Tác giả: Chia Feimao | 2025-07-25

Truyền thông nhà nước Trung Quốc và các tài khoản mạng xã hội có liên kết đã lên tiếng mạnh mẽ một cách bất thường để bảo vệ 24 nghị sĩ đối lập thuộc Quốc dân đảng (KMT) đang đối mặt với nguy cơ bị bãi nhiệm tại Đài Loan, làm dấy lên lo ngại rằng Bắc Kinh đang tìm cách can thiệp vào tiến trình dân chủ của hòn đảo này.

Chiến dịch bãi nhiệm, do các nhóm dân sự khởi xướng từ đầu năm nay, nhắm vào các nghị sĩ KMT bị cáo buộc là “chiều lòng Bắc Kinh và làm tổn hại đến lợi ích của Đài Loan”. Cuộc bỏ phiếu được ấn định vào ngày 26 tháng 7.

Sau cuộc bầu cử tổng thống năm 2024, Đảng Dân Tiến (DPP) giữ vững chức tổng thống. Tuy nhiên, đảng này chỉ nắm giữ 51 trong tổng số 113 ghế tại cơ quan lập pháp.

Quốc dân đảng (KMT) nắm giữ 52 ghế, cùng với Đảng Dân Chủ Nhân Dân Đài Loan (Taiwan People's Party) với 8 ghế và 2 nghị sĩ độc lập, tạo nên một môi trường lập pháp đầy đối lập thách thức đối với chính quyền của Tổng thống Lại Thanh Đức (Lai Ching-te).

Các nghị sĩ phe đối lập đã chặn hoặc cắt giảm ngân sách cho những sáng kiến trọng yếu của chính phủ, bao gồm chi tiêu quốc phòng nhằm ngăn chặn Trung Quốc, cũng như các khoản đầu tư vào năng lượng và công nghệ. Tòa Hiến pháp đã tuyên bố việc mở rộng quyền lực lập pháp do phe đối lập hậu thuẫn là vi hiến vào tháng 10 năm ngoái.

Đặc biệt, lãnh đạo nhóm nghị sĩ Quốc dân đảng (KMT) Fu Kun-chi đã trở thành biểu tượng trong số những người bị nhắm tới.

Vào tháng 4 năm 2024, ông Fu dẫn đầu đoàn đại biểu 16 thành viên của Quốc dân đảng (KMT) đến Bắc Kinh để gặp Wang Huning, cố vấn cao cấp của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.

Ông Fu đã đến Hồng Kông vào tháng 2 và tự nhận đại diện cho “chính quyền trung ương” của Đài Loan, từ đó gây ra phản ứng dữ dội từ phe ủng hộ độc lập và một làn sóng vận động bãi nhiệm trên toàn quốc.

Bắc Kinh lên tiếng

Các quan chức Trung Quốc và truyền thông nhà nước đã lên án chiến dịch bãi nhiệm, Reuters đưa tin ngày 22 tháng 7.

Vào tháng 4, Nhân dân Nhật báo Trung Quốc cáo buộc ông Lại lợi dụng các cuộc bãi nhiệm nhằm thực hiện “chế độ độc tài màu xanh lá”, ám chỉ màu sắc của Đảng Dân Tiến (DPP).

Truyền thông nhà nước Trung Quốc và các tài khoản mạng xã hội liên kết đã đăng khoảng 425 bài viết trong nửa đầu năm để lên án chiến dịch bãi nhiệm và những người ủng hộ nó, theo Trung tâm Nghiên cứu Môi trường Thông tin Đài Loan (IORG).

“Tất cả các luận điệu chính thức của Trung Quốc cần phải được xem xét kỹ lưỡng”, ông Yu Chih-hao, đồng giám đốc IORG, phát biểu trong một bài nói chuyện về tuyên truyền ra bên ngoài của Bắc Kinh tại Đài Loan vào ngày 22 tháng 7.

Bắc Kinh đang thúc đẩy một quan điểm thế giới nghi vấn về tính hợp pháp của phong trào bãi nhiệm tại Đài Loan, ông Yu cho biết. Ông kêu gọi công chúng cân nhắc xem liệu mình có đang vô tình tiếp thu những luận điệu ủng hộ Bắc Kinh hay không.

