tâm hiện đại hóa quân đội và củng cố năng lực phòng thủ giữa môi trường cạnh tranh chiến lược ngày càng gay gắt với Mỹ.

Mức chi tiêu quân sự của Trung Quốc đã liên tục gia tăng trong nhiều thập kỷ, phù hợp với tốc độ tăng trưởng kinh tế.

Dù sở hữu ngân sách quốc phòng lớn thứ hai thế giới, Trung Quốc vẫn chưa thể bắt kịp Mỹ về tổng mức chi tiêu.

Tuy nhiên, về mặt quân số, Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) hiện vượt xa quân đội Mỹ.

Việc điều chỉnh ngân sách quốc phòng diễn ra vào thời điểm hàng nghìn đại biểu tham dự phiên khai mạc Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc (NPC) ngày 5/3 – sự kiện trọng tâm trong khuôn khổ "Lưỡng Hội" thường niên của Trung Quốc.

Trả lời câu hỏi về định hướng chi tiêu quốc phòng, ông Lâu Khẩn Kiện – người phát ngôn kỳ họp lần thứ ba Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc khóa 14 – nhấn mạnh: "Hòa bình chỉ có thể được bảo vệ bằng sức mạnh."

Dự toán ngân sách quốc phòng năm nay đạt 1,78 nghìn tỷ nhân dân tệ (245,7 tỷ đô la), vẫn chưa bằng một phần ba so với chi tiêu quân sự của Mỹ. Theo Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm, chi tiêu quốc phòng của Trung Quốc năm 2024 chỉ chiếm 1,6% GDP, thấp hơn đáng kể so với Mỹ và Nga.

Tuy nhiên, sự trỗi dậy của quân đội Trung Quốc đang làm dấy lên lo ngại từ Washington và nhiều cường quốc khu vực, đặc biệt là Nhật Bản – quốc gia có tranh chấp lãnh thổ kéo dài với Trung Quốc tại biển Hoa Đông.

Trung Quốc cũng ngày càng gia tăng các hoạt động quân sự tại Biển Đông – khu vực mà Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền gần như toàn bộ, bất chấp phán quyết quốc tế khẳng định yêu sách này là vô căn cứ.

Bên cạnh đó, việc Bắc Kinh tăng cường chi tiêu quân sự cũng là mối quan ngại lớn đối với Đài Loan – hòn đảo tự trị mà Trung Quốc tuyên bố là một phần lãnh thổ không thể tách rời và sẵn sàng sử dụng biện pháp quân sự nếu cần thiết để thống nhất.

'Định hình cục diện khu vực giữa bối cảnh bất ổn gia tăng'

Trung Quốc luôn khẳng định chính sách quân sự của mình mang tính "phòng thủ thuần túy", nhằm bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ.

Tuy nhiên, những động thái cứng rắn của Bắc Kinh tại các khu vực tranh chấp làm dấy lên lo ngại về nguy cơ xung đột trong khu vực.

Phát biểu tại phiên họp ngày 5/3, Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường tuyên bố Bắc Kinh sẽ "kiên quyết phản đối mọi hành động ly khai nhằm vào Đài Loan và ngăn chặn mọi sự can thiệp từ bên ngoài, nhằm thúc đẩy hòa bình và ổn định hai bờ eo biển."

Tháng này đánh dấu 20 năm kể từ khi Trung Quốc thông qua Luật Chống Ly khai, trong đó quy định Bắc Kinh có quyền sử dụng biện pháp quân sự nếu Đài Loan tuyên bố độc lập hoặc trong trường hợp "không còn cơ hội thống nhất hòa bình."

Chin-Hao Huang, chuyên gia chính trị tại Đại học Quốc gia Singapore, nhận định với AFP rằng việc tăng ngân sách quốc phòng diễn ra trong bối cảnh Trung Quốc phải đối mặt với "những bất ổn gia tăng cả trên trường quốc tế lẫn trong nước."

"Việc mở rộng ngân sách phản ánh yêu cầu cấp thiết trong việc duy trì và nâng cấp năng lực quân sự của PLA, đảm bảo quân đội luôn trong trạng thái sẵn sàng trước mọi kịch bản," ông Huang nhấn mạnh.

Động thái của Bắc Kinh cũng diễn ra vào thời điểm nhiều nước châu Âu đang xem xét tăng mạnh chi tiêu quốc phòng nhằm ứng phó với tình hình địa chính trị ngày càng phức tạp.

"Trước tình thế căng thẳng giữa Trung Quốc và Mỹ tiếp tục leo thang, Bắc Kinh không thể làm chậm tốc độ hiện đại hóa quân đội," Niklas Swanstrom – Giám đốc Viện Chính sách An ninh và Phát triển Thụy Điển – đánh giá.

Bên cạnh việc mở rộng ngân sách quốc phòng, Bộ Tài chính Trung Quốc ngày 4/3 cũng đề xuất tăng ngân sách cho các hoạt động ngoại giao lên hơn 64,5 tỷ nhân dân tệ (8,87 tỷ đô la) trong năm 2025, đánh dấu mức tăng 8,4% – cao hơn mức 6,6% của năm trước.