Tác giả: Li Hsian | 2025-07-10

Theo các nhà nghiên cứu, những năm gần đây, Quân Giải phóng nhân dân (PLA) đã tích cực đầu tư vào trí tuệ nhân tạo (AI) tạo sinh cho các ứng dụng trong nhiều lĩnh vực, từ phân tích tình báo đến các hoạt động gây ảnh hưởng.

Theo báo cáo công bố ngày 17/6 của Insikt Group, một bộ phận chuyên nghiên cứu về các mối đe dọa, thuộc công ty an ninh mạng Recorded Future, PLA và ngành công nghiệp quốc phòng Trung Quốc đang tích hợp cả mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) có nguồn gốc trong nước và nước ngoài để phát triển các công cụ AI tạo sinh, cho mục đích quân sự và tình báo.

Theo báo cáo này, PLA đã xây dựng các phương pháp và hệ thống sử dụng AI tạo sinh cho các nhiệm vụ tình báo cốt lõi như sản xuất các sản phẩm tình báo nguồn mở (OSINT), xử lý ảnh vệ tinh, trích xuất sự kiện và xử lý dữ liệu tình báo.

Các nhà thầu trong lĩnh vực quốc phòng Trung Quốc khẳng định, họ đã cung cấp cho các đơn vị của PLA những công cụ được xây dựng dựa trên các mô hình do các công ty trong nước phát triển như DeepSeek, báo cáo này bổ sung. Dường như PLA đã nhanh chóng ứng dụng DeepSeek sau khi công ty này lần lượt phát hành các mô hình V3 và R1 vào tháng 12 năm ngoái và tháng 1 năm nay.

Các hồ sơ bằng sáng chế của Trung Quốc mà Insikt Group và Reuters được tiếp cận cho thấy, các viện nghiên cứu của nhà nước, bao gồm Viện hàn lâm Khoa học Quân sự, đã đề xuất đào tạo các LLM cho mục đích quân sự bằng cách sử dụng dữ liệu tình báo đa nguồn, bao gồm OSINT, tình báo do con người thực hiện, tình báo tín hiệu, tình báo địa không gian và tình báo kỹ thuật.

Các mô hình này được thiết kế để hỗ trợ tất cả các giai đoạn của chu trình tình báo và cải tiến việc ra quyết định trên chiến trường.

Đáng chú ý, có một số ý kiến đề xuất sử dụng mô hình tạo video Sora của OpenAI cho chiến tranh nhận thức, bao gồm việc tạo ra hình ảnh giả nhưng có chất lượng hình ảnh chân thực để tác động đến các quyết định của đối phương.

Báo cáo của Insikt Group nhận định: "Các mạng lưới gây ảnh hưởng bí mật của Trung Quốc đã sử dụng AI tạo sinh để thực hiện các hoạt động gây ảnh hưởng trên mạng". Báo cáo cũng chỉ ra rằng, những năng lực như thế này đã chuyển từ giai đoạn thử nghiệm sang tiến hành thực tế.

Việc Trung Quốc mở rộng cơ sở hạ tầng AI gây thêm lo ngại.

Một báo cáo hồi tháng 5 do Strider Technologies và Dự án Nghiên cứu Cạnh tranh Đặc biệt cùng thực hiện cho thấy, Trung Quốc đã thành lập ít nhất một trung tâm dữ liệu ở mỗi tỉnh của nước này.

Tính đến giữa năm 2024, Trung Quốc đã xây dựng hoặc công bố hơn 250 trung tâm dữ liệu AI để hướng tới mục tiêu 105 EFLOPS (một đơn vị đo sức mạnh tính toán tổng hợp của hệ thống máy tính) trong điện toán AI vào năm 2025. Tổng công suất tính toán ước tính ​​có thể vượt 750 EFLOPS cho toàn bộ các tác vụ [của hệ thống].

Báo cáo xác định, có hai trung tâm ở nước ngoài, gồm một cơ sở hoạt động tại Jakarta từ tháng 5/2024 và một cơ sở khác được công bố đầu năm 2025 ở Pasig, Philippines. Đây được coi là một trong những nỗ lực của Trung Quốc nhằm tăng cường năng lực tính toán toàn cầu vượt ra khỏi tầm kiểm soát xuất khẩu của Hoa Kỳ.

Tiềm ẩn rủi ro cao

Nếu Trung Quốc tích hợp AI tạo sinh vào phân tích tình báo và lập kế hoạch quân sự, thì Quân Giải phóng nhân dân Trung Quốc (PLA) có thể đạt được nhận thức tình huống vượt trội trong khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, đặc biệt là ở eo biển Đài Loan, biển Đông và biển Hoa Đông, Wang Xiu-wen, trợ lý nghiên cứu tại Viện Các vấn đề Quân sự và Khái niệm Hoạt động thuộc Viện Nghiên cứu Quốc phòng và An ninh Quốc gia (INDSR) Đài Loan, nói với Focus.

Bà Wang cho rằng, việc ra quyết định với sự hỗ trợ của AI của Trung Quốc ngày càng trở nên tinh vi.

Các hệ thống như "Zhàn Lú" (War Skull) có thể tự động phân tích dữ liệu đầu vào về tình hình chiến trường, đưa ra mệnh lệnh và lựa chọn các tổ hợp vũ khí tối ưu, giúp cho việc tác chiến nhanh hơn và tự động hóa dưới sự chỉ huy của các nền tảng tự vận hành.

Tuy nhiên, trong thực tế, hiện nay AI tạo sinh vẫn dễ mắc phải các lỗi nghiêm trọng, bà Wang nói.

Ở các khu vực tiềm ẩn rủi ro cao, những sai lầm như vậy có thể leo thang thành các xung đột ngoài ý muốn.

Với việc PLA đẩy nhanh quá trình quân sự hóa AI tạo sinh, an ninh thế giới sẽ phải đối mặt với những thách thức ngày càng gia tăng.

Một báo cáo năm 2023 của Trung tâm An ninh Hoa Kỳ mới nhận định: "Thật không may, có một thực tế không thể tránh khỏi là Đông Á đang chứng kiến ​​một cuộc chạy đua vũ trang về công nghệ quân sự, bao gồm AI dùng cho mục đích quân sự".

Chiến tranh nhận thức và các chiến dịch thông tin sai lệch với sự hỗ trợ của AI đang khiến môi trường thông tin ở các khu vực nhạy cảm như Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương trở nên phức tạp thêm, ranh giới của một cuộc đối đầu trở nên mong manh hơn.

Theo khuyến nghị của Insikt Group, để giải quyết những mối đe dọa này, Hoa Kỳ và các đồng minh cần theo dõi chặt chẽ việc gia tăng ứng dụng AI của PLA, đánh giá các rủi ro liên quan đến việc chuyển giao công nghệ và phản gián, đồng thời xây dựng các phản ứng chiến lược.

Bà Wang cũng kêu gọi các quốc gia dân chủ trong khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tăng cường chia sẻ và hội nhập tình báo và khai thác các công nghệ như blockchain để lưu trữ thông tin phi tập trung. Các hành động này có thể tăng cường sự linh hoạt và khả năng chống chọi khi ứng phó với các hệ thống tình báo quân sự do AI điều khiển của Trung Quốc.