Hội đồng Các Vấn đề Đại lục Đài Loan ngày 23 tháng 7 lên án Bắc Kinh vì “can thiệp công khai và trắng trợn” và yêu cầu Bắc Kinh “đừng can thiệp vào tiến trình dân chủ của Đài Loan”.

Mặc dù bộ máy tuyên truyền của Trung Quốc thường hoạt động theo cách phi tập trung, nhưng nó có thể nhanh chóng tuân thủ các chỉ đạo từ cấp cao nhất, ông Lý Chí Đức, cựu giám đốc Phòng Kiểm chứng Thông tin Châu Á và nhà phân tích chiến tranh thông tin Trung Quốc, lưu ý.

“Khi có chuyện như thế này xảy ra, họ chắc chắn sẽ kích hoạt hệ thống,” ông Lý, người đã cùng lên tiếng với ông Yu vào ngày 22 tháng 7, nhận định.

Ông chỉ ra phản ứng của Trung Quốc trước thông báo đầu tư của công ty sản xuất chip Taiwan Semiconductor Manufacturing Co. (TSMC) vào tháng 3.

Chỉ trong vòng một tuần, tám tài khoản Douyin (TikTok) liên kết với các nhóm truyền thông tỉnh Phúc Kiến đã đăng tải 99 video ngắn công kích Đảng Dân Tiến (DPP) và quan hệ Đài Loan-Mỹ.

“Mục tiêu chính trị trở nên rõ ràng ngay khi họ hành động”, ông Lý nói.

Chống lại ảnh hưởng của Trung Quốc

Phong trào bãi nhiệm cho thấy sự phân bổ địa lý của ảnh hưởng Trung Quốc -- mạnh hơn ở miền Bắc và miền Trung Đài Loan.

“Các nghị sĩ bị nhắm đến để bãi nhiệm đều xuất thân từ những khu vực đã lâu bị các hoạt động Mặt trận Thống nhất của Trung Quốc thâm nhập”, ông Lâm Tùng Hùng, nhà xã hội học tại Học viện Sinica, người cũng đã lên tiếng tại sự kiện ngày 22 tháng 7, ám chỉ những nỗ lực của Bắc Kinh nhằm lật đổ Đài Loan.

Giờ đây, “Cuộc Bãi Nhiệm Lớn” đã làm rõ một điều với các chính trị gia ở Đài Loan -- “tham gia các hoạt động Mặt trận Thống nhất với Trung Quốc sẽ làm ô danh sự nghiệp chính trị của họ”, ông Lâm nói.

Ông cho biết không có một nghị sĩ hay quan chức địa phương nào của Quốc dân đảng (KMT) tham dự “Diễn đàn Eo biển” năm nay vào tháng 6 tại Hạ Môn, Trung Quốc. Diễn đàn này là một nền tảng hàng năm do Bắc Kinh hậu thuẫn, nổi tiếng với giá trị tuyên truyền.

“Điều đó chưa từng có tiền lệ”, ông Lâm nhận định về việc vắng mặt của các quan chức Quốc dân đảng (KMT) hiện tại. Trong khi đó, Mã Anh Cửu, cựu tổng thống Đài Loan thuộc KMT, đã tham dự.

Bất kể chiến dịch bãi nhiệm có thành công trong việc hạ bệ phần lớn các đối tượng hay không, các nhà quan sát cho rằng nó đã đánh dấu một cột mốc quan trọng đối với nền dân chủ của Đài Loan.

Xã hội dân sự đã gửi một cảnh báo mạnh mẽ tới các chính trị gia thân Bắc Kinh, theo nhận định của họ.

Phong trào bãi nhiệm, theo Bo Tedards — một nhà quan sát chính trị Đài Loan lâu năm — viết trên The Diplomat, đã “cung cấp một diễn đàn để người dân thể hiện rõ ràng sự không hài lòng đối với hoạt động của Viện Lập pháp”.

Ngay cả khi không thành công, ông nhấn mạnh, nhận thức ngày càng tăng của công chúng về ảnh hưởng nước ngoài và kinh nghiệm đối đầu với các chính trị gia “sẽ đóng vai trò như một sự răn đe đối với những hành vi sai trái trong tương lai”.