Nguồn: AFP | 2025-03-12

MANILA – Giọng nói của Hạ sĩ Stephane Villalon vang lên trên hệ thống vô tuyến khi cô đối đầu với một tàu Cảnh sát Biển Trung Quốc có kích thước vượt trội trong vùng biển tranh chấp ở Biển Đông.

Dù chỉ cao 1m52, Villalon lại là một trong số 81 “Thiên thần của Biển cả” – lực lượng nữ sĩ quan được đào tạo bài bản để làm dịu sự đối đầu trên tuyến đường biển quan trọng này.

"Tàu Cảnh sát Biển Trung Quốc 5303, đây là tàu BRP Bagacay MRRV-4410 của Lực lượng Cảnh sát Biển Philippines. Hiện tại, quý vị đang hoạt động trong Vùng Đặc quyền Kinh tế của Philippines", cô tuyên bố qua sóng vô tuyến trong một cuộc đối đầu hồi tháng 2.

"Quý vị được yêu cầu rời khỏi khu vực ngay lập tức và thông báo cho chúng tôi về ý định của mình".

Thông điệp mạnh mẽ, nhưng không mang tính khiêu khích, chính là điều mà Lực lượng Cảnh sát Biển Philippines mong muốn khi triển khai chương trình "Thiên thần của Biển cả" vào năm 2021.

Trung Quốc đơn phương tuyên bố chủ quyền đối với gần như toàn bộ Biển Đông, bất chấp phán quyết của Tòa Trọng tài Thường trực năm 2016 rằng tuyên bố này không có cơ sở pháp lý. Những vụ đụng độ giữa lực cảnh sát biển hai nước ngày càng gia tăng, làm dấy lên lo ngại về nguy cơ xảy ra xung đột vũ trang.

“Chương trình này giúp chúng tôi tương tác hiệu quả hơn với Lực lượng Cảnh sát Biển Trung Quốc, bởi phụ nữ thường ít mang tính gây hấn hơn”, Chuẩn đô đốc Algier Ricafrente, phát ngôn viên của Lực lượng Bảo vệ Bờ biển Philippines, chia sẻ với AFP.

Khi chương trình mới được triển khai, một số ý kiến chỉ trích cho rằng cách tiếp cận này mang nặng định kiến giới tính.

Nghị sĩ Arlene Brosas khi đó lập luận rằng chương trình này làm dịu tính nghiêm trọng của tranh chấp, ngụ ý rằng giọng nói “mẫu tử” có thể xoa dịu căng thẳng ở Biển Đông.

Chuyên gia phân tích địa chính trị Andrea Wong thừa nhận việc nhấn mạnh quá mức đến "đặc điểm nữ giới" là vấn đề đáng bàn, nhưng bà vẫn nói với AFP rằng đây là một nỗ lực tích cực, tận dụng thực lực của phụ nữ một cách thực tế.

“Điều quan trọng không phải là họ là phụ nữ, mà là họ có thể tận dụng tối đa kỹ năng ngoại giao, ngôn ngữ và giao tiếp trong những tình huống phức tạp”.

Đối với sĩ quan vô tuyến Villalon, giá trị cốt lõi của chương trình không cần phải biện minh.

“Sự kiên nhẫn, bình tĩnh và khả năng giao tiếp với sự đồng cảm là những điều khiến phụ nữ chúng tôi khác biệt và phù hợp với vai trò này hơn”, nữ sĩ quan 28 tuổi khẳng định với AFP.

Dù Lực lượng Cảnh sát Biển Philippine có hàng trăm sĩ quan vận hành sóng vô tuyến, nhưng chính “Thiên thần của Biển cả” mới được giao phó những nhiệm vụ tại các điểm nóng trên Biển Đông, phát ngôn viên Ricafrente cho biết.

“Chương trình này là minh chứng rằng có những lĩnh vực mà phụ nữ có thể làm tốt hơn nam giới, đặc biệt là trong nhiệm vụ giao tiếp với đối tác thực thi pháp luật trên biển”, ông Ricafrente nhấn mạnh.

“Họ [phía Trung Quốc] không cảm thấy bị đe dọa khi đàm phán với phụ nữ”.

'Lời nói – công cụ quyền lực hơn cả vũ khí'

Villalon cho biết cô tự hào khi có cơ hội đại diện cho phụ nữ Philippines trong một lĩnh vực vốn do nam giới thống trị – nhất là trong khu vực căng thẳng khu vực ngày càng gia tăng.

“Tôi chỉ tập trung vào nhiệm vụ của mình… và truyền đạt thông điệp một cách rõ ràng,” cô kể lại những lần đối đầu với tàu Trung Quốc. Cô cho biết bản thân lấy cảm hứng từ mẹ mình – một người nội trợ nhưng luôn dạy con gái phải kiên cường trước mọi tình huống.

Cô tiết lộ với AFP rằng trong một lần chạm trán gần Bãi cạn Scarborough tranh chấp hồi tháng trước, thái độ của sĩ quan Trung Quốc ban đầu gay gắt nhưng dần trở nên ôn hòa hơn khi cô giữ vững lập trường và kiên trì đối thoại.

Phát ngôn viên Ricafrente khẳng định rằng Lực lượng Cảnh sát Biển Philippines sẽ tiếp tục kiên trì các biện pháp ngoại giao nhằm ngăn chặn leo thang xung đột trên Biển Đông.

“Không ai muốn chiến tranh; không ai muốn xung đột... nhiệm vụ cốt lõi của Lực lượng Cảnh sát Biển là gìn giữ hòa bình,” ông trích dẫn lời Tư lệnh Ronnie Gil Gavan – người đã khởi xướng chương trình "Thiên thần của Biển cả" từ khi còn là tư lệnh khu vực.

Theo kế hoạch, Philippines sẽ đào tạo thêm một lớp "Thiên thần của Biển cả" trong năm nay, cùng thời điểm tiếp nhận các tàu tuần tra mới từ Nhật Bản và Pháp để tăng cường tuần tra tại Biển Đông, phát ngôn viên Ricafrente cho biết.

Dù vẫn còn nhiều ý kiến hoài nghi về tính hiệu quả của chương trình, nhưng Villalon – người sắp tham gia khóa học tiếng Quan Thoại để nâng cao khả năng giao tiếp – khẳng định niềm tin vào tầm quan trọng của "Lời nói – công cụ quyền lực hơn cả vũ khí".

“Tôi nhận ra rằng bản thân là một người phụ nữ dũng cảm,” cô nói.

“Không phải vì tôi sẵn sàng chiến đấu, mà vì tôi muốn làm cho chiến đấu trở thành điều không cần thiết”.