Theo AFP và Focus | 2025-10-22

SYDNEY --Sự thống trị hoàn toàn của Trung Quốc trong sản xuất đất hiếm có thể sẽ sớm bị thách thức, đó là nhận định của một công ty khai khoáng hàng đầu sau khi Hoa Kỳ ký một thỏa thuận đột phá về khoáng sản với Australia.

Ngày 20/10 tại Washington, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ký một thỏa thuận với Thủ tướng Anthony Albanese cho phép Hoa Kỳ tiếp cận trữ lượng đất hiếm và khoáng sản chiến lược khổng lồ của Australia, những nguyên liệu vốn rất quan trọng cho việc sản xuất từ tấm pin năng lượng mặt trời đến tên lửa dẫn đường chính xác.

Giám đốc điều hành công ty khai thác đất hiếm Arafura Resources của Australia cho biết, việc phát triển các dự án bên ngoài Trung Quốc có thể là điều tốt.

“Về cơ bản, Trung Quốc đã kiểm soát thị trường đất hiếm bằng cách kiểm soát giá cả,” Darryl Cuzzubbo, lãnh đạo của Arafura, nói với AFP. “Việc phát triển các chuỗi cung ứng tại những quốc gia có cùng quan điểm sẽ giúp thay đổi cục diện đó.”

Hành trình dài đi tim đối tác đáng tin

Lâu nay, các quốc gia sản xuất như Hoa Kỳ, Đức và Hàn Quốc vẫn luôn tìm kiếm những đối tác ít khả năng sử dụng đất hiếm như một lá bài để thương lượng.

Theo ông Cuzzubbo, thỏa thuận giữa Hoa Kỳ và Australia mở đường cho các chuỗi cung ứng thay thế bên ngoài Trung Quốc. “Và điều đó sẽ tạo niềm tin cho các nhà đầu tư rằng những quốc gia có cùng định hướng này sẽ làm điều gì đó để thay đổi sự kiểm soát của Trung Quốc.”

Về bản chất, Hoa Kỳ đồng ý hỗ trợ tài chính một loạt dự án đất hiếm tại Australia, để đổi lấy quyền ưu tiên tiếp cận các khoáng sản mà họ khai thác. Australia có năng lực cao trong khai thác khoáng sản nhưng gặp khó khăn trong việc chế biến tại chỗ. Hàng năm, hơn 90% lithium của Australia vẫn được gửi đến các nhà máy ở nước ngoài để tinh chế.

Arafura Resources là chủ sở hữu một trong những dự án đầu tiên nhận tài trợ theo thỏa thuận giữa Hoa Kỳ và Australia và đang hướng tới việc nhanh chóng tăng cường năng lực tinh chế của mình.

Một công ty Australia khác, Lynas Resources, nhận được hợp đồng trị giá 258 triệu USD để xây dựng một nhà máy tinh chế đất hiếm tại Texas.

“Cuộc "khiêu vũ" với Trung Quốc vẫn còn tiếp tục cho đến khi chuỗi cung ứng được đa dạng hóa,” ông Cuzzubbo nói. “Và Trung Quốc sẽ tận dụng triệt để những gì có thể, bởi họ biết trong vòng ba đến năm năm tới, họ sẽ bắt đầu mất khả năng kiểm soát.”

Các nhà phân tích cho rằng Australia khó có thể sản xuất đất hiếm tinh chế với quy mô tương đương Trung Quốc, nhưng có thể làm giảm sự kiểm soát của Bắc Kinh nếu nước này xây dựng được dù chỉ một phần nhỏ của công suất tương tự.

“Australia là đối tác quan trọng nhất của Hoa Kỳ trong việc chống lại sự thống trị đất hiếm của Trung Quốc” Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) bình luận trong một bài viết ngày 20/10.

Thế mạnh của Australia

Tầm quan trọng của Australia nằm ở nguồn tài nguyên dồi dào và sức mạnh tài chính của nước này, CSIS đánh giá. Australia sở hữu một số mỏ khoáng sản chiến lược giàu nhất thế giới, và sàn giao dịch chứng khoán của nước này là một trung tâm tài chính toàn cầu đối với việc huy động vốn cho các dự án khai khoáng, chỉ đứng sau châu Á về tổng giá trị thị trường của các dự án này.

Albanese cho biết thỏa thuận về đất hiếm sẽ dẫn đến các dự án khoáng sản chiến lược trị giá 8,5 tỷ USD tại Australia và đưa quan hệ hai nước lên “tầm cao hơn.”

Thủ tướng Australia đã ra sức quảng bá nguồn khoáng sản chiến lược dồi dào của nước này như một cách để giảm sự kiểm soát nguồn cung đất hiếm toàn cầu của Trung Quốc, là những nguyên liệu rất cần thiết đối với các sản phẩm công nghệ.

Số liệu của chính phủ cho thấy Australia nằm trong top năm nhà sản xuất lithium, cobalt và manganese hàng đầu thế giới, những khoáng sản được sử dụng trong sản xuất mọi thứ, từ chất bán dẫn đến thiết bị quốc phòng, ô tô điện và tuabin gió.

Theo nhận định của các nhà phân tích, Australia khó có thể thách thức sự thống trị của Trung Quốc, nhưng nước này có thể là một nguồn cung nhỏ hơn nhưng đáng tin cậy, giảm nguy cơ phụ thuộc quá mức vào Trung Quốc. Chính phủ Australia cho biết trong sáu tháng tới, họ và chính phủ Mỹ sẽ đầu tư mỗi bên hơn 1 tỷ USD, trong khi Nhà Trắng ước tính con số này là 3 tỷ USD cho cả hai nước